پروژه پروژه مشارکت در سازمان

چکیده

شورا یکی از ارکان تقویت مدیریت است ولازمه تحقق اهداف است . وقرآن کریم به طور صریح مدیران را مکلف می کند که در اموری که نیاز مبرم به تحقیق دارد از افکار واندیشه های تابناک انسانها بهره مند شوند تا ضریب اطمینان جهت دستیابی به اهداف تسسهیل گردد .

وشورا اسلامی موجب تحکیم وتعمیق ارزشها می شود . وزمینه ساز برای آموزش وارتقای سطح فرهنگی است . وتوسعه وتقویت فعالیت گروهها وسازمانها در گرو شورا ومشارکت است .

وشورا موجب بسط مسئولیت پذیری وتقویت تصمیم سازی وتصمیم گیری جهت دست یابی به اهداف عالیه مدیریت به شمار می رود .

ودر نهایت رسالت شورائیان با همیاری مدیران ایجاد محیط فرهنگی وانسانهای یا فرهنگ است . بهبود کیفیت ، بهره وری روحیه وانگیزش در مدیریت مشارکتی است .

مقدمه

مشورت ادراک وهوشیاری دهد                             عقلها را عقلها یاری دهد

امر شاورهم برای آن بود                                        کز تشاور سهووکثر کمتر شود

عقل را باعقل دیگر یار کن                                    امر شوری بینهم را کار کن

عقل با عقل دگر عقلا شود                                     نور افزون گشت ره پیدا شود

انقلاب اسلامی در ایران با استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی وبر خورداری از دو پشتوانه عظیم اسلامیّت وجمهوریّت وبا تکیه بر آیات نورانی قرآن کریم وسیره ی پیامبر عظیم الشان اسلام ( ص ) وائمه معصومین علیه السلام واندیشه های جاویدان امام خمینی ( ره ) ومقام معظم رهبری ، شورا ومشارکت مردم را لازمه ی توفیق واستمرار هدف های والای خود می داند ودر راستای اصول چهار گانه تحویلات مدیریتی برنامه های دولت یعنی تمرکز زدایی ، جلب مشارکت ، واگذاری اختیارات ، انعطاف پذیری در برنامه ها واجرا ، موجب پیشرفت امور ودست یابی به اهداف عالیه خواهد بود .

انگیزه ی نیرومندی که مردم را با سمت شورای جلب می نماید این است که ذاتاً می خواهند بدانند ، از این رو بعد کنجکاوگر روحش او را به پرسش وا می دارد . توجه به مشورت در کارها آن چنان اثرات اجتماعی داشته است که در دو انقلاب یکصد ساله اخیر کشور ما یعنی انقلاب مشروطیت وانقلاب اسلامی ایران مضومن این دو آیه به عنوان مظهری از خواست واراده ملت در برابر استبداد وخود کامگی وحکومت مطلقه تجلی یافته است . در تالار مجلس شورای ملی سابق آیه « وشاورهم فی الامر » در برابر دیدگان نمایندگان قرار داشت واصل هفتم از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با استناد به این دو آیه ، شوراها اعم از مجلس شورای اسلامی تا شورای شهر وروستا ونظایر آنها را از ارکان تصمیم گیری واداره امور کشور می شناسد .

اصل هفتم : طبق دستور قرآن کریم « وامرهم شورای بینهم » وشاور هم فی الا مر شوراها ، مجلس شورای استان شهرستان ، شهر ، محل یا بخش روستا ونظایر اینها از ارکان تصمیم سازی وتصمیم گیری جهت اداره امور کشور هستند .

در تاریخ اسلام به ثبت رسیده است که پیغمبر اکرم ( ص ) هرگز به روش مستبدان رفتار نمی کرد در اموری که از طرف پروردگار دستور نازل نگردیده بود ، با اصحاب به مشورت می نشست ونظر ورای آنان را محترم می شمرد واز این طریق بدانها شخصیت می داد . در غزوه بدر مسأله اقدام به جنگ وتعیین محل اردگاه ونحوه رفتار با اسرای جنگی را به شور گذاشت ودر جنگ احد نیز درباره استقرار اردو در شهر مدینه ویا خارج از آن به مشورت پرداخت ارزش دادن به اصحاب ویاران ، طرف شور قرار دادن آنها شخصیت دادن به آنها از علل عمده نفوذ عظیم وبی نظیر او در جمع صحابه بود .

ودر نهایت به سروده حافظ اشاره می کنیم که اهمیت شورا ومشورت را به زیبایی به تصویر می کشد .

سالک از نور هدایت ببرد راه به دوست

که بجایی نرسد گر به خلالت برود

مشکل خویش بر پیر مغان بردم دوش

کو به تأیید نظر حل معما می کرد .                                          حافظ

بیان مسأله

مشارکت یک مفهوم قدیمی است که ریشه در اداره امور عمومی وافکار مذهبی دارد وبه عنوان مثال مشارکت بر مبنای مشورت در اسلام تحت عنوان شورا مورد توجه جدی قرار گرفته است ، قرآن کریم به طور صریح مدیران را مکلف می کند در اموری که نیاز به تحقیق وتفحص دارد بر مبنای مشورت به تصمیم گیری بپردازند امروزه مدیریت مشارکتی به عنوان یکی از عناصر تئوری نئو کلاسیک مطرح است .

تئوری های سازمانی ومدیریتی در طول سال ها با تأکید بر تصمیم گیری مشارکتی شکل گرفته اند که مهم ترین آنها شامل مدیریت کیفیت فراگیر است .

مشارکت وشور در تصمیم گیری یک مفهوم قدیمی اما با اهداف سیاسی اجتماعی تازه است که راهکارها وراهبردهایی را برای حل برخی از مسائل سازمانی ومدیریتی ارایه می دهد . با توجه به پذیرش فراینده آن در کشور های مختلف ، دیگر مشارکت یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت است . مشارکت در سازمانهای مدرن به عنوان هسته اصلی اجتماعی عمومی مردم سلاری ( پارادایم دموکراسی ) محسوب می شود .

ابن خلدون می گوید : فرهنگ های سر زنده ، فرهنگ هایی هستند که بیشتر تن  به تعامل فرهنگی با فرهنگ های هم جوار می دهند ولازمه تربیت انسانهایی با فرهنگ سر زنده ، گفتمان ، شورا ورایزنی ومشارکت مدنی است .

شورا اسلامی به منظور توسعه وتعمیق فرهنگ مشارکت در بین مردم است شورا محل ، تمرین عقلانیت وخلاقیت جمعی است .

شورا زمینه ساز توسعه قدرت ، تصمیم سازی وبهبود نظام تصمیم گیری از طریق مشارکت مردم است . بعضی معتقدند شورا بستر مناسبی است جهت تعامل فکر واندیشه ونظرات مردم با مسئولان در فرایند امور است .

وشورا محلی است جهت ارج نهادن به شخصیت وکرامت مردم است وتقویت خود باوری واعتماد وبه نفس در آنان وشورا محل جوان باوری وهمیاری در مدیریت می باشد . شورا در واقع روحیه مسئولیت پذیری را در مردم تقویت می کندموقعیت  مناسبی است که افکار واندیشه های بشریت جهت از بین بردن مشکلات مدیریتی راهنما باشند .

اهمیت وضرورت :

حضرت علی ( ع ) در نهج البلاغه در فرمان معروف خود به مالک اشتر در موردرایزنی وشورا ومشورت چنین توصیه می نماید :

به هنگام رایزنی ، مرد بخیل را از خود دور بدار که تو را از بخشش وکرامت باز دارد مردمان ترسو را به مشورت مخوان که اراده ات را در کارها سست کنند .

آزمندان را نیز به مشاوره مپذیر ، زیرا چهره زشت حرص وآز را در نظرت زیبا جلوه می دهد . از میان مردم راز دارانی  بر گزین ، در انجمن های مشورت با آنان باش وهر کس حرف حق را که سخت تلخ است بی پرواتر به تو باز گوید وبه کردار ورای تو بیشتر اعتراض کند او را به خود نزدیکتر گردان با پارسایان ومردان راستین همراه باش وآنان را از ستایش خود باز دار .

امروزه با پیشرفت سریع در تکنولوژی ، اطلاعات ، آموزش و... موجبات بحران جدیدی برای مدیریت فراهم گشته که برای مقابله با آن نیاز به تغییر ها وتحولات اساسی وبنیادین است وتنها با داشتن علم ودانش وتخصص نمی توان در این دهکده جهانی موفق شد .

تحول جامعه کشاورزی به صنعتی ، صنعتی به اطلاعاتی ، دموکراسی نمایندگی به دموکراسی مشارکتی ، جامعه رقابتی به جامعه همیاری ، توجه به بهره وری صدها تغییر دیگر تأثیر عمده بر وظایف اجتماعی خواهد داشت .

ضرورت این پروژه از چند نظر مورد توجه است که عبارت است از :

1 اهمیت شورا ونقش آن در بشر واهداف اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی وفرهنگی

2 نهادینه کردن فرهنگ شورا ومشارکت در بین مردم

3 ضرورت تغییر نگرش مسئولان ومدیران به این مسئله که مدیریت مشارکتی جایگزینی مناسب به جای سبک های سنتی وقدیمی .

4 ضرورت تقویت تبدیل محیط های کاملاً خشک ، رسمی ، بی روح ومیتی بر قوانین صرف به محیطی خوشایندوسرشار از رضایت متقابل بین افراد .

5 جلوگیری از تفرقه واختلاف ودر حل مسائل مدیریتی

6 اهمیت بر قراری محیط مساعد وجومناسب برای جلب همکاری در شورا

7 ایجاد وحدت ، همکاری ومشارکت میان عناصر وافزایش روحیه آنها

8 توجه به نیازهای فردی وگروهی

9 بر انگیختن مدیران در جهت تأثیر گذاری بر محیط وقانع نبودن به وضع موجود وخارج شدن از حالت منفعل به حالت فعال .

اهداف تحقیق :

1 فراهم نمودن زمینه وامکانات لازم برای شکل گیری وتقویت مهارت شورت وشورا

2 افزایش روحیه مشارکت در بین مردم

3 افزایش قابلیت انعطاف افراد مورد مشورت نسبت به اعمال روشهای جدید واستفاده از وسایل وتجهیزات .

4 ایجاد وحدت ، همکاری ، مشارکت ، پیوند گروهی وتعامل میان عناصر سازمان

5 توسعه قدرت تصمیم گیری وتصمیم سازی در بین اعضای شورا .

سئوالات تحقیق

1 آیا میزان موفقیت مدیرانی که از فنون مشاوره و مشورت بیشتری بر خوردار هستند با میزان موفقیت مدیرانی که از فنون مشاوره ومشورت استفاده نمی کنند وخود رایی ومستبدانه عمل می کنند متفاوت است ؟

2 آیا بالا بودن میزان مشارکت ومیزان موفقیت رابطه ای وجود دارد ؟

3 آیا آشنایی با شیوه های مشورت ومشاوره با میزان موفقیت رابطه ای وجود دارد ؟

تعاریف عملیاتی :

تعریف جز به جزء حروف شورا

( ش ) شورا : یعنی شجاعت در گفتار وشادابی وشعف در روح وروان انسانها .

( و) شورا یعنی وقار و آرامش ، یعنی اعضای شورا باید انسانهای با وقار همراه با آرامش باشند به تعبیری یعنی ما باید بدانیم حرفمان را در عین شجاعت با وقار وآرامش مطرح کنیم یقین بدانیم اگر حرف منطقی با وقار ادا شود تأثیر ش بر شنونده بیشتر است .

( ر ) در شورا : یعنی رفق ومدارامی باشد . اعضای شورا باید بدانند که همه آدمها یکسان فکر نمی کنند ( اگر همه یکسان فکر می کردند اصولاً اندیشه ای بوجود نمی آمد ) همه انسانها مثل هم نیستند ما باید یاد بگیریم که با دیگران چگونه زندگی کنیم ، نظرات دیگران را چگونه تحمل کنیم همانطور که توقع داریم آنان نظرات ما را تحمل نمایند .

( 1 ) شورا : نشانه احترام وادب است . احترام به قانون ، قانون لازمه جامعه مدنی است ورعایت ادب در مقابل دیگران حتی آنها که نظر مخالف دارند . رعایت ادب بیشتر باعث جذب دیگران می شود .

شورا مظهر جامعه چند صدایی ( دیالوگ )

توماس هابس ، اندیشمند سیاسی وجامعه شناس برجسته قرن 17 انگلیس وبنیانگذار تئوری قرار داد اجتماعی معتقد است که در نظام طبیعی ، افراد از 100 % آزادی بر خوردارند اما آزادی بدون امنیت یا آزادی همراه با ترس ونگرانی از تجاوز ( شبیه به آنچه که امروزه در تهاجم وحشیانه آمریکا وانگلیس به مردم مظلوم عراق شاهدیم ) بنابر این برای رسیدن به امنیت یک قرار داد مفروضی میان اعضای جامعه امضاء می شود تا از نظام طبیعی به نظام سیاسی منتقل شود ، در نظام سیاسی 100 % آزادی باتدوین قواعد وقوانین تقسیم بر 2 می شود وحاصل جمع آن 50 % آزادی و50 % امنیت خواهد بود وضامن اجرای امنیت وآزادی ، قانون است بنابر این مثلث امنیت آزادی وحقوق ، نخستین ضریب سیاسی اجتماعی حیات جمعی بشر است وبه همین دلیل جان لاک بنیانگذار لیبر السیم سیاسی معتقد است که آزادی بدون قانون مثل قانون بدون آزادی است وهم چنین امنیت بدون آزادی مثل آزادی بدون امنیت است . وشورا در این صددند که مردم هر چه بیشتر با قانون وفرهنگ اجتماعی آشنا وعامل بگر دند از این رو برخی از صاحب نظران معتقدند که جامعه « تک صدا » با جامعه چند صدایی تفاوت های فاحش دارد .

جامعه تک صدا ، جامعه ای است که رابطه مشارکت جویانه بر قرار نمی کند .گفتگو گو در آن یک طرف است ودر این جامعه تک گفتاری شکاف وجود دارد ، ولی جامعه چند صدایی جامعه ای است که در آن حداقل دو صدایی است که در آن دو طرف گفتگو می کنند وبحث وتبادل نظر به همدیگر نزدیک تر می شوند این اندیشمندان معتقدند یکی ازموانع بزرگ بعضی از جوامع فرهنگ فردیت وغبله آن بر فرهنگ جمع گرایی است همه ما در تنهایی ودر صحنه علم وفعالیت های اقتصادی و... خوب هستیم اما امروز ایجاب می کند که فردیت به جمع گرایی تبدیل شود چون کار آمدی آن بیشتر است ( یکی از اهداف شورای اسلامی است )