روش تحقیق خوش بینی و درد

-1 -مقدمه

زندگی انسان در پهنه ی گیتی همواره با انبوهی از مشکلات ومسائل توام بوده است اما چگونگی ونحوه ی رویارویی با این مشکلات دردوره های مختلف حیات انسان متفاوت بوده است .راهکارها وروش هایئ نیز  که آدمی در مقابله در با این مسائل اتخاذ نموده صور گوناگونئ داشته است.

در این پزوهش دو مولفه از مسائل روانشناسئ مورد بحث قرار می گیرد. یکئ خوشبینی ودیگری درد.

احساس درد تجربه ای است که معمولی ترین علامت بیماری یا آسیب به شمار مئ آید وفرد بیمار را نیازمند سیستم مراقبت بهداشتی ودرمانی می نماید .درد یک پدیده ی ساده ی محرک وپاسخ نیست .بلکه بروز درد و واکنش نسبت به آن عوامل متعددی را شامل می شود که متغییرهای زیستی روانی واجتماعی را در بر می گیرد .(هولمبرگ.1988)در طول بیست سال گذشته در سایه ی برسیهای بنیادی در زمینه ی مکانیزم های درد وکوششهای درمانئ برای کنترل آن روانشناسی درد به عنوان یک جز ضروری در پزوهش ودرمان مورد توجه واقع شده است .همه ی دردها یک تاثیر پذیری روانشناختی دارند وعوامل روانشناختی در تمام گونه های درد وجود دارد .اگر چه نظریه های جدید نقش عوامل روانشناختی را در تجربه ی درد مهم می دانند اما برداشت های اولیه از درد بسیار متفاوت بوده است .مصریان باستان عقیده داشتند که بیماری های دردناک از آثار مذهبی خدایان یا ارواح مردگان ناشئ می شود و تاثیرات معمولا در تاریکئ و از طریق سوراخ بینی یا گوش وارد بدن میشوند در طب آشوریان و بابلی ها  ورود اهریمن وجسم خارجئ را مستقیما علت درد میدانند .به عنوان مثال علت پوسیدگئ دندان را نقب زدن کرمها را به درون آن می دانند (به نقل از پسیان 1375)افلاطون عقیده داشت قلب وکبد مراکزدرک احساس درد هستند ودرد تنها از احساسات محیطی ناشی نمی شوند بلکه به عنوان واکنش هیجانی روح یا روان فرد نیز می باشند که جایگاه آن در قلب است .احساس درد تابعی از عوامل گوناگون است که از آن جمله می توان به تجارب قبلی ، اظطراب، شرایط زمانی ، موقعیت ، معیارهای اجتماعی ، توجه ، تلقین ، میزان اسیب، انتظارات از خود ودیگران، میزان حمایت اجتماعی، باورهائ فردی و....اشاره دارد.اگر چه به نظر می رسد که تجربه ی درد به طور کلی یکسان باشد ، لیکن تفاوت بین دردها متخصصان را در شناخت بیشتر انواع دردها و مبانی درمانئ آن کمک نموده است .از ابتدای تاریخ مدون بشری تلاش برای کنترل درد یکی از اهداف مهم انسان بوده است. در پاپیروس های مصریان مربوط به 4000سال قبل از میلاد مسیح نوشته هایی در پیرامون درد به چشم می خورد .مادامی که درد به عنوان یک زنگ خطر اختلالی جدی در کارکردهای بدن باشد یا متعاقب حوادث یا آسیب های فیزیکی ایجاد شود، می تواند به عنوان عاملی در خدمت بقا وحیات انسان باشد .علاوه بر این پیتر ونئکولاس (1997) نشان دادند که اکثر بیماران برای مقابله با درد خود از داروهای ضد درد استفاده می کنند مصرف طولانی یا افزایش میزان مصرف دارو در فرد باعث اعتیاد به داروها می شود وچه بسا دردهای ناشی از نشانه های محرومیت به درد اولیه افزوده گردد. از سوئ دیگر شکست درمان های سنتی دردرمان درد به همراه فقدان یافته های آسیب شناختی ممکن است باعث شود  که حتی بعضی از متخصین درد آن ها را واقعی نپندارند که این مسأله نه تنها شخصیت بیماران را مورد تهدید قرار می دهد بلکه شناخت وباورهای آن ها را دال بر این که مبتلا به یک بیماری مرموز وغیر قابل درمان می باشد را تقویت می کند وبا طولانی شدن مدت درد احساس   ناامیدی ودرماندگی را بر بیمار مستولی می کند ودر نهایت مشکلات شغلی وروابط بین فردی ومشکلات خلقی آنها را تشدید می کند.(میلر.1993.کیف1989)بنابراین لزوم توجه هر چه بیشتر به درد وابعاد روانی اجتماعی آن موضوعی است که بسیار ضروری به نظر می رسد.  

موضوع مورد بحث دیگر دراین پزوهش خوش بینی است. امروزه در سایه ی پیشرفت علم و تکنولوژی و فراهم شدن سایل رفاهی و راحتی، بسیارند افرادی که از امکانات زیادی در زندگی برخوردارند، ولی از زندگی خود رضایت ندارند. به همین دلیل، مطالعات زیادی در زمینه ی  رضایت از زندگی و عوامل موثر بر آن خصوصا خوشبینی انجام شده است. یکی از عواملی که می تواند نقش مهمی در رضایت از زندگی داشته باشد، ویژگی «خوش بینی» است. خوش بینی به یک انتظار تعمیم یافته اشاره دارد که فرد بر اساس آن احساس می کند هنگام رویارویی با مشکلات، نتایج خوشایند رخ خواهد داد. این انتظار بیش تر حیطه های مهم زندگی  فرد را پوشش می دهد. خوش بینی با ویژگی های روان شناختی گوناگون رابطه دارد که هر کدام می تواند نقشی در احساس رضایت از زندگی داشته باشد. خوش بینی با سلامت روانی افراد در ارتباط است. . در بیماران پارکینسون  افراد خوش بین در مقایسه با افراد بد بین از سلامت روانی بیشتری برخودار هستند. خوش بینی از تأثیرات مخرب مشاجرات روزانه بر سلامت روان جلوگیری می کند. در بیمارانی که به دلیل بیرون زدگی لگن خاصره مورد عمل جراحی قرار گرفتند، افراد خوش بین از عملکرد روانی و جسمانی بهتری برخوردار بودند. همچنین خوش بینی از تأثیرات مخرب بیکاری بر سلامت روان نیز جلو گیری می کند.    

1-2 -بیان مسأله

درباره ی خوش بینی چند نظریه ی عمده وجود دارد ؛ اولین نظریه بر اساس این نظریه افراد خوش بین کسانی هستند که انتظار دارند رویداد های خوبی برای آنان رخ می دهند ، ولی افراد بد بین کسانی هستند که انتظار دارند امور بدی برای آنان اتفاق بیفتد . این دیدگاه سلامت روانی ، سلامت جسمانی و سازگاری روان شناختی افراد خوش بین را ناشی از سبک های مقابله آنان می داند ، این دیدگاه ریشه در نظریه ی (سنتی انتظار – ارزش) در باب انگیزش دارد .

دومین نظریه : نظریه ی خوش بینی آموخته شده است و بر اساس نظریه خوش بینی و بدبینی افراد ناشی از سبک تبیین آنان است. افراد خوش بین رویدادهای مثبت را به عوامل پایدار (همیشگی) فراگیر( مربوط به تمام حیطه های زندگی) و درونی (ناشی از خود فرد)ورویدادهای منفی را به عوامل موقت ، جزیی و بیرونی نسبت می دهند . افراد بد بین سبک تبیین متضاد با افراد خوش بین دارند .

سومین نظریه که مسأله ی امید را مطرح می کند رابطه ی بین سه مفهوم انتخاب هدف ، انتظارات و مفهوم خودکارآمدی بندورا را برجسته کرده است . بنابراین افرادی که اهداف ارزشمندی دارند ، از این توانایی برخوردارند که راههای مختلفی برای رسیدن به آن پیدا کنند ، درباره توانایی های حل مسأله ی خود خوشبین باشندو در نتیجه سطوح بالایی از امید را تجربه می کنند . نظریه ی امید دو مؤلفه دارد ؛ مؤلفه ی اول ، اندیشه ی مسیر یابی نامیده می شود ؛ یعنی افراد امیدوار در یافتن راههای مختلف برای رسیدن به هدف خود را توانمند احساس می کنند که در واقع همان افراد خوشبین هستند . مولفه ی دوم اندیشه ی کارگزاری است که بر اساس آن فرد این توانایی را در خود می بیند که از مسیرهای موجود به خوبی استفاده کند . با وجود این دو مؤلفه ، فرد خود را نسبت به بقیه ی افراد خوشبین احساس می کند و رضایت از زندگی در او به امور نسبی بالاتر است .

چهارمین نظریه ی مهم در این زمینه ، نظریه ی «خطای ادراکی است بر اساس این دیدگاه ، افراد خوش بین با استفاده از فرآیندهای خود فریبی خود را در یک روشنایی افزایش یافته متصور می کنند . افراد به سه طریق عمده خود و جهان را مثبت تر از آنچه هستند تصور می کنند ؛ نخست آنکه افراد خود ، رفتار گذشته و صفات شخصی شان را در روشنایی افزایش یافته می بینند . به بیان دیگر خطای ادراکی «خود افزایی» را تجربه می کنند ، دوم اینکه به طور غیر واقعی احساس می کنند که نسبت به رویدادهای محیطی کنترل دارند و می پندارند که می توانند از بدتر شدن اوضاع و شرایط جلوگیری کنند ، سوم اینکه یک خوش بینی بی احساس در آینده دارند و تصور می کنند آینده امید بخش تر از آن چیزی خواهد بود که واقعیت ها می گویند . در منابع دیگرنیز شواهد گوناگون نشان می دهند که سه مؤلفه می توانند شکل دهنده ی مفهوم خوش بینی باشند ؛ این سه مؤلفه عبارتند از : الف) توجه به جنبه های مثبت زندگی ب ) تفسیر مثبت رویدادها و مؤلفه ها ج ) انتظار مثبت نسبت به آینده .»

بر اساس مفهوم سازی میز و همکاران احساس خوش بینی از سه مولفه تشکیل شده است : 1- وجود عاطفه ی مثبت 2- فقدان عاطفه ی منفی 3- دو مؤلفه ی اول روی هم رفته مفهوم رضایت از زندگی را تشکیل می دهند و مؤلفه ی سوم با عنوان خوش بینی نسبت به زندگی در پژوهش ها مطرح شده است.

1-3 -اهمیت وضرورت تحقیق

بر خلاف تمرکز و توجه سنتی روانشناسی بر آسیب شناسی و بیماریها با تغییرات جدید به وجود آمده در روانشناسی ، تمرکز و توجه بیشتر بر سلامتی و مثبت گرایی در زندگی است . از جمله موضوعاتی که در این رویکرد جدید مورد توجه قرار گرفته می توان به خوش بینی اشاره کرد . خوش بینی تمایل به اتخاذ امیدوارنه ترین دیدگاه است و به یک پیش آمادگی عاطفی و شناختی در خصوص اینکه چیزهای خوب در زندگی مهمتر از چیزهای بد است اشاره دارد .

خوش بینی مستلزم این است که چگونه شخص پیامدها و نتایج وقایع زندگی را ارزیابی و پیش بینی می کند . همچنین خوشبینی به عنوان احساس مثبت و احساس رضامندی عمومی از زندگی که شامل خود و دیگران در حوزه های مختلف ، شغل و ... است تعریف می شود. از طرف دیگر در قرن حاضر موضوع خوش بینی یکی از مهمترین زمینه های پژوهشی در علوم مختلف بوده است و بررسی تأثیرات آن بر زندگی انسان یکی از گسترده ترین قلمروهای پژوهشی در عصر حاضر را تشکیل می دهد.

در مورد مساله ی دیگر یعنی درد که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد ارزیابی فرد از درد و نحوه ی برخورد رویارویی با آن دارای اهمیت بسیاری است ، امکان دارد رویدادی برای بعضی همراه درد باشد در حالی که برای برخی دیگر مطلوب باشد . معمولاً درد زمانی مفید خواهد بود که فرد آن را نسبت به زندگی خود خطرناک و تهدید کننده تلقی نماید و در عین حال منابع و امکانات مختلف رویارویی با آن را در اختیار داشته باشد . پژوهش ها نشان داده اند که به کار گرفتن راهبردهای مقابله ای مؤثر نقش مهمی در کاهش درد وارده بر افراد داشته است . شیوه ها یا راهبردهایی که فرد در مقابله با درد به کار می برد نقش اساسی در سلامت جسمانی و روانی او ایفا می کند . احساس خطر وابسته به امکاناتی است که فرد احساس می کند در اختیار دارد و این موضوع در رابطه با اطلاعاتی است که محیط ، تجارب زندگی و ویژگی های شخصی برایش بوجود آورده است . دگرگونی و تغییر در زندگی انسان مستلزم انطباق با شرایط است ، حال آن دگرگونی خوشایند یا ناخوشایند باشد و در این بین روشهای مقابله با درد و تنیدگی های حاصل از آن بسیار متفاوت است و با توجه به نوع مقابله فرد ، سلامت روانی وی تحت تأثیر قرار می گیرد . ویژگی روانی مهمی که فرد فاقد درد می بایست از آن برخوردار باشد احساس بهزیستی و خوشبینی نسبت به زندگی است . احساس بهزیستی در برگیرنده ی احساس انسجام و پیوستگی در زندگی ، تعادل عاطفی و رضایت کلی از زندگی است . از طرفی با توجه به تحقیقات گذشته خوش بینی با بیش تر شدن سازش یافتگی جسمانی و روانی با وقایع تنش زای زندگی و سطوح بالاتری از عملکرد و رضایت از زندگی رابطه دارد . در این میان جوانان ، به عنوان عمده ترین قشر جامعه و قشری از جامعه که پیوسته در معرض تنیدگی ها و فشارهای ناشی از درد از جمله مشکلات آموزشی ، خانوادگی ، اجتماعی و اقتصادی قرار دارند ، مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته اند و روشن است که پیامدهای تنیدگی درد در عملکرد تحصیلی اجتماعی و شغلی رضایت شخصی و از  همه مهمتر ، سلامت روانی آنها تأثیر نامطلوب خواهد داشت . از این رو پژوهش در زمینه ی بررسی ارتباط خوش بینی و سبک های برخورد و مقابله با درد در جوانان ضروری به نظر می رسد و از اهمیت خاصی برخوردار است .

و هم چنین دادن آموزش های خوش بینی به بچه ها قبل از رسیدن به بلوغ جنسی اما در زمانی که می توانند درباره ی فکر کردن بیندیشند راهکار بسیار مؤثر و مفیدی است . بچه های مصونیت یافته وقتی با مسائل مختلف روبرو می شوند بیش از پیش و به نحو مطوب از این مهارت ها استفاده کنند . (پرفسور ، مارتین ساگین) در این راستا تحقیقات بیش تری نیاز است تا رابطه ی میان خوش بینی و درد را روشن کند و ممکن است ساز و کارهای متعددی در این رابطه دخیل باشند .

شخصیت انسان پیچیده است و پزشکان هنوز مطمئن نیستند که آیا خوش بینی منشأیی زیستی و ژنتیکی دارد یا اینکه نگرش مثبت به زندگی به طریقی بر اثر تربیت کسب می شود اما در هر حال آنها در حال جمع آوری شواهدی هستند که نشان می دهند خوش بینی برای سلامتی خوب است . و تا هنگامی که نتایج پژوهش های جدید مشخص شود ، بهتر است شما هم چنان نیمه ی پر لیوان را ببینید

1-4 - فرضیه ها

1- آیا میزان خوشبینی در دانشجویان دختر و پسر متفاوت است ؟

2- آیا میزان احساس درد در دانشجویان دختر و پسر متفاوت است ؟

1-5 - تعریف متغیر ها

متغیرها :

1- خوش بینی : برخی از نظریه پردازان همچون لیونیل و تایگر خوش بینی را یک احساس و عاطفه در نظر گرفته اند . در مقابل برخی دیگر مانند مارتین سلیگمن آن را نوعی شناخت یا «سبک تبیین» در نظر گرفته اند. سبک تبیین به این معناست که افراد در نسبت دادن رویدادها به علل خاص به دو نوع بدبین و خوش بین تقسیم می شوند . افراد خوش بین رویدادها را به عللی نسبت می دهند که افراد بدبین آن رویدادها را به آن علل نسبت نمی دهند .

اسکایر  و کارور (1985) خوش بینی را نوعی انتظار می دانند و می گویند : خوش بینی نوعی انتظار تعمیم یافته ایی است که فرد خوش بین هنگام مواجه شدن با مشکلات انتظار دارد که نتایج خوب رخ خواهد داد .

دوناوولد خوش بینی را یک احساس می داند . اما این احساس به توانایی فرد بستگی دارد . از نظر او واژه ی خوش بینی به کار می رود تا گرایش یا حالت مثبتی را مشخص کند که بسته به توانایی هایی فرد ، چیزهای خوب واقع خواهند شد . اگر با دید فیلسوفانه به خوش بینی نگاه کنیم ، خوش بینی به عقیده ی فلسفی اشاره دارد که بر اساس آن ، این جهان بهترین جهان ممکن است . خوش بینی تلفیقی از گرایش و نگرش خوش بینانه در مورد ، خود ، افراد ، اشیاء ، رویدادها و به طور کلی جهان طبیعت است که بر اساس آن انتظار نتایج خوب و امیدوار کننده وابسته به توانایی های خود از جهان و رویدادهای آن دارد ، و روشن است که این نگرش خوش بینانه ریشه در تبیین افراد دارد . [1] ([1]  (سلیگمن ، مارتین ، 1389 ، از بدبینی به خوش بینی ، چاپ دوم ، تهران ، نشر پیکان ، ص ،456)

2- درد :  درد شایع ترین شکایتی است که انسان از بدو خلقت با آن آشنا بوده است . درد یک مکانیزم دفاعی بدن است و هنگامی که بافتهای مختلف بدن دچار آسیب می شوند به وجود می آید و بدین ترتیب شخص متوجه می شود که عملکرد و انسجام طبیعی بافت یا بخشی از یک ارگان از روند طبیعی خارج شده و نیاز به واکنش دارد . علم پزشکی به این امر معترف است که پدیده ی درد هنوز در حد کافی روشن و واضح نشده است و علی رفم کشفیات گسترده در این موضوع تنوع نظریات و تقسیم بندی های مختلف خصوصاً کشفیات جدید که به نوعی یافته های قبلی را تحت شعاع قرار داده است حکایت از پیچیدگی خاص پیده ی درد دارد . در انسان درد یک گزارش کلامی می باشد و روش های متنوع و متعددی برای درجه بندی این تجربه وجود دارد . درد یک تجربه ی subjective است و به خاطر بخش عاطفی بسیار مهم آن وابستگی زیادی به شرایط فرد مورد آزمایش دارد . علاوه بر این درد حاصل فعال شدن آورانهای گیرنده درد است که آنها را می توان توسط روش هایی که معمولاً در فیزیولوژی حواس به کار برده می شوند و شامل تکنیک های استاندارد الکتروفیزیولوژیک هستند اندازه گیری نمود .[1](  سمنانیان ، سعید ، 1374 ، دردهای مقاوم و درمان آنها ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات اطلاعات ، صفحه 338)

3- جنس : منظور از جنس در این پژوهش همه ی دانشجویان دانشگاه پیام نور لامرد که متشکل از زن و مرد می باشند .

4- سالهای تحصیل : تمام دانشجویان از دانشجویان سال اول تا سالهای پنجم و بالاتر را شامل می شود .

5- رشته : رشته ی تحصیلی دانشجویان که شامل علوم انسانی و پایه است را در بر می گیرد .

6- میزان درآمد خانواده : که از مبلغ 250 هزار تومان و کمتر تا 651 هزار تومان و بیشتر را شامل می شود.

[1]  (سلیگمن ، مارتین ، 1389 ، از بدبینی به خوش بینی ، چاپ دوم ، تهران ، نشر پیکان ، ص ،456)