روش تحقیق خصوصیات حسابداری شهرداری ها

      فصل اول

     خصوصیات حسابداری شهرداری ها

    حسابداری شهرداریها در مقام مقایسه با حسابداری بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میباشد وکلیه خصوصیات قائل شده در کتب و منابع مختلف حسابداری دولتی در مورد حسابداری شهرداریها نیز صادق است ولی حسابداری شهرداریها در مقایسه با حسابداری دولتی دارای ویژگی خاص میباشد . دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار بودجه برنامه ای آنان از محل اعتبار کل کشور تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده تعهدات و پرداخت کننده هزینه های انجام شده خواهند بود و هزینه های انجام شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در دستگاه دیگری متمرکز میگردد. در صورتیکه در شهرداریها حسابداری درآمد و هزینه در یک واحد مالی مجتمع و در دفاتر منعکس خواهد شد و میتوان حساب های درآمد شهرداری را توأم یا غیرمتمرکز و به طور جداگانه عمل نمود.

1- روش حسابداری

     از نقطه نظر مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسابداری در شهرداریها روش نقدی خواهد بود« بدین معنی که درآمد از جمع اقلام وصول شده تا پایان سال مالی و نیز هزینه از جمع اقلام پرداخت شده تا پایان دوره عمل بودجه که 15 اردیبهشت سال بعد میباشد تشکیل میشود»

در مورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و یا پیش آگهی صادر میشود و یا دین مودی نسبت به آنها تحقق پیدا میکند حسابهای انتظامی تشکیل و در آنها ثبت میگرددتا اقلامی از درآمد های مذکور که در طول سال مالی به حیطه وصول درنیامده است عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجه سال بعد منظور شود.

در مورد هزینه های آن قسمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی پرداخت آن تا پایان دوره عمل بودجه صورت نگرفته است در حساب دیوان شهرداری منظور میگردد تا از محل اعتباراتی که در بودجه بعنوان پرداخت دیوان پایدارو به تصویب میرسد و پرداخت شود.

جمع اقلام درآمدهای وصول نشده تا پایان سال مالی نسبت به هر یک از منابع درآمد و هزینه های تحقق یافته پرداخت نشده تا پایان دوره عمل بودجه باید در گزارش وضع مالی سالانه که همراه با تفریغ بودجه جهت رسدگی و تصویب انجمن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقلام مذکور زمینه گزارش فوق الذکر شود.

روش نگهداری حساب  

   روش نگهداری حساب های شهرداری طبق ماده 43 آئین نامه شهرداری باید مترادف یا دوبل باشد. برای اینکه روش حسابداری شهرداریهای کشور متحد الشکل باشد تا تنظیم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و دارایی و بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد. کلیه شهرداریها باید سرفصل حساب های درآمد و هزینه و سایر حسابهای مربوط را بر اساس مقررات این دستورالعمل و سایر

دستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت کشور ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقرر در این دستورالعمل استفاده نمایند.

حساب اختصاصی

    برای فعالیت هائیکه جنبه اختصاصی دارد« یعنی تمام یاقسمتی از هزینه های آن از محل درآمدهای حاصل از همان فعالیت یا برنامه و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خاص برای آن اختصاص داده میشود باید در هر مورد حساب های جداگانه تنظیم گردد». ملاک تشخیص فعالیت های اختصاصی در هر شهرداری بودجه

 شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبق دستورالعمل مربوط یک بودجه اختصاصی   تنظیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه شهرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی برای هر فعالیت باشد در استقراض از یک حساب برای استفاده در حساب دیگر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها رعایت شود.

بودجه

  «  بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولت میشود»

بودجه از زمان شروع تا خاتمه دارای چهار مرحله به شرح زیر است :

  مرحله تهیه و تنظیم بودجه                                       

مرحله تصویب بودجه                                                 

مرحله تفریغ بودجه

مرحله اجرای بودجه

تهیه و تنظیم بودجه

 شهردای مکلف است منتهی تا روز آخردیماه بودجه سالیانه خود را به انجمن پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با استفاده از اختیاری که  بر طبق ماده 38 قانون شهرداری به اوتفویض شده موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری نموده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را بنماید و شخصاً نیز در جلسات حضور یافته و توضیحات لازم را در باره اقلام مندرج در بودجه بدهد.

  تصویب بودجه

     بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل اجرا میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطه انجمن نیز باید قبل از اسفند ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیانه به وسیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبق ماده 67 قانون حداکثر تا اول اسفند ماه سال قبل میباشد و در صورتیکه انجمن در رأس موعد مذکور به وظیفه قانونی خود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصلاحی قانون شهرداری اقدام لازم معمول گردد. بودجه پیشنهادی پس از تصویب جهت اجرا به شهرداری ابلاغ خواهد شد ، شهردار مکلف است نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب بوسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد.

اجرای بودجه

    همانطورکه اشاره شد بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگردد، در این مرحله است که بودجه بعنوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات برابر قانون وصول و مخارج در پس اجرای فعالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات تعهد و پرداخت میگردد.

پیش بینی درآمد یا سایر منابع تأمین اعتبار در بودجه مجوزی برای وصول از اشخاص تلقی نمیگردد، و در هر مورد احتیاج به مجوز قانونی دارد، همچنین وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعایت مقررات مربوط به خود به عمل آید.

اجرای بودجه از لحاظ انجام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:

الف ) مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص تأمین اعتبار تعهد تسجیل حواله درخواست وجه پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.

ب ) مرحله مالی و حسابداری شامل : ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفاتر کل و معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات  در پایان دوره و انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهای دائمی از طریق تراز اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعد و بالاخره تهیه و تنظیم گزارشهای مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای این مرحله با برقراری یک سیتم صحیح حسابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است .

  تفریغ‎ بودجه

    در پایان سال مالی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و دائمی شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالی را ، تهیه و مراتب را جهت  تصویب تفریغ بودجه تا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمن شهر گزارش خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خرداد ماه آنرا رسیدگی نماید

همچنین شهرداری مکلف است نسخه ای از تفریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب به وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به موجب ماده 44 و آئین نامه شهرداریها مصوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه مرحله به شرح زیر انجام خواهد گردید:

الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خرج بوسیله کارکنان ثابت شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته باشند .

ب) حسابرسی به وسیله حسابداران قسم خورده یا متخصص که از طرف انجمن شهر انتخاب خواهند شد، در موقع تفریغ بودجه شهرداری مکلف است نتیجه گزارش حسابرسان مذکور را هماره تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن شهر و وزارت کشور ارسال دارد.

ج) رسیدگی نهائی به وسیله انجمن شهر از طریق بررسی گزارشهای مالی و گزارش حسابرسان مذکور در بند  ‹ ب › ماده فوق . بدین ترتیب انجام مرحله اول یعنی تهیه و تنظیم بودجه از اختیارات شهرداری و مرحله دوم تصویب بودجه از اختیارات انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری و مرحله چهارم که نظارت بر بودجه است ، در آغاز توسط شهرداری و سپس مستقیم و غیر مستقیم بوسیله انجمن انجام میگیرد.

  طبقه بندی بودجه

 بودجه در شکل نوین خود به شرح زیر طبقه بندی گردیده است : 

طبقه بندی عملیات

طبقه بندی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار

طبقه بندی هزینه ها

طبقه بندی واحد سازمانی

طبقه بندی اقتصادین در سرفصل های مربوط در دفتر کل از طریق دفتر روزنامه، بستن حسابهای

  فصل دوم

   تعاریف 

 سال مالی شهرداری :  عبارت از یک سال کامل شمسی که از اول فروردین ماه شروع و به روز آخر اسفند ماه ختم میگردد.

1- دوره عمل بودجه :  طبق ماده 24 آئین نامه های شهرداری ها دوره عمل بودجه هر سال تا 15 اردیبهشت ماه سال بعد میباشد و تعهدات تحقق یافته در طول سال مالی تا آخر دوره عمل بودجه از محل اعتبار بورجه مربوط قابل پرداخت است .

2-اعتبار:  عبارت است از مبلغی که برای مصرف یا مصارف معین در بودجه شهرداری منظور و به تصویب رسیده است .

3-تعهد :  عبارت است الزاماتی که بر ذمه شهرداری بطرق زیر ناشی میشود :

          الف) تحویل کالا یا انجام دادن خدمت

          ب) اجرای قراردهایی که با رعایت قوانین و مقرارت منعقد میشود

          ج) احکام صادر شده از مراجع قانونی و ذیصلاحیت

4- تسجیل: عبارت است ازتعیین میزان بدهی قابل پرداخت به موجب اسناد مثبته

5- حواله : سندی است که ازطرف ذیحساب شهرداری در وجه ذینفع صادر میشود

6-  کد: عبارت است از شماره قراردادی که برای سهولت و نظم در ثبت فعالیت های مالی و طبقه بندی وظایف و برنامه ها و فعالیت ها یا درآمدها و هزینه ها

و اموال و غیره طبق فهرست های ضمیمه دستور العمل های مالی در نظر گرفته شده است .

حسابهای عمومی ( با مانده بدهکار)

 بانک پس از تهیه صورت مغایرات بانکی در پایان هر ماه این حساب به مبلغ جمع دریافتی ها بدهکار و به میزان چکهای صادره و هزینه های بانکی بستانکار میشود و در صورتیکه حسابهای متعدد از طرف شهرداری در بانک افتتاح شده باشد برای هر یک از آنها یک حساب جداگانه در دفتر کل به منظور و بترتیب فوق عمل خواهد شد .

تنخواه گردان مطالبات تحقق یافته شهرداری از اشخاص و مؤسسات اعم از موسسات دولتی و غیردولتی در بدهکار این حساب منظور میشود( طرف این حساب از لحاظ عوارض در حسابهای با مانده بستانکار ذخیره مطالبات قابل وصول است )

مطالبات از حساب مخصوص در صورتیکه برای فعالیتهای اختصاصی یک گروه جداگانه ایجاد گردد بدهی آن گروه حسابها بگروه حساب های عمومی ، در این حساب ثبت میگردد.

درآمدهای پیش بینی شده این حساب در ابتدای سال نسبت به جمع کلّ درآمدهای مصوب در بودجه بدهکار و حساب مازادبودجه به همان میزان بستانکار میشود. در پایان هر ماه معادل جمع درآمدهای وصولی که در دفتر معین درآمد ثبت گردیده این حساب بستانکار و طرف آن ( حساب مازاد بودجه) بدهکار میشود.

پیش پرداختها برای ثبت پیش پرداخت به فروشندگان یا پیمانکاران بر اساس قراردادهای منعقده یا سفارشهای که داده میشود بمبلغ پرداختی حساب پیش پرداخت بدهکار و به بستانکار حساب بانک منظور میگردد.

  اسناد دریافتی

  حسابهای عمومی ( با مانده بستانکار)

مازادبودجه طرف این حساب درآمدهای پیش بینی شده است .

ذخیره مطالبات قابل وصول طرف این حساب در گروه حسابهای با مانده بدهکار حساب بدهکارن میباشد .

درآمدها با وصول درآمدها که قاعدتاً از طرف بانک صورت میگیرد این حساب بستانکار میشود.

پیش دریافتها تین حساب در مقابل دریافتها زودتر از موعد بستانکار میشود.

 بستانکارن

 اسناد پرداختی

ذخیره مطالبات مشکوک الوصول آن قسمت از درآمدهای قابل وصول را که مشکوک قلمداد میگردد میتوان از حساب ذخیره مطالبات قابل وصول خارج ساخته و دراین حساب منظور نمود.

( در صورتیکه به طرق بازرگانی اداره گردد)

 حسابهای انتظامی دارایی های ثابت

زمین

ماشین آلات و وسایل نقلیه

اثاثه

کار در جریان ساخت

سرمایه گذاری برای دارایی ثابت

بانک

اصطلاح بانک یا موجودی بانکی معمولاً به آن قسمتی از نقدینگی مؤسسه اطلاق میگردد که در حسابهای مربوطه در بانک تحت عناوین مختلفی از قبیل حساب جاری ، حساب پس انداز و حساب سپرده نگهداری میشود.

در مؤسسات دولتی و شهرداریها دریافت و پرداخت ها به استثناء پرداخت های جزئی که از محل تنخواه گردان قابل پرداخت است کلاً میبایست از طریق بانک مرکزی یا بانک ملی به نمایندگی از طرف بانک مرکزی انجام پذیرد.