روش تحقیق بررسی رابطه سکونت در خوابگاه و افسردگی دانش آموزان دختر و پسر مدارس شبانه روزی

مقدمه

این مسئله بر کسی پوشیده نیست که مهمترین هدف در هر جامعه ای تعلیم و تربیت صحیح فرزندانی است که آینده کشور در دستان آنها می باشد و جامعه ای موفق خواهد شد که سیستم تعلیم و تربیت پیشرفته و منظمی داشته باشد، در سالهای اخیر متولیان و آموزش و پرورش پی برده اند که داشتن نیروهای کارآمد نیازمند توجه به سلامت روانی دانش آموزان در کنار آموزش است زیرا در صورتی که بهداشت روانی افراد تامین نشود و فقط تاکید بر حفظ مطالب و بازدهی بالا باشد نیرویی که پرورش می یابد در آینده به شکل های گوناگون برای جامعه مشکل ساز خواهد بود.

امروزه بیشتر روان شناسان تربیتی معتقدند کارکنان مدرسه در سلامت روانی دانش آموزان دارای نقش های حرفه ای هستند. مسئولیت اولیای مدرسه فقط در پرورش نیروی عقلی و آشنا کردن دانش آموزان به مسائل اجتماعی و اخلاقی خلاصه نمی شود. مدرسه مسئول تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگارانه و تامین نیازهای بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان نیز است. (گلاسر ، 1925 ، مدارس بدون شکست)

معلمی که به مقام انسانی کودکان و نوجوانا ارج می نهد و نیاز به جلب توجه و محبت آنان را در مسیر صحیح هدایت می کند. نه تنها نیازهای روانی آنان را ارضا می کند بلکه برقراری روابط صحیح عاطفی، سازگاری با دیگران ، مسئولیت پذیری را نیز به ایشان می آموزد. در چنین فضای تربیتی افراد به بلوغ عاطفی می رسند و از لحاظ روانی سالم بار می آیند، سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی را درون مفهوم بهداشت تعریف می کند و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش های اجتماعی ، روانی و جسمی، بهداشت تنها نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست.

بهداشت روانی همان سلامت فکر و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است. همچنان که از جسم خود مراقبت می کنیم روح خود را نیز باید مقاوم کنیم تا زندگی بهتری داشته باشیم . در زندگی «چگونه بودن» خیلی مهمتر از «بودن یا نبودن» است. ایجاد فرصت برای شکوفایی استعداد، توانایی ها و کنار آمدن با خود و دیگران یکی از اهداف مهم و اساسی بهداشت روانی است جوامع مختلف سعی می کنند تا سیاسست های مربوط به بهداشت روانی را سازماندهی کنند. اصل کلی در این تلاش سالم سازی محیط فردی و اجتماعی است که افراد جامعه را در بر می گیرد. این نگرش حکم می کند که خانواده ها بیش از پیش با بهداشت روانی خانواده و چگونگی پیشرفت و درمان بیماری های روحی آشنا شوند.

بلوغ را می توان یکی از مهمترین دوره های زندگی و یک روند منحصر به فرد دانست. این دوره یک زمان بحرانی رشد و نمو است که از نظر فیزیولوژیکی، فیزیکی و روانی تحولات بسیار عمیقی در فرد ایجاد می کند و باعث می گردد وضع جسمانی  و روانی نوجوان به هم بخورد. نوجوان در این دوره از نظر جسمانی در حال رشد ، از نظر عاطفی نارس، از لحاظ تجربه محدود و از نظر فرهنگ اجتماعی بسیار شکننده و تحت تاثیر است، این دوران زمان شکل گیری شخصیت فرد می باشد، تمام افرادی که در ارتباط با نوجوان می باشند باید به این مهم توجه کنند و محیط مناسبی برای تحصیل و گذران اوقات وی فراهم سازند. عدم آگاهی به تغییرات روانی در این دوره ممکن است منجر به بروز اختلافات خانوادگی و اجتماعی و منشاء بسیاری از انحرافات اخلاقی در نوجوان شود.

افسردگی از جمله اختلالی است که ممکن است بیشتر مردم در طول دوره عمر آن را تجربه کنند و از طرفی هم افسردگی روی بیشتر کارکردهای فرد اثر می گذارد. یعنی انرژی فرد کاهش می یابد، اختلال در خواب پیدا می کند ، از اجتماع می گریزد. مشغولیات ذهنی افزایش می یابد، سطح عملکرد کاهش می یابد و بالاخره احساس بی کفایتی و حتی سرانجام هم تفکر خودکشی یا اقدام به خودکشی از جمله اثراتی است که افسردگی روی فرد افسرده می گذارد. (پور افگاری ، 1936)

پدیده افسردگی از مسائل پیچیده روانی دنیای امروز می باشد و بسیاری از خودکشی ها در جهان مخصوصا در کشورهای پیش رفته ناشی از افسردگی است. اگر این بیماری با دوره بحران نوجوانی همراه شود عواقب وخیمی دارد . افسردگی میزان کارایی فرد را هم کاهش می دهد . و احتمالا افت تحصیلی هم در افراد مبتلا به افسردگی زیاد است.

افسردگی از عوامل زیادی ناشی می گردد. وراثت، تجارب خانوادگی بخصوص داشتن پدر و مادر افسرده، از دست دادن یکی از والدین مخصوصا مادر در اوایل زندگی، محرومیت از علاقه و محبت والدین، حوادث ناراحت کننده و منفی در زندگی ، نداشتن روابط اججتماعی نزدیک با افراد قابل اعتماد و بالاخره نداشت یا از دست دادن حس احترام و اعتماد به خود از مهمترین عوامل ایجاد افسردگی است و عواملی مانند روابط بین افراد و عدم امکانات تحصیل می تواند در ایجاد افسردگی موثر باشد.

چون تعدادی از دانش آموزان روستاهای دور افتاده جهت ادامه مقطع راهنمایی مجبورند از محل سکونت اصلی خود و بدور از خانه و کاشانه خویش در مراکز شبانه روزی ادامه تحصیل دهند، با مشکلات جدیدی روبرو می شوند.

انتقال از یک محیط اجتماعی باز و آزاد روستاها به محیط محدود و بسته شبانه روزی، جدا شدن از کانون گرم و صمیم خانواده، زندگی در یک محیط قانونی و رسمی ، گذراندن اوقات فراغت بصورت منفعل در محیط شبانه روزی و تغییر مقطع ابتدایی با راهنمایی که خود یک نوع عامل استرس می باشد و مسائل دیگری که می تواند مشکلات روحی و روانی برای نوجوانان دختر و پسر این مراکز شبانه روزی ایجاد نماید.

با توجه به این مشکلات تلاش می شود عمل افسردگی دانش آموزان دختر و پسر مراکز شبانه روزی شهرستان خوی با استفاده از پرسشنامه مشخص گردد و گامی موثر در این زمینه برداشته شود.