پروژه برای دریافت درجه کارشناسی (BS)
با گرایش رفتار حرکتی
چکیده تحقیق:
آیا ویژگی های شخصیتی می تواند در موفقیت یا عدم موفقیت ورزشکاران موثر واقع شود؟ آیا بین ویژگی های شخصیتی ورزشکاران و میزان موفقیت آنها ارتباط وجود دارد یا نه؟ آیا بین ویژگی های شخصیتی و انتخاب رشته ورزشی ارتباط وجود دارد یا نه؟
در پی پاسخ به این سوالات، جرأت ورزی که به عنوان یکی از ویژگی های شخصیتی افراد محسوب می شود در این تحقیق مدنظر می باشد و بر اساس ادبیات موجود به عنوان یکی از عوامل اثر گذار بر عملکرد ورزشکاران محسوب می شود. لذا برای رسیدن به پاسخی مناسب بر آن شدیم که با یک تحقیق زمینه ای به روش ذیل عمل نماییم:
این تحقیق بر روی تعداد 57 نفر از ورزشکاران شهر تبریز که در 4 رشته منتخب ورزشی ( بسکتبال، والیبال، تنیس روی میز و کاراته ) به فعالیت مشغولند در تابستان 86 که به روش تصادفی انتخاب شده بودند انجام پذیرفت و وسیله جمع آوری اطلاعات با استفاده از دو پرسشنامه ( یکی ویژگی های فردی و دیگری مقیاس جرأت مندی جرابک ) بوده است.
پس از جمع آوری و تنظیم اطلاعات خام، با استفاده از نرم افزارهای SPSS و ANOVA و Tukey عملیات آماری تحقیق حاضر انجام شد و نتایج ذیل حاصل گردید:
1- علی رغم برتری امتیاز جرأت مندی ورزشکاران رشته های بسکتبال و والیبال نسبت به سایر ورزشکاران، اما اختلاف معناداری در امتیاز جرأت مندی 4 رشته ورزشی مشاهده نشد.
2- در مقایسه رشته های تماسی و غیر تماسی در امتیاز جرأت مندی با استفاده از آزمون t اختلافی بین گروه ها مشاهده نشد.
3- در مقایسه رشته های انفرادی و گروهی در امتیاز جرأت مندی با استفاده از آزمون t اختلافی بین گروه ها مشاهده نشد.
4- بر اساس نتایج عملیات همبستگی، هیچ گونه همبستگی بین نمرات جرأت مندی با سابقه قهرمانی و سابقه ورزشی و نمرات جرأت مندی با سن ورزشکاران و معدل درسی آنها مشاهده نشد، هر چند که بین سابقه قهرمانی ورزشکاران و سن آنها همبستگی معنی داری مشاهده شد.
فصل اول
مقدمه و طرح تحقیق
مقدمه
امروزه شاهد رشد و تحول در جهان ورزش هستیم، از جمله جابه جا شدن رکوردهای مختلف ورزشی خود شاهدی بر این امر است و با گسترش حرفه ای گری در ورزش، برنامه ریزان و دست اندرکاران دنیای ورزش به دنبال آن هستند تا از آخرین دستاوردهای علمی و عملی بهره گیرند. [ 4 ]
کشورهایی نیز که در چند سال اخیر ورزش خود را به رده های بالای ورزش جهان کشانده اند، طریقی جز راه علم نپوییده اند. شتاب دادن به رشد علمی ورزش، برنامه اصلی این کشورهاست و توجه و تلاش آنها بیش و پیش از هر چیز در جهت تاسیس و توسعه انستیتوهای تحقیقاتی دانشکده ها، مدارس، مؤسسات آموزشی، آزمایشگاه ها، مراکز اطلاعاتی و اطلاع رسانی، کتابخانه ها و نشر کتاب و مجلات علمی ورزش معطوف بوده است. [6 ص 9 ]
از ورود روان شناسی به عرصه ی ورزش آن هم در سطح وسیع بیش از سه، چهار دهه نمی گذرد. اما این علم نو، تأثیر خود را بر عملکرد ورزشکاران به اثبات رسانده است و امروزه همه کشورهای صاحب نام در ورزش از آن بهره می جویند.
هم پای استفاده از فیزیولوژی ورزشی در آمادگی جسمانی ورزشکاران، روانشناسی ورزش نیز برای آمادگی روانی آنان مورد استفاده قرار می گیرد. [ 6 ص 10 ]
با توجه به تعریفی که از روان شناسی ورزشی شده، این علم به بررسی فرایندهای بنیادین روان شناسی و تاثیرات آن بر ورزش می پردازد. [ 4 ]
بنابراین روان شناسی ورزش موضوع پیچیده ای است، و علیرغم اینکه راه حل ها برای مشکلات روانی ساده نیستند، ولی شما و ورزشکاران می توانید به آنها دست پیدا کنید و عمل کنید. [ 6 ص 14 ]
امروزه مربیان باید به این اعتقاد دست یابند که مهارت های روانی چون مهارت های جسمانی قابل کسب اند و باید به طور سیستماتیک آموزش داده شوند و یکی از هدف های تحقیق انجام شده نیز رسیدن به این امر مهم می باشد.
لذا با توجه به اهمیت جرأت مندی در اجرا و یادگیری مهارت حرکتی بر آن شدیم تا این موضوع خاص را از زاویه ویژه مورد مطالعه قرار دهیم و نقش ورزش و رابطه آن را با جرأتمندی مطالعه کنیم که در متن این گزارش مراحل انجام این طرح و سایر جزئیات موضوع مورد اشاره قرار خواهد گرفت.
1- 2 بیان مسئله
ورزش عامل ایجاد فشار جسمی وروحی بر ورزشکاران است. این فشار می تواند دارای اثرات مثبت و منفی باشد. از طرفی تطابق با فشار می تواند باعث ایجاد تغییرات مثبت و سازنده و در نتیجه رشد و تکامل جسمی و روحی ورزشکاران گردد و از طرف دیگر فشار مخرب و منفی می تواند اختلال سلامتی ایجاد نماید.
ورزشکاری که با فشارهای شدید جسمی و روانی که بر او وارد می آید قهرمان می شود، نیاز به آمادگی و مهارت های ویژه جسمی و روانی دارد. لذا باید دارای توانایی های روحی و روانی خاصی باشد تا بتواند در این شرایط حساس به فشار های شدید غلبه کند و مهارتهای روانی او توسعه یافته باشد. مسائل روحی و روانی از عوامل تعیین کننده در کسب نتایج ورزشی است. [ 8 ص 12 ]
مطالع شخصیت در تمامی بخش های روان شناسی ورزش می تواند حائز اهمیت باشد. وقتی به مباحثی مثل پرخاشگری، اضطراب، انگیزش و جرأت ورزی نظری می افکنیم، این سوال به ذهن خطور می کند که چرا در این جنبه ها افراد با هم متفاوتند و چگونه به منظور بهبود عملکرد ورزشکاران می توان آنها را تغییر داد. [ 5 ص 11 ]
جرأت مندی، یک خصیصه رفتاری است که مخصصه آن رفتار اجتماعی مثبت به منظور دفاع از حق یا رسیدن به هدف است. [ 7 ص 14 ]
ولپه که اولین پژوهش های نظری و بالینی در خصوص جراتمندی مربوط به اوست، ابتدا غیر جرات ورزی را در میان بیماران مبتلا به اضطراب اجتماعی که توان انجام رفتار مخالفتی و گفتن کلمه نه و رد تقاضای غیر منطقی را ندارند شناسایی کرد. او افراد غیر جرات ورز را دچار ترس در رویارویی با دیگران می دانست. ولپه عامل اصلی این بازدارندگی را اضطراب می دانست و میان اضطراب و جرات ورزی، تضاد آشتی ناپذیری قائل بود. [ 7 ص 45 ]
شخصیت و انتخاب رشته ورزشی مبحثی است که حیطه مهمی را مطرح کرد و برخی تفاوت های مهم بین شخصیت ورزشکاران موفق در رشته های مختلف را به نمایش گذارد. در مطالعه ای که اسکار [1] انجام داد هر چند اختلاف نسبتاً کمی بین ورزشکاران و غیر ورزشکاران به چشم می خورد ولی تفاوت قابل ملاحظه ای بین بازیکنان رشته های تیمی و انفرادی دیده شد. به این صورت که بازیکنان رشته های تیمی در مقایسه با ورزشکاران رشته های انفرادی مضطرب تر و برون گراتر بودند. [ 5 ص 21 ]
رویکرد برتری طلبی به طور موفقیت آمیزی در تشخیص ویژگی های افراد شرکت کننده در رشته های مختلف ورزش مورد استفاده قرار گرفته است. در این رابطه چایریولاو ماریتز ( 1994 )، سه گروه از ورزشکاران را در مقیاس برتری آرامش طلبی با یکدیگر مقایسه کردند و در نتیجه اختلاف معناداری بین گروه ها دیده شد، به ویژه در بعد دوری ازاضطراب که اتومبیل ران ها ( رشته کاملاً خطرناک ) به طور قابل ملاحظه ای کمتر از سایرز گروه ها ( کاراته کاران ( رشته نسبتاً خطرناک ) و بازیکنان تنیس ( رشته کم خطر ) امتیاز کسب کردند. [ 5 ص 22 ]
روان شناسی ورزش تأکید زیادی بر نظریه یادگیری اجتماعی ( بندورا ) دارد که به نقش تجارب قبلی بر شخصیت اهمیت زیادی قائل است. [ 5 ص 21 ]
به نظر روان شناسان یادگیری اجتماعی، شخصیت چیزی نیست که ما آن را با خود به دنیا بیاوریم، بلکه به طور سادذه باید گفت که یک مجموعه الگوهای رفتاری یاد گرفته شده است. [ 5 ص 30 ]
اینجاست که یک سوال کاملاً واضح در ذهن مطرح می شود و آن اینکه چرا ما در مقابل یک رشته ورزشی در اولین برخورد مقاومت نشان می دهیم و یک دیدگاه منفی کسب می کنیم. و آیا انتخاب رشته ورزشی با شخصیت افراد و میزان موفقیت آنها ارتباط دارد یا نه؟ هر چند که شخصیت ما به طور وسیع و بر اساس باور نظریه های صفات تحت تاثیر عوامل ارثی قرار دارد، اما تجارب قبلی نیز در تشکیل الگوهای رفتاری نقش اساسی دارند.
بر اساس دیدگاه روان شناسان ورزش، نظریه یادگیری اجتماعی بر خلاف نظریه صفات از این امتیاز خیلی مهم و محکم برخوردارند که شخصیت ورزشکاران را منعطف و قابل تغییر فرض می کنند. [ 5 ] بدین معنا که ما می توانیم در الگوهای رفتار ورزشی ورزشکاران دخالت و دستکاری کنیم. و جرات ورزی نیز به عنوان یکی از ابعاد شخصیتی افراد به ویژه ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی می توانند در مقوله جای بگیرند. برابر آنچه که بیان شد به نظر می رسد بین عملکرد ورزشکاران و ویژگی های شخصیتی آنان و مهارت های روانی شان ارتباط وجوددارد. در این تحقیق برآنیم تا رابطه بین عملکرد ورزشی و جرات مندی به عنوان یک عامل موثر در موفقیت ورزشکاران را مورد مطالعه قرار دهیم.
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
توسعه مهارتهای روانی که قابل آموزش ( یا دادن یا گرفتن ) می باشند می تواند به ورزشکار کمک کند تا مهارتهای ورزشی را به شکل مطلوبتری انجام دهد. از ورزش بیشتر لذت ببرد و به موفقیت های ورزشی نائل آید. ورزشکار ابتدا باید ضعف ها و قوت های جنبه های روانی خود را بشناسد.
همچنین مربیان و پزشکان تیم باید این متغیرها را بسنجند و در این کار ورزشکار را یاری کنند. سپس وی باید یاد بگیرد که چگونه مهارت های ضعیف خود را تقویت کند. باید ورزشکاران را جهت این امر آموزش داد. برخی از ورزشکاران ملی انجام تمرینات و مسابقات مختلف ورزشی این مهارت ها را کسب می کنند. اما بسیاری نیز نمی توانند به صورت تجربی توانایی های روحی لازم را اخذ کند. هر چند در مورد افرادگروه اول نیز این کار به سال ها وقت نیاز دارد. اما با آموزش می توان این مهارتها را با زمان کم به ورزشکاران آموخت. ورزشکاران باید ابتدا اصول و روش های کسب مهارت را یاد گرفته و تمرین کنند و سپس استفاده از آنها را در شرایط رقابتی تمرین نمایند. تا اینکه به شکل عادتی با انجام مربوطه تغییرات روحی و روانی مطلوب در آنها ایجادشود. کسب مهارت های روانی به تمرین و دقت نیاز دارند و نباید انتظار معجزه آنی از آنها داشت. لذا مربی و ورزشکار باید در کنار تمرینات بدنی به تمرینات روحی و روانی بپردازند. با این توجه که با این تمرینات نتایجی فوری به دست نمی آید و با انجام تمرینات لازم در طول زمان معقول تغییرات مطلوب مورد نظر حاصل می گردد. [ 8 ]
امروزه ورزشکاران برای توسعه ی مهارتهای روان شناختی، و دانش قابل ملاحظه ای که بتواند مفید باشد به کمک نیاز دارند. آموزش این مهارت ها خطر بسیار اندکی دارند تا سبب صدمات روانی ورزشکاران گردد. تعداد اندکی از روان شناسان ورزش فوق العاده محتاط می گویند: « هنوز ما شواهد علمی مقتضی پیدا نکرده ایم تا به مربیان بگوییم که ورزشکاران چگونه می توانند مهارت های روان شناختی را کسب کنند. » [ 6 ص 13 ]
جرات ورزی به عنوان یکی از ابعاد شخصیتی انسان جزء مهارت های روانی تاثیر گذار در ورزش محسوب می شود و بالطبع یکی از عوامل موثر در عملکرد ورزش ورزشکاران رشته های مختلف می باشد و با توجه به این نکته می تواند در مبحث روان شناسی ورزش جای گیرد. تحقیقاتی که در زمنیه جرأت ورزی صورت گرفته حاکی از آن است که این قضیه رفتاری در تضاد آشکار با خصیصه اضطراب می باشد و با کاهش اضطراب تا حدی می توانیم این الگوی رفتاری را در افراد تقویت کنیم و یا حتی با استفاده از تکنیک هایی این خصیصه رفتاری را آموزش دهیم.
به هر حال تمام کوششی که در این تحقیق شده برای پی بردن به این موضوع است که چگونه می توان این مهارت روانی جرأت ورزی را با توجه به تکنیک های فهرست شده ای که وجود دارد در اشخاص بخصوص در ورزشکاران تقویت کرد و با عث بالا بردن عملکرد ورزشی آنان شد. این مسئله نه تنها برای ورزشکاران حرفه ای و شرکت کنندگان در مسابقات المپیک مفید است بلکه برای ورزشکاران هر سطحی که می خواهند برای رفع موانع روان شناختی فعالیت کنند و کیفیت عملکردی بهتری داشته باشند مفید می باشند.
Abstruct:
Can the personality characteristics be influential in the athlete,s success or failure? Is there any relationship between the athletes , personality characteristics and the amount of their success?
Is there any relationship between the personality characteristics and selecting a certain kind of sports?
Answering these questions in this research , assertiveness is considered as one of the personality characteristics of the individuals and on the basic of the present literature it is considered as one of the leading factors on the athletes performance. There fore achieving a reasonable answer I ambarked on a field research in the following way: this research was carried out on 57 randomly selected athletes in the four sports ( basketball, volleyball, tennis , karate) in the summer of 1386 in Tabriz city.
The information were gatered using two questionnaires ( one is the individuale characteristics questionnaire and another, s assertiveness scall questionnaire.)
Having gathered and arranged the raw data using ANOVA, and Tukey softwares statistical operation of the present research was carried out and the following results were obtained:
1- In spite of the fact that the assertiveness score of the basketball and volleyball athletes was higher as compared with the other athletes, no significant difference was observed among the assertiveness score of the four mentioned sports.
2- comparing the contact and not cintact sport in the assertiveness score using the t test no difference was observed arnong the groups.
3- Comparing the individual and group sport in the assertiveness score using the t test no difference was found.
4- Base on the results of the correlation operations no correlation was found among the assertiveness scores of the athletes having the championship bachground and the assertiveness scores of the athletes having the sports background and the age of the athletes and also the assertiveness scores of the athletes, school averages. However a significant correlation was found between the athletes, championship bachground and their ages.