مقدمه
با الهام از این سخن گرانقدر امام راحل که فرمودند : «هدف مخالفین شما این است که بچه های شما را از اسلام منحرف کنند و جوانهای شما را از اسلام منحرف کنند، توجه کنید که کودکها و جوانها را به تعلیمات اسلامی تربیت کنید تا انشاءالله کشورشما از آسیب مصوب بماند.»
با توجه به اینکه اسلام تمامی ضعفها و کاستیهای روحی و روانی، حتی اجتماعی و اقتصادی را ناشی از غفلت انسان از مبداء آفرینش ومعادمی داند، خداوند در قرآن کریم می فرماید:«هر کس از یاد کردن من خودداری کند، زندگی سختی خواهد داشت» لزوم توجه دادن دانش آموزان به فرایض دینی در شرایط فعلی جامعه، آشکار می شود. چرا که فرایض دینی موجب افزایش تقوا می شود. « ای مردم خدایی را پرستید که آفریننده شما و آنکه پیش از شما بودند باشد که پارسا و منزه شوید.
تقوا بر اثر توجه و پایبندی به رعایت فرایض دینی حاصل شده و ضامن سعادت واقعی و ابدی انسانهاست . بنابراین هیچ آموزشی در مدارس بالاتر از ایجاد تقوا نیست.
قرآن مجید، تزکیه و تقوا را قبل از تعلیم و تعلم بیان فرموده است و این نشان از اهمیت تقواست. تحکیم پایه های فرایض دینی در مدارس باعث بیداری ، آگاهی، استقلال ، نجات دانش آموزان و در نتیجه نجات کشور از هر گونه انحراف می گردد.
بیان مسئله
دین برنامه کامل زندگی است که از طرف خالق هستی، از آغاز خلقت انسان به وسیله پیامبران از حضرت آدم (ع) تا خاتم (ص) برای انسانها آورده شده است. دین از همان ابتدا متناسب با رشد انسان در زمانهای مختلف، آئین نامه‌های تربیتی خاص هر دوره را ارائه داده است. در نهایت با بعثت خاتم پیامبران (ص) دین به مرحله کمال خود رسیده که همانا دین اسلام است. خداوند برنامه زندگی انسانها را به وسیله رسول باطنی (عقل) و رسول ظاهری (پیامبران) که پیام آوران وحی و دین می‌باشد تدبیر می‌نماید. زندگی بدون وجود دین برای انسان پوچ و بی معنی است.
به عقیده «آدلر» که از تجارب سی ساله روانکاری خود سخن می‌گفت، کلیه بیماران روانی که حس مذهبی خود را باز نیافتند. درمان نشدند همچنین «فروید» روانکاو اطریشی گمان می‌کرد که جامعه نیاز به مذهب نخواهد داشت و تنها تمدن قادر خواهد بود که انسان را اداره کند. و بی توجهی به ارزش وجودی انسان، قتل و غارت، ویرانگریها، باعث شد تا او از این نظر خود عدول کند.
«ژوزف مورنی» دلیل اصلی بروز اختلالات رفتاری را در عصر تسخیر فضا عدم معنویت می‌داند «مهاتما گاندی» فرهنگ و تمدن غرب را فرهنگ خود فراموشی و جهان آگاهی تلقی نموده است. چنانکه می‌گوید : «غربی در کارهای بزرگی قادر است که ملل دیگر آن را در قدرت خدا می‌دانند. لیکن غربی از یک چیز عاجز است و آن تأمل در باطن خویش می‌باشد. وی از جمله کسانی است که معتقد است هرکس خود را شناخت، خدا و دیگران را شناخت و هر کس خود را شناخت هیچ چیز را نشناخته است :
دین اسلام، کاملترین آئین زندگی محسوب می‌شود و کاملتری دستورات عملی و نظری زندگی را ارائه داده است که این دستورات سه بخش اساس می‌باشند.
الف ) اعتقادات ب) اخلاق ج) احکام
دین، از انسان می‌خواهد که در دل به عقاید فوق ایمان داشته و در زبان اقرار نموده و در عمل آنها را پیاده کند، خود را متخلق به آن رفتار نماید.
فرایض دینی بخشی از احکام و دستورات عملی هستند که هر انسانی موظف است به آنها عمل نماید و عمل به آنها تأثیرات عمیقی در روان افراد به جای می‌گذارد و بعضی از این اعمال که در مدارس می‌توانند نمود بیشتری داشته باشند عبارتند از :
نماز، روزه، امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری، حجاب و ...
از آنجا که جوانان و نوجوانان از سرمایه‌های اساسی هر کشوری هستند، تعلیم و تربیت صحیح آنها می‌تواند سلامت روانی و اجتماعی جامعه را تضمین نماید.
نکته قابل توجه آن است که دشمنان اسلام سعی دارند، همواره نوجوانان و جوانان را که از نیروی انسانی، فعال و اساسی در جامعه محسوب می‌شوند را از گرایش به دین باز دارند و به پوچ گرایی و الحاد سوق داده و انسانی مصرفی بار بیاورند. و از این طریق بتوانند به اهداف استعماری خود دست یابند.
آنان در صدد از بین بردن و سست کردن پایه‌های ایمان و فرایض دینی مردم هستند و این در حالی است که تحکیم پایه‌های دینی مدارس باعث بیداری و آگاهی، استقلال و نجات دانش آموزان و در نتیجه نجات کشور از بند دشمن می‌شود.
«دکتر افروز در مقاله‌ای تحت عنوان خانه و مدرسه و احیاء پرورش مذهبی در کودکان» تأکید می‌نماید که معلمان و مربیان مدارس به مثابه الگوهای مطلوب کودکان و نوجوانان زمانی می‌توانند توفیقات چشمگیری در پرورش یا تقویت احساس مذهبی و تبلور رفتارهای دینی آنها داشته باشند که شخصیت مذهبی ایشان برای دانش آموزان بسیار دوست داشتنی و محبوب باشد زیرا آنها در اذهان دانش آموزان، مذهب، اندیشه و رفتار مذهبی را بسیار زیبا، جالب، جاذب، شیرین و دوست داشتنی جلوه گر نماید.
با توجه به اهمیت مسئله، شایسته است محققان کشور با شناسایی روشهای کاربردی نسبت به گرایش جوانان و نوجوانان به دین و فرایض دینی چاره‌ای بیاندیشند و راههای مطمئنی شناسایی کرده و آنها را به انجام فرایض دینی سوق دهند، در نتیجه هم باعث نجات آنها در دنیا و آخرت می‌شوند و هم موجب حفظ و گسترش تعالیم الهی گردیده و کشور را از توطئه دشمنان در امان نگه دارند.
برای دسترسی به راههای جذب دانش آموزان به فرایض دینی، شایسته است به دنبال راههایی باشیم که متناسب با خصوصیات روان شناختی نوجوانان و جوانان باشد.
دستیابی به راههای جذب نوجوانان و جوانان به انجام فرایض دینی در سایه تحقیقات علمی میسر است. این تحقیق به بررسی راههای جذب دانش آموزان به فرایض دینی در جهت دستیابی به عوامل و شیوه‌های مهم جذب دانش آموزان به انجام فرایض دینی می‌پردازد.
ضرورت و اهمیت مسئله
از آنجا که امر تعلیم و تربیت در روند تکامل زندگی انسانها یک امر ضروری و لازم است.
مدرسه بعد از خانواده به عنوان مهد دانش و فراگیری علم، مکانی است که فرد با ارزشهای جامعه به صورتی اصولی و صحیح آشنا می‌شود و نقش کلیدی در تعلیم و تعلم دانش آموزان را به عهده دارد. لذا مدرسه بهترین مکانی است که می‌توان در آن انسان دیندار و متقی پرورش داد.
مسئولین مدارس با ترویج فرهنگ مذهبی و شیوه‌های تزکیه در بین دانش آموزان می‌توانند آنها را نسبت به موضوعات دینی را غب نمایند و این تحقیق از چند جهت دارای اهمیت است :
الف ) افزایش گرایش دانش آموزان به فرایض دینی موجب افزایش تقوای آنهاست بنابراین تقوا ضامن نجات انسان در دنیا و آخرت است.
ب ) انسان بارو آوردن به فرایض دینی از پوچی و بی هویتی رهایی می‌یابد و با تلاش و همت مضاعف به خود سازی در جهت کمال خود و شکوفایی جامعه گام برمی‌دارد.
ج ) نوجوانی دوران حساس و مهمی است. در این مرحله از زندگی هر لحظه احتمال انحطاط فکری و اخلاقی در آنها می‌رود. بنابراین شایسته است که نوجوانان و جوانان را به مسائل دینی آشنا و به صورتی پسندیده و دلنشین در ترغیب آنها کوشش نمود. با این وصف جامعه نیز از مفاسد اجتماعی و اخلاقی نجات پیدا می‌کند.
د ) در نهایت دانش آموزان، با گرایش به فرایض دینی از تهاجم فرهنگی مصون می‌شوند، زیرا فردی که دیندار و متقی است و دارای ریشه عقیدتی و فرهنگی مطمئنی بوده دچار از خود بیگانگی و خود فراموشی نمی‌شود.
بنابراین یافته‌های این تحقیق می‌تواند مورد توجه سازمان آموزش و پرورش به ویژه بخش مربوط به واحد پرورشی، واحد اقامه نماز و سایر بخشها قرار گیرد.
سؤالات تحقیق
آیا بین میزان تبلیغات مذهبی در مدرسه و گرایش دانش آموزان به فرایض دینی از دیدگاه دانش آموزان رابطه‌ای وجود دارد؟
آیا بین میزان محبوبیت و مقبولیت دبیران بینش اسلامی و گرایش دانش آموزان به فرایض دینی از دیدگاه دانش آموزان رابطه‌ای وجود دارد؟
آیا بین محبوبیت و مقبولیت مربیان تربیتی و گرایش دانش آموزان به فرایض دینی با گرایش دانش آموزان به فرایض دینی از دیدگاه دانش آموزان رابطه‌ای وجود دارد؟