پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی

تعداد صفحات: 101 فرمت فایل: word کد فایل: 3845
سال: 1390 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: علوم دامی - دامپروری - دام و طیور
قیمت قدیم:۳۵,۷۶۰ تومان
قیمت: ۲۹,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی

    پایان­نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.Sc»

    علوم دامی - گرایش تغذیه 

    چکیده:

    این مطالعه در مراتع ییلاقی سبلان با وسعت تقریبی200هزار هکتار در شش منطقه که در آن­ها سه گیاه مرتعی علف­گوسفندی، شبدر­کوهی و دم­روباهی به عنوان تیپ غالب منطقه هستند، صورت گرفت. هدف از اجرای این طرح تعیین ترکیبات شیمیایی، برآورد انرژی قابل متابولیسم و ارزیابی روند تجزیه­پذیری ماده­خشک، پروتیین­خام وماده­آلی این گیاهان در مراحل گل­دهی و دانه­دهی با استفاده از روش کیسه­های نایلونی بود. در این آزمایش از سه راس گوسفند نر بالغ قزل هم ­سن، هم ­وزن و فیستولا گذاری شده استفاده شد. نتایج نشان داد که درصد ماده­خشک، پروتیین­خام، خاکستر­خام و چربی­خام در شبدر­کوهی نسبت به علف­گوسفندی ودم­روباهی بیشتر و درصد دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی­سلولز کم­تر است. از نظر درصد ماده­خشک، پروتیین­خام، خاکستر­خام و چربی­خام در مرحله     گل­دهی هر سه گیاهان مرتعی مورد مطالعه نسبت به مرحله دانه­دهی بیشتر و درصد دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی­سلولز کم­تر بود. هم­­چنین از نظر انرژی قابل متابولیسم و روند تجزیه­پذیری بین مرحله گل­دهی گیاهان مرتعی مورد مطالعه با دانه­دهی ونیز بین هر سه گیاه با هم اختلاف معنی دار بود(05/0 > P ). درهر سه گیاه مورد مطالعه، انرژی قابل متابولیسم و درصد روند تجزیه­پذیری مرحله گل­دهی بیشتر از مرحله دانه­دهی و بین سه گیاه­ شبدرکو­هی بیشتر از علف­گوسفندی و آن هم بیشتر از دم روباهی بود.

    کلمات کلیدی: مرتع، سبلان، شبدرکوهی، علف­ گوسفندی، دم روباهی، کیسه­ه ای نایلونی

     

    مقدمه

    امروزه با توجه به افزایش سریع جمعیت، تامین مواد خوراکی مورد نیاز برای دام­ها که منبع اصلی تامین کننده پروتیین مورد نیاز انسان­ها هستند لازم و ضروری می­باشد. در شرایط کشور ایران به دلیل محدودیت بارندگی و کمبود منابع علوفه­ای مرغوب و تغذیه بیشترین سهم هزینه­ای را در تولیدات دامی دارد. در چنین شرایطی شناسایی منابع محلی خوراک دام و تعیین ارزش غذایی آن­ها به منظور استفاده بهینه در تغذیه دام امری ضروری می­باشد. گیاهان مرتعی بهترین منابع تغذیه دام­ها به شما می­آیند. علوفه مراتع برای جبران کمبود مواد غذایی مورد نیاز دام­ها در زمستان و تامین مواد از دست رفته بدن  آ­ن­ها با اهمیت است. متاسفانه تا به حال ارزش غذایی بسیاری از علوفه­های  مرتعی نا شناخته مانده است. هم­چنین کاهش علوفه قابل استفاده در مراتع بر اثر از بین رفتن گیاهان خوش­خوراک وافزایش گیاهان مهاجم ایجاب می­­کند که در زمینه گیاهان خود­روی منطقه مطالعات گسترده­ای صورت می­گیرد.

    تغذیه حیوان­های در حال چرا با حیوان­های نگه­داری شده در جایگاه متفاوت می­باشد. متغیر بودن جیره می تواند یکی از دلایل آن باشد. که ممکن است به­ دلیل تفاوت در نوع گیاهان و نیز تغییر ترکیب گیاهان در مراتع باشد. هم­چنین طبیعی است که تغییراتی طی زمان نیز وجود داشته و گونه­های مختلف ممکن است در زمان­های مختلف از سال رشد کنند و حتی یک گونه خاص  با رسیدن به بلوغ دچار تغییراتی در ترکیب و ارزش غذایی ­شود. حیوان­های چرا کننده علاوه بر نیازهای معمول، برای برداشت    خوراک­شان نیز انرژی صرف می­کنند. بنابراین بایستی از نظر انرژی تامین شوند و این هنگامی میسر خواهد بود که کیفیت علوفه مرتعی بالا بود و حیوان زمانی از علوفه چرا کند که گیاه از نظر مواد مغذی  در کیفیت مطلوبی باشد.

    در بسیاری از شرایط چرا، علوفه مرتعی به سختی نیازهای نگه­داری حیوان را تامین می کند. رسیدن به تغذیه مطلوب حیوانات چرا کننده چالشی همیشگی برای متخصصین تغذیه و مزرعه­داران محسوب می­شود. مطالعه فاکتورهای مربوط به گیاهان مورد تعلیف دام شامل غلظت مواد مغذی و انرژی قابل متابولیسم و نیز مقدار تجزیه­پذیری اجزای آن­ها یکی از ضروری­ترین مباحث پرورش دام به صورت غیرمتمرکز است. در این راستا تغییرات فصلی در مراتع یکی از عواملی است که لزوم تخمین ارزش غذایی گیاهان غالب مراتع را در مراحل مختلف فیزیولوژیکی یا چرایی را مهم­تر می­کند چرا که دلیل کاهش غلطت مواد مغذی و انرژی قابل دسترس حیوان علاوه بر اثرات عوامل طبیعی مانند باد و باران و ریزش برگ و عوامل تأثیرگذار انسانی و دامی همانند لگد کردن و چرای مفرط، به تغییر غلظت مواد مغذی و ترکیب دیواره سلولی گیاه و محتویات سلولی گیاه نیز بستگی دارد. بنابراین لازم است مقدار مواد مغذی و انرژی قابل متابولیسم برای حیوان در مراحل مختلف چرایی در طول فصل چرا تعیین شود تا نیازهای فیزیولوژیکی حیوانات از گیاهان مرتعی تامین و یا در صورت لزوم اقدام به تغذیه تکمیلی کرد.

    پرورش گوسفند و بز از منابع پایدار اقتصادی در ایران به شمار می روند و در صورتی این پایداری استمرار می یابد که دام­ها قسمتی از سال را به صورت آزاد در مراتع چرا کنند. بنابراین برای اجرای یک مدیریت صحیح با سیستم چرایی متناسب، شناخت مواد مغذی گیاهان مرتعی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

    استان­ اردبیل با موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط اقلیمی منحصر ­به ­فرد­ ­­یکی از مناطق مستعد پرورش دام به صورت متمرکز و غیرمتمرکز می­باشد که پرورش دام به صورت ییلاقی و قشلاقی و کوچ رو، استفاده از مراتع ییلاقی در تابستان و قشلاقی در زمستان یکی از ظواهر اقتصادی پرورش دام مبتنی بر مراتع می­باشد. این استان دارای1015000 هکتار مراتع طبیعی می­باشد که سهم مراتع سبلان 200هزار هکتار می­باشد و همه ساله پذیرای حدود یک میلیون واحد دامی در طول 5-4 ماه تابستان برای چرا   می­باشد. مراتع سبلان از قسمت شرق به اردبیل، غرب به سراب، شمال به مشکین شهر و جنوب به شهرستان­های نیر و سرعین منتهی است و متوسط بارش سالانه استان به 320 میلی متر می رسد (بی نام، 1385).

    جوانشیر (1368) وسعت مراتع سبلان را ­200 هزار هکتار گزارش کرد و 15 تیپ گیاهی با 471 گونه مرتعی شناسایی کرده که تنها­ ­21­ گونه از نوع سمّی بوده و مورد تغذیه دام قرار نمی­گیرد و مابقی از نظر خوشخوراکی جزوگونه­های درجه 1،2،3 شناسایی شده که ترکیب آن­ها در تیپ­های مرتعی بسته به وضعیت مراتع متفاوت  می­باشد.

    طبق مطالعه قنبری و همکاران (1382) متوسط برداشت علوفه خشک از هر هکتار از مراتع سبلان 299 کیلوگرم در وضعیت چرا می­باشد که از نظر مقدار علوفه مورد نیاز دام و هم­چنین مقدار پروتیین خام و عناصر معدنی برای یک میلیون واحد دامی کافی نمی­باشد.

    مطالعه انجام شده توسط شریفی (1381) نشان داد که 70-60 درصد پوشش گیاهی مراتع سبلان را گراس­ها، 25- 15 درصد فورب­ها و بقیه را گونه­های بوته­ای و غیره تشکیل می­دهند. بنابراین طبیعی است که ارزش غذایی کل مراتع سبلان را گراس­ها تحت تاثیر قرار می­دهند. 

    هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرات در ترکیب شیمیایی تجزیه­پذیری سه گونه       غالب مراتع سبلان شامل­­ ­علف­گوسفندی (فستوکااوینا[1])، شبدر­کوهی ­(­تریفولیوم­ریپنس[2]) و دم­روباهی           (­آلوپکوروس آرونوفیناکینر[3]) بااستفاده از روش کیسه­های نایلونی می­باشد.

     

     

     

     

     

     

     

     

    فصل اول

    بررسی منابع

     

    1- بررسی منابع

    1-1- ارزش و اهمیت اقتصادی مراتع

    استفاده از چرا­گاه در سیستم­های چرایی، با صرفه­ترین شیوه تولید کمی و کیفی غذای مورد نیاز دام برای نگه داری و تولید در سطح جهان می­باشد. این امر از دو جنبه اهمیت پیدا می­کند. نخست آن­که قیمت مواد و غذاهای دانه­ای و کنسانتره­ای درجهان بیش­تر بوده و از این نظر رقابتی شدید بین انسان و دام وجود دارد. دوم آن­که حیوان­های نشخوارکننده قابلیت و کارایی بالایی در تبدیل این مواد و به ویژه علوفه­ها به گوشت و شیر و سایر فراورده­های دامی دارند. واقعیت این است که فعالیت­های دامپروری نیز در صورتی سودمند خواهند بود که هزینه­های تغذیه تا حد امکان کاهش یابند. این فاکتورها اهمیت مراتع را درتأمین غذای ارزان قیمت بیشتر می کنند.

              اصول سیستم­های چرایی عبارت است از تغییر نوع گیاه که از یک سیستم چرایی حاصل می شود، که یا باید انبوهی گونه­های مرغوب را افزایش دهد یا این که گونه­های مرغوب را جایگزین   گونه­های نامرغوب کند. سیستم­های چرایی موقعی به تغییر در ترکیب گیاهی می انجامند که پوشش گیاهی شامل تعدادی از گندمیان و یا پهن برگان علفی چند ساله خوش خوراک باشد. اگر انواعی از گیاهان در یک جامعه گیاهی وجود داشته باشند، احتمالا یکی از گیاهان مرغوب­تر به طور انتخابی چرا شده و تحت چرای مداوم از مرتع حذف می­شود. در این حالت نوع سیستم چرایی مطلوب آن است که به گونه مرغوب استراحت مناسبی بدهد. در بسیاری موارد زمان شروع و طول دوره استراحت که مناسب رشد گیاهان مرغوب باشد، به درستی معلوم نشده است. سیستم­های چرایی تناوبی، برای گونه­های چندساله وچرای مداوم، مناسب گیاهان یک ساله است. استقرار گونه­های چند ساله مجدد انجام نمی­شود لذا این گیاهان در مقابل فشار چرایی ناتوان هستند و برعکس گیاهان یک ساله که فشار چرا را در فصل خشک به صورت بذر تحمل می­کنند، صدمه­ای نخواهند دید. مزایای یک سیستم چرایی وقتی مشهود است که چندین سال سپری شده باشد. استقرارگیاهان چند ساله فقط در سال­های پر باران است، لذا در سیستم  چرایی استراحتی ممکن است برای چندین سال بارندگی مناسبی نباشد تا گیاهان چندساله مرغوب بتوانند بذری تولید کنند. به کارگیری سیستم­های چرایی مستلزم هزینه-های اضافی برای حصارکشی و یا دستمزد چوپانان جدید و توسعه منابع آب خواهد بود. بنابراین ارزش نهایی سیستم­های چرایی تحت تاثیر شرایط اقتصادی است. از آن جایی که سود حاصل از یک سیستم چرایی در حد متوسطی بوده و دوره مورد نیاز جهت حصول مزایای آن طولانی می­باشد، لذا این سیستم­ها فقط در مراتع محدودی کاربرد دارند (دواتگری 1390).  

    ویژگی­های مطلوب اصلی برای گونه­ های مرتعی، قابلیت تولید، خوش­خوراکی، ارزش غذایی و مطابقت آن­ها با شرایط محلی می­باشد.  قابلیت تولید یا محصول یک گونه یا یک رقم از یک گونه به عوامل مختلفی مثل خود گونه و شرایط محیطی بستگی دارد. ارزش غذایی گیاهان تحت تأثیرعوامل محیطی، به ویژه عوامل مربوط به خاک و هم­چنین ویژگی­های ذاتی گیاه است (جری و همکاران، 1989).

    در اقلیم­های سرد و معتدل در فصل بهار که دمای خاک به 6-4 درجه سانتی­گراد می­رسد مرتع شروع به رشد می­نماید. از این رو صرف نظر از گونه یا رقم، گیاهان مرتعی الگوی رشد بسیار مشابه­ای دارند. تولید برگ به سرعت انجام گرفته و به دنبال آن افزایش رشد ساقه و سپس گل­دهی و نهایتا تشکیل دانه رخ می­دهد. با رشد مرتع  در بهار غلظت ماده­خشک در محصول افزایش می­یابد. این امر به کندی صورت گرفته سپس با رشد ساقه و ظهور خوشه­ها سریع­تر شده و نهایتا با آغاز رسیدن خوشه­ها کند  می­شود. تخمین ارزش غذایی گونه­های مرتعی بر اساس ارزیابی ترکیب شیمیایی و قابلیت­ هضم به روش­های مختلفی بیان می‌شود. میزان رطوبت، که مقدار آن در گیاهان بسیار جوان بیش­تر بوده و معمولا 850-750 گرم در کیلو­گرم است و با بلوغ گیاه به حدود 650 گرم در کیلوگرم کاهش می­یابد. هم­چنین آب و هوا به میزان زیادی رطوبت را تحت تأثیر قرار می­دهد. ترکیب ماده خشک علوفه مراتع بسیار متغیر بوده و به مقادیر نسبی دیواره­های سلولی و محتویات سلولی بستگی دارد. دیواره­های سلولی از سلولز و همی­سلولز تشکیل شده و به وسیله لیگنین مستحکم می­شوند (گرات­چو و همکاران، 2002).

    غلظت سلولز در علوفه­ها بین­20 تا­­30 درصد ماده خشک بوده در حالی­ که غلظت همی­سلولز از­10 تا 30 درصد متغیر است که با ازدیاد سن گیاه غلظت این دو پلی­ساکارید افزایش یافته و از قابلیت هضم گیاه می­کاهند. محتویات سلولی، کربوهیدرات­های محلول در آب و بیش­تر پروتیین را در بر می­گیرد.  مقدار پروتیین­خام می­تواند از 3 درصد در علوفه مسن تا بیش از­30 درصد در علف­های جوانی که مقادیر زیادی کود در اختیار داشته­اند تغییر کند. مقدار الیاف­خام آنها نیز تا اندازه­ای بستگی معکوس به مقدار پروتیین­خام داشته و می­تواند از­20 درصد در علوفه­های جوان تا­40 درصد در علوفه­های خیلی مسن تغییر کند (گرات­چو و همکاران، 2002).

                لیپید موجود در علوفه مرتع که مقدار آن در بخش چربی­خام تعیین می­شود نسبتا کم بوده و به­ندرت به بیشتر از­ 4 درصد ماده خشک می­رسد (ادسوگان، 2002). روغن­های استخراج شده از علوفه و گیاهان مورد استفاده در تغذیه دام غنی از اسیدهای چرب غیر­اشباع هستند. غلظت و درصد عناصر معدنی موجود در علوفه مراتع بسیار متغیر بوده و بستگی به گونه گیاه، نوع خاک، مرحله رشد، شرایط کشت و مصرف کود دارد (ون سوست، 1994).

    1-2- ارزش غذایی

                ارزش غذایی اصطلاحی است که برای تعیین قابلیت دسترسی مواد مغذی مورد نیاز حیوان و برای پیش بینی بازده تولید حیوان مورد استفاده قرار می گیرد و متاثر از عوامل زیر است:

    الف) تراکم مواد مغذی موجود در خوراک

    ب)  قابلیت هضم و جذب مواد مغذی توسط حیوان

    پ)  بازدهی مواد مغذی جذب شده توسط حیوان                                                                

    ت)  اثر اجزای تشکیل دهنده خوراک بر مصرف اختیاری خوراک

    ارزش تغذیه­ای بصورت واحدهای استاندارد بیان می­شود که در احتیاج­های تغذیه­ای حیوانات بکار می­رود. در حال حاضر اکثر استاندارد­های تغذیه­ای مواد مغذی مهم موجود در ماده خشک را در سیستم بریتانیایی و استرالیایی بر مبنای درصد پروتیین و مقدار انرژی قابل متابولیسم  و در سیستم­های آمریکایی به صورت انرژی ویژه (مگاکالری در کیلوگرم)  پیشنهاد کرده اند ( کولمن وهمکاران، 2002)­.

    arundinacacens) during two grazing stage

     

    ABSTRACT

    This study was carried out to estimation of nutrient value of three dominant plants of  sabalan rangeland including: Festuca ovina, Trifolium repence  and Alopecurus arunofinacenr  in two grasing stages of flowering and seeding using nylon bags technique. Sampling carried out at two stage of grazing from 3th  june to 15th September. Nylon bags filled with 4 g of each samples, were suspended in the rumen of three fistulated Gezel rams for 0, 2, 4, 8, 12, 24, 48 and 72 h and obtained data were fitted to a non-linear degradation model to calculate ruminal degradation characteristics. Results showed that Trifolium repence  had higher DM, CP,  Ash and EE and lower ADF and NDF than Festuca ovina and Alopecurus arunofinacenr. Metabolisable energy (ME) and degradation kinetics of experimental plants were significantly higher in flowering than seeding stage (P<0.05). Metabolisable energy and nutrient degradability of  Trifolium repence were higher than that of Festuca ovina and Alopecurus arunofinacenr.

    Key words: Sabalan rageland, Festuca ovina, Trifolium repence, Alopecurus arunofinacenr, nylon bag

  • فهرست و منابع پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی

    فهرست:

    مقدمه........................................................................................................................................................................................ 1

    فصل اول بررسی منابع

    1-1- ارزش و اهمیت اقتصادی مراتع.................................................................................................................................. 5

    1-2- ارزش غذا­یی................................................................................................................................................................. 7

    1-3- عوامل مؤثر بر ارزش غذایی علوفه­های مرتعی.......................................................................................................... 8

    1-3-1-  نوع گیاه و شرایط محیطی منطقه.......................................................................................................................... 8

    1-3-2- مرحله رشد گیاهی................................................................................................................................................... 9

    1-3-3- تغییرات ژنتیکی.................................................................................................................................................... 10

    1-3-4- شرایط آب و هوایی و دما................................................................................................................................... 11

    1-3-5- نوع و بافت خاک................................................................................................................................................. 12

    1-3-6- مصرف کود ......................................................................................................................................................   12

    1-3-7- عوامل ضد مواد مغذی ......................................................................................................................................... 13

    1-3-8- مدیریت................................................................................................................................................................. 13

    1-4- طبقه بندی مواد خوراکی........................................................................................................................................... 13

    1-4-1- مواد خشبی.......................................................................................................................................................... 14

    1-5- مشخصات گیاه شناسی تیره­های مورد مطالعه.......................................................................................................... 14

    1-5-1- تیره غلات............................................................................................................................................................. 14

    1-5-1-1- گیاه دم روباهی............................................................................................................................................... 15

    1-5-1-2- علف گوسفندی................................................................................................................................................ 16

    1-5-2- تیره حبوبات........................................................................................................................................................ 18

    1-5-2-1-شبدر­کوهی........................................................................................................................................................ 18

    1-7- قابلیت هضم علوفه­ها.................................................................................................................................................. 20

    1-8- مقدارموادمغذی موجود درعلوفه............................................................................................................................... 20

    1-9- روش­های ارزیابی مواد خوراکی مورد استفاده در تغذیه دام.................................................................................. 21

    1-9-1- روش استفاده ازحیوان زنده.................................................................................................................................. 22

    1-9-2- روش کیسه‌های نایلونی...................................................................................................................................... 23

    1-9-3- روش گاز تست یا تولید گاز آزمایشگاه.............................................................................................................. 33

    فصل دوم مواد و روش­ها

    2-1- مکان آزمایش ونمونه­برداری..................................................................................................................................... 36

    2-2- نمونه­های مرتعی مورد آزمایش و زمان نمونه­برداری.............................................................................................. 37

    2-3- تعیین ترکیبات شیمیایی نمونه­های آزمایشی........................................................................................................... 38

    2-4- تعیین خصوصیات تجزیه­پذیری نمونه­های آزمایشی............................................................................................... 38

    2-4-1- محاسبه مقدار ناپدید شدن ماده خشک............................................................................................................... 39

    2-4-2- محاسبه مقدار ناپدید شدن ماده آلی.................................................................................................................... 39

    2-4-3- محاسبه مقدار پروتیین خام ناپدید شده............................................................................................................ ‌ 40

    2-5- محاسبه فرآسنجه‌های تجزیه‌پذیری........................................................................................................................... 40

    2-6- تجزیه وتحلیل آماری اطلاعات................................................................................................................................ 41

    فصل سوم نتایج و بحث

    3-1- میانگین ترکیبات شیمیایی علوفه‌های مرتعی مورد آزمایش................................................................................... 43

    3-2- نتایج تجزیه­پذیری شکمبه­ای گیاه شبدر کوهی با روش کیسه­های نایلونی........................................................... 47

    3-3- نتایج تجزیه­پذیری شکمبه­ای گیاه علف­گوسفندی با روش کیسه­های نایلونی ..................................................... 51

    3-4- نتایج تجزیه­پذیری شکمبه­ای گیاه دم­روباهی با روش کیسه­های نایلونی.............................................................. 55

    3-5- مقایسه تجزیه­پذیری شکمبه­ای ماده خشک شبدر­کوهی، علف­گوسفندی، دم­روباهی در دو مرحله چرایی......... 58

    3-6- مقایسه تجزیه­پذیری شکمبه­ای ماده­آلی شبدر­کوهی، علف­گوسفندی، دم­روباهی در دو مرحله چرایی............... 61

    3-7- مقایسه تجزیه­پذیری شکمبه­ای پروتیین شبدر­کوهی، علف­گوسفندی، دم­روباهی در دو مرحله چرایی.............. 64

    3-8- مقایسه تجزیه­پذیری شکمبه­ای ماده خشک، ماده­آلی و پروتیین­خام شبدرکوهی، علف­گوسفندی ودم روباهی. 67

    3-9- انرژی قابل متابولیسم با استفاده از روش کیسه های نایلونی.................................................................................. 71

    نتیجه­گیری کلی..................................................................................................................................................................... 73

    پیشنهادها............................................................................................................................................................................... 74

    پیوست­ها............................................................................................................................................................................... 75

    منابع....................................................................................................................................................................................... 85

     

     

     

    منبع:

     

    ابن­عباسی، ع.، ف. قصریانی. 1380. شناسایی و تعیین ارزش غذایی منابع خوراک دام و طیور استان کردستان.گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی کردستان.دفتر طرح و برنامه و هماهنگی امور پژوهشی.

    اصغری، م. 1377. بررسی مقایسه­ای روش­های in vivo  و in vitro  جهت اندازه گیری ضرایب هضمی در برخی از    خوراک­های دام در گوسفند. پایانامه کارشناسی ارشد رشته علوم دامی. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس.

     افشار، ح.، م. کیانزاد، و ا. قنبری. ­1377. بررسی وضعیت گله‌داری استان اردبیل، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل.ص 1- 85 .

    اکبری قرائی، م. 1377. مقایسه روش­های مختلف پیش بینی قابلیت هضم در گوسفند، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته علوم دامی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.

    بصیری، ش. 1386. عمل آوری و غنی سازی پس مانده­های فیبری در تغذیه دام. انتشارات دانشگاه آزد اسلامی واحد شبستر.

    بی­نام. 1385. گزارش غیر رسمی اداره کل هواشناسی استان اردبیل.آمار بارندگی چند ساله.

    پاشایی، ژ. 1389. تعیین ارزش غذایی و بر آورد انرژی قابل متابولیسم دو گونه مرتعی درمنه وپوآ موجود در ارتفاعات نئور. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه محقق اردبیلی.

    تقی­زاده، ا.، ع. نیکخواه، و ح. فضائلی. 1375. تعیین قابلیت هضم و خصوصیات تجزیه­پذیری بعضی مواد خوراکی به روش حیوان زنده، آزمایشگاهی و کیسه نایلونی. مجموعه مقالات اولین سمینار پژوهشی گوسفند و بز کشور، موسسه تحقیقات دامپروری کشور. 28 الی 29 بهمن.ص 248 الی 259.

    جوانشیر، ع. 1368. مطالعات پوششی گیاهی مراتع سبلان، اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان­شرقی.ص 52-176.

    دانش­مسگران، م. 1383. ناپدید شدن شکمبه ای و قابلیت هضم روده­ای پروتیین اقلام خوراکی نشخوارکنندگان با روش کیسه­های نایلونی متحرک و روش­های آنزیمی. مجموعه مقالات اولین کنگره علوم دامی و آبزیان کشور. 10 الی 12 شهریور. دانشکده­های کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران،ص 13-10.

    شریفی، ج.1381. بررسی تاثیر قرق در وضعیت و گرایش مراتع طبیعی استان اردبیل (گزارش 5ساله مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل).ص 45-51.

    شریفی، ج. ­1375. بررسی، شناخت و طبقه‌بندی چمن‌زارهای مراتع نیمه استپی اردبیل، رساله کارشناسی ارشد دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.ص76-80 .

    صادقیان، ع. ­1377. نقش ارزش غذایی گیاهان مرتعی در تعیین الگوی بهره­وری در مراتع ایران.گزارش منتشر نشده سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی.

    صدیقی، ه. 1387. تعیین انرژی قابل متابولیسم و روند تجزیه­پذیری ضایعات کارخانه‌های ماکارونی با استفاده از روش تولید گاز و کیسه‌های نایلونی در گوسفند. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.

    صوفی سیاوش، ر، و و. جانمحمدی. 1379. تغذیه دام(ترجمه). انتشارات عمیدی. ویرایش جدید.

    صیادی، ع. ج، و ب. نویدشاد. 1380. احتیاجات انرژی و پروتیین در نشخوارکنندگان. انتشارات حق شناس.

    عزت­پور، م.1382. پرورش گوسفند وبز بومی ایران، ص 40-39.

    قربانی، ا. 1377. بررسی خصوصیات اکولو‍ژیکی گیاه فستوکا اوینا در استان اردبیل.

    قنبری، ا.، م. موسوی.، ا. عباسی.، ا. ابرغانی، و م. کمالی. 1386. تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی سبلان مرحله 2: تعیین قابلیت هضم به روش آزمایشگاهی ،گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل.ص 8-27.

    قنبری، ا. 1386. بررسی تغییرات مواد مغذی و انرژی قابل هضم گیاهان مرتعی غالب ییلاقات سبلان در سه مرحله چرایی مختلف (فستوکااونیا، آلوپکوروس تکستیلیس و شبدر کوهی). پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.

    قنبری، ا.، ح. فضائلی.، م. موسوی.، ج. شریفی، و ج. سید اخلاقی.1382. تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی سبلان مرحله 1: تعیین ترکیبات شیمیایی و انرژی خام، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی  مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل. ص 5-11.

    قورچی، ت.، ع. قربانی.، م. بصیری. 1375. تعیین قابلیت هضم، تجزیه‌پذیری و ترکیبات شیمیایی سه گونه مرتعی اردستان. مجموعه مقالات دومین همایش ملی بیابان زدایی و روش­های مختلف بیابان زدایی.

    قورچی، ت. 1374. تعیین ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم گیاهان غالب مراتع استان اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.90 ص.

    قهرمان، ا. 1373. کورموفیت­های ایران(سیستماتیک گیاهی). دانشگاه تهران.

    کروری، س، و ب. ملک‌پور. 1362. ترکیبات شیمیایی مهم­ترین نباتات مرتعی بومی و غیر بومی فاریاب در مراحل مختلف فنولوژی، نشریه 27، موسسه جنگل­ها و مراتع. صفحه 38.

    کریمی، ن.، م. دانش­مسگران، و ا. گلیان. 1381. تعیین ضرایب تجزیه پذیری مواد خوراکی و مقایسه آن ها با ضرایب جداول استاندارد AFRC در تغذیه گاوهای شیرده هلشتاین. مجله علوم و صنایع کشاورزی، جلد 16، شماره 1، ص43- 35.

    نیکخواه، ع، و ع. محرری. 1375. تغذیه پروتیین در نشخوارکنندگان(ترجمه). موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران: ص 190-53.

    نیکخواه، ع، و ح. امانلو. 1371. اصول تغذیه و خوراک دادن دام(ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی زنجان.

    مبین، ص.1360. رستنی­های ایران جلد1.دانشگاه تهران.

    منافی­راثی، ح.، ی. روزبهان، و ح. نوروزیان. 1379. تعیین ارزش غذایی برخی از خوراکهای دام استان گیلان با استفاده از دو روش آزمایشگاهی و کیسه نایلونی. علوم کشاورزی مدرس. شماره 3. ص 11 الی 21.

    ­منصوری، ه.، ع. نیکخواه.، م. رضائیان.، م. مرادی، و س. میرهادی. 1382. تعیین میزان تجزیه­پذیری علوفه با استفاده از فن گازوکیسه­های نایلونی. علوم کشاورزی ایران. شماره2، جلد34، ص 495  الی506.

    میرزایی، ا. 1385. تعیین ارزش غذایی دو رقم یونجه استان آذربایجان غربی در گوسفند قزل. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم دامی. دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی شبستر.

    Abdulrazak, S. A., T. Fujihara, J. K. Ondiek, and E. R. Ørskov. 2000. Nutritive evaluation of some Acacia trees leaves from Kenya. Animal Feed Science and Technology 85:89-98.

    Adesogan, A. T. 2002. what are feeds worth? A critical evaluation of selected nutritivevalue methods. Proceeding of 13­th annual Florida ruminant nutrition sysmposium.pp33-47.

    Karsli, M. A., and J. R. Russell. 2000. Prediction of the voluntary intake and digestibility of forage-based diet from chemical composition and ruminal degradation characteristics.Turk J. V. Anim. Sci., 26:246-255.

    Akbarnia, A., and Koocheki. 1992. Investigation on effects of different harvesting stage on growth Productivity and quality of some bareley varieties. Journal of pejouhes  and sazandegi. 15:40-43.

    Alicia, L., J. Buergler, J. A. Fike, and R. Feldhake.2005.Botanical composition and forage production in an emulated Silvopasture.Published online june 17:1141-1146.

    Ammar, H., M. J. Ranilla, J. Gonzalez, and S. Lopez.2001. Seasonal variation in the chemical composition and in vitro dry mattre digestibility of leaves and stems of two spanish browse legumes.Department of production animal. University Leon Spain.293-296.

    AOAC. 2000. Official methods of analysis ,17th ED., Official  methods of analysis of AOAC international, Gaithersburg, MD, USA.

    Arzani, H., M. Zohdi, E. Zahedi,  G. H. Amiri, A. Nikkah, and D. Wester.2004. Phenolojical effects on forage quality of fire grass  species. Journal of Range management.57:624 – 629.

    Bailey, C. C. 1962. Rates of digestion of swallowed and unswallowed dried grass in the rumen Canadian Journal of Animal Science., 42: 49-54.

    Ball, D. M., M. Collins, G. D. Lacefield, N. P. Martin, D. A. Mertens, ­K. E.Olsan, D. H. Putnam, D. J. sander, and M.W. Wolf. 2001. Understanding forage quality. American farm bureau federation publication 1-01. Park Ridge, ll.

    Balch, C. C., and V. W. Johnson. 1950. Factors affecting the utilization of food by dairy cows 2 factors influencing the rate of breakdown of cellulose (cotton threat) in the rumen of the cow. British Journal of Nutrition, 4: 389-394.

    Bailey, C.C. 1962. Rates of digestion of swallowed and unswallowed dried grass in the rumen Canadian Journal of Animal Science., 42: 49-54.

    Blummel, M., and E. R. orskov. 1993. Comparison of In vitro gas production and nylon bag degradability of roughages in predicting feed intake in cattle. Animal Feed Science and Technology 40:109-1190.

    Bruno, S., J. M. F. Abreu, C. V. M. Guedes, and A. A. Diasdasilva.2000. Chemical composition, NDF degradation kinetics in rumen of seven legume strawe. Animal Feed Science and Technology 83 :75-80.

    Broderick, G. A.1995. Desirable characteristics of forage legumes for improving protein utilization in ruminants.Journal of Animal Science,73:2760-2773.

    Bruinenberg, M. H., H. Valk, H. Korevaar, and C. struik.2001. Factors affecting digestibility of  temperate forages from Seminatural grasslands:a review.Blackwell science ltd. revised 24 october.

    Chiba, L. K.2005. Animal nutrition handbook, Pp. 28-53.

    Chen, X. B. 1995. NEWY EXCEL user Manual. International Feed Resources Unit. Rowett Research Institute, Bucksburn, Aberdeen AB29SB.

    Coleman, S.W., and D. A. Henry. 2002. Nutritive Value of Herbage. In; Freer M. and Dove H. (Eds.). Sheep Nutrition. CAB international. Pp. 1-26

    Cone, J. W., A. H. Van Gelder, I. A. Soloman, H. D. Visser, and A. M. Van Vuuren. 1999. Different techniques to study rumen fermentation characteristics of maturing grass and grass silage. Journal of Dairy Science. 82:957-966.

    Cullison, E.­1987. Feeds and feeding. A Reston book. Publishing U.S.A.

    Emmanuele, S. M., and C. R. Staples. 1988. Effect of forage particle size on in situ digestion kinetics. Journal of  Dairy Science, 71: 1947-1954.

    Foraughbackch, R., R. G. Ramirez, L. A. Hauad, J. Alba Avila, C. G. Castillo, and M. Rodrigues. 2001. Dry matter, crude protein and cell wall digestion of total plant, leaves and stems in Llano buffelgrass (Cenchrus ciliaris). Journal of Applied Animl Res. 20 (2): 181-188.

    Getachew, G., H. P. S. Makkar, and K. Becker. 2000. Effect of polyethylene glycol on in vitro degradability and microbial protein synthesis from tannin-rich browse and herbaceous legumes. British Journal of Nutrition., 84: 73-83

    Givens, D. , I. Jeannie, M. Everington, and A.H. Adamson.1990. The nutritive value of spring grown herbage produced on farms throughout England and Wales over 4 years.Π. The prediction of apparent digestibility in vivo from various laboratory measurement. Animal Feed Science and Technology. 27 (1990)173-181.

    Gosselink, J. 2004. Alternatives for forage evaluation in ruminants. PHD Thesis, Wageningen University, Wageningen Institute of Animal Science, Wageningen, the Netherlands.

    Gratchew, G., H. P. S. Makkar, and Beekerok.2002. Tropical browses content of phenolic compounds in vitro gas production and stoichimetric relationship between short chain fatty acids and in vitro gas production. J.Agri.Sci.137, 341.

    Heady, H. F., and M. D. Pitt. 1979. Seasonal versus continuous garzing on annual vegetation of northern California . rangeland 1(6): 231-232

    Hoffman, P. C., S. J. Sievert, R. D. Shaver, D. A. Welch, and D. K. Combs.1993. In situ dry atter, protein, and fiber degradation of perennial forage. Journal of Dairy Science., 76:2632-26

    Jerry, L., H. Pieper, and H. Dcarlton.1989. Comparative nutritive value of rangeforage.Range     management principle and practice,pp274-276.

    Kamalak, A.2005. Prediction of dry matter intake and dry matter digestibility in  sheep.Turk.

        J.Vet. Anim.Sci.29. 517-522.

    Larbi, A., J. W. Smith, I. O. Kurdi, I. O. Adekunle, A. M. Raji, and D. O. Ladipo. 1998. Chemical composition, rumen degradation and gas production. Animal Feed Science and Technology,16: 81-96.

    May, K. W. 1998. Growth and forage quality of three bromus species native to Western Canada, Plant Science., 78: 597-603.

    Makkar, H. P. S. 2003. Effects and fate of tannins in ruminant animals, adaptation to tannins, and strategies to overcome deterimental effects of feeding tannin- rich feeds. Small Ruminant Research. 49: 241-256.

    Martin Garcia, A. I., A. Moumen, D. R. Yanez Ruiz, and E. Molina Alcaide. 2003. Chemical composition and nutrient availability for goat and sheep of tow-stage olive leaves. Animal Feed Science and Technology.,107: 61-74.

    Makkar, H. P. S. 2003. Recnt advances in the in vitro gas method for evalation of nutritional quality of feed resources. Animal production and health section, Joint FAO/IAEA Division, International Atomic Energy Agency, Vienna, Austria.

    McAllister, T. A., H. D. Bae, G. A. Jones, and K. J. Cheng. 1994. Microbial attachment and feed digestion in the rumen. Journal of Animal Science.72: 3004-3018.

    McDonald, P., R. A. Edwards, J. F. D. Greenhalgh, and A. C. Morgan. 1995. Animal Nutrition. Fifth Edition. Longman Scientific & Technical.

    Menk, K. H., L. Raab, A. Salewski, H. Steingass, D. Fritz, and W. Scheider. 1979. The estimation of digestibility and metabolisable energy content of ruminant feedstuffs from the gas production when they incubated with rumen liquor in vitro. Journal of Agricultural Science., 93: 217-222.

    Menke, k. h., and H. steingass. 1988. Estimation of the energetic feed value obtained from chemical analysis and in vitro gas production using rumen fluid.Animal research and development.28:7-5.

    Mehrez, A. Z., and E. R. Ørskov. 1977. A study of artificial fibre bag technique for determining the digestibility of feeds in the rumen. Journal of Agricultural Science Cambridge. 88: 645-650.

    Mehrez, A. Z. 1976. Assessment of nitrogen requirement for rumen fermentation in sheep. PHD Thesis University of Aberdeen.

    Michalet-Doreau, B., and M. Y. Ould Ban.­1992.­Influence of hay making on in situ nitrogen degradability of forages in cows. Journal of Dairy Science. 75:782-788.

    National Research Council.1985.Nutrient requirement of sheep.National academy press Washington.D.C.

    Newbold, C. J., R. J. Wallace, and F. M. Mcintosh. 1996. Mode of action of the yeast saccharomyces cerevisiae as a feed additive for ruminants. British Journal of Nutrition., 76: 249-255.

    Nikkha, A., p. Shawrang, A. A. Sadeghi. 1996. Ruminal dry matter,crude protein, neutral detergent fiber and acid detergent fiber degradation parameter kinetices of vicia villosa,Festuca ovina and taeniatherum caput- medusaen.Tehran university,Karaj.Iran.

    Noziere, P., and B. Michalet-Doreau. 2002. In sacco methods. In; Mello,I. P. F. (ed.). Farm   animal metabolism and nutrition. CAB international. Pp. 233-253

    Odenyo, A. A., and P. O. Osuji. 1998. Tannin-tolerant ruminal bacteria from East African ruminants. Canada Journal of Microbiol., 44: 905-909.

    Olivera, R. M. P. 1998. Use of in vitro production technique to assess the contribution of both soluble and insoluble fractions on the nutritive value of forages. A thesis submitted to the University of Aberdeen, Scotland, in partial fulfillment of the degree of Master of Science in Animal Nutrition.

    Ærskov, E. R. 2002. Trails and trials in livestock research. IFRU.

    Ærskov, E. R. 2000. The in situ technique for the estimation of forage degradability in ruminants. In; Givens, D. I., Owen, E., Axford, R. F. E. and Omed, H. M. (eds.). Forage evaluation ruminant nutrition. Pp. 175-188.

    Ørskov, E. R., F. D. Hovell, and F. Mould. 1980. The use of nylon bag technique for the evaluation of feedstuffs. Trop. Anim.Prod.,5:3 195-213.

    Ørskov, E. R., and M. Ryle.1990. Energy Nutrition in Ruminants. Elsevier, London / Amsterdam.

    Ørskov, E. R. 2000. The in situ technique for the stimation of forage degradability. In: D. I. Givens, E. Owen, R. F. E. Axford and H. M. Omed (Editors), Forage Evaluation in ruminant nutrition. CABI Publishing, Wallingford, UK, p. 175-188.

    Orskov ,E. R., I. Mcdonald. 1979. The stimation of protein degradability in the rumen  from incubation measurement weighted according to rate of passage. Journal of Agriculture science (Cambridge) 92:499-503.

    Ørskov. E. R. 1993. Appropriate roughage evaluation systems and its relevance to upgrading, and supplementation and evaluation of ruminal potential. In: Increasing livestock production through utilization of local resourcas. Proceeding of the International Conference on Increasing Livestock Production Through Utilization of Local resources. Octobr, pp. 18-22.

    Pinkerton, B. 1996. Forage quality. Clemson, Sc. Crop and soil envirement Science department  .college of agriculture, forest and life science. Clemson university.998 P.

    Rene Sansoucy, R., X. Alibes, P. Berge, F. Martilotti, A. Nefzaoui, and P. Zoiopulos. 1985. Olive by-products for animal feed. Food and Agriculture Organization of the United Nation, Rome, FAO.

    Rymer, C. 2000. The measurement of forage digestibility in vivo. In: Givens, D. I., Owen, E., Axford, R. F. E. and Omed, H. M. (eds.). Forage evaluation ruminant nutrition. Pp. 113-134.

    Sallam, S. M. A. 2007. Nutritive value assesment of the alternative feed resources by gas production and rumen fermentation in vitro.Research Journal of agriculture and biological Sciences.

    Sallam, S. M. A., M. E. A Nasser, A. M. El Waziry, and A. L. Abdalla. 2007.Use of an in vitro rumen gas production technique to evaluate some ruminal feedstuffs.Journal of applied Sciences research , 34 -41.

    Schofield, P. 2000. Gas production methods. In: J. P. F. Dmello (Editors). Farm animal metabolism and nutrition. CAB International, Wallingford, pp. 209-232.

    Shatnaw M. K. J., and L. Z. Al-Qurran. 2003. Seasonal chemical composition of wall barley (Hotreum murinu L). Under subhumid mediterranean climate.African Journal of range and forage Science,Volume 20,  number 3,1 october ,PP.243-246(4).

    Sotohy, S. A., A.N. Sayed and M.M. Ahmed.1997. Effect of tannin rich plant (Acacia. Nilotica) on some nutritional and bacteriological parameters in goats. Deutsch Tierarztl. Wochenschr. 104: 432 – 435.

    Solario Sanchez, F. J., I. Armendariz, and J. Ku-Vera. 2004. Chemical composition and in vitro dry-East Mexico. Livestock Research for Rural Development (12)4.

    Sommart K., D. S. Parker, P. Rowlinson, and M. Wanapat. 2006. Fermentation characteristics and microbial protein Chiang Mai journal Science, 33(2).

    Songsak, C., C. Anut, and C. Piyante. 2007. Chemical compositions and nutritional evaluation of energy feeds for ruminant using In vitro gas production technique.Pakistan journal of nutrition (6):607- 612, -08-30.

    Songsak, C., S. Therin, and P. Virote. 2005. Nutritional evaluation of nonnforage high fibrous tropical feed for ruminant using in vitro gas production technique. Pakistan journal of nutrition,4(5):298- 303.

    Susmel, P., C. Mills, and B. Stefanon. 2000. The nylon bag technique for the measurement in situ of rumen degradability. . In; Tisserand, J. L. (ed.). Evaluation of the nutritive value of Mediterranean roughages. Pp.49-52.

    Stern, M. D., A. Bach, and S. Calsamiglia.­2006. New concepts in protein nutrition of ruminants. 21st annual southwest nutrition and management conference. February 23-24.

    Terry, R. A., and J. M. A Tilley. 1964. The digestibility of the leaves and stems of perennial ryegrass cock foot, timothy, tall fescue , Lucenne and Sainfoin,as measured by an in vitro procedure. Journal of British grassland Society 19,396- 372.

    Turhan, S. S., I. Sagsoz, and M. Tosun. 1997 .Determination of some Cytological and agricultural characters in wild sheep,s fescuec (festuca ovina).Turkey11.Field Crops congress, PP : 450-454.

    Van soest, P. J. 1994. Nutritional ecology of the ruminant. 2nd edn.Cornel university press 476 p.476.

    Van Miellen, R. W., and W. C. Ellis. 1977. Sample container porosities for rumen in situ studie. Journal of Animal Science., 44: 141-146.

    Wilson, J. R., H. Denium, and E. M. Engles. 1991. Temperature effects on anatomy and digestibility of leaf and stem of tropical and temperate forage species. Netherlands journal of agricultural Science 39-48.

پروپوزال در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, گزارش سمینار در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, تز دکترا در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, رساله در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, پایان نامه در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, تحقیق در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, مقاله در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, پروژه دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, تحقیق دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, مقاله دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی, پروژه دانشجویی درباره پایان نامه بررسی تغییرات مواد مغذی وتجزیه پذیری گیاهان مرتعی (شبدر کوهی – علف گوسفندی و دم روباهی ) غالب سبلان در دو مرحله چرایی
ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت