پایان نامه بررسی رضایت زناشویی بر بهزیستی روانشناختی زنان شهر اردبیل

مقدمه

 یکی از مهم ترین اتفاقاتی که در زندگی افراد جامعه می افتد،ازدواج است.ازدواج مرحله ای است که علاوه بر زندگی شخصی فرد،جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و همانگونه که کلود روی استروس[1] می گوید:«برخوردی است دراماتیک بین فرهنگ وطبیعت،یا میان قواعد اجتماعی و کشش جنسی» (ساروخانی،23:1386)ازدواج همچنین نظام فرهنگی از آراو عقاید تربیتی،نهادی از نقش ها و هنجارها و تجربیات تعاملی پیچیده ای برای زنان و مردان است.(ریتزر،56:1374).

ازدواج از جنبه جامعه شناختی،دارای ساختار،ماهیت ،کارکرد وپیادهای اجتماعی پیش بینی شده و پیش بینی نشده مثبت یا منفی،آسیب زا یا آسیب زدااست که کنش و واکنش اعضای جامعه و ساختارهای اجتماعی را متاثر می سازد،خصوصا پیامدهای نامطلوب ازدواج های غیراصولی،از یک سو ساختار،ماهیت و کارکردهای خانواده را در طول زمان دچار تغیر و تحول می سازد و از سوی دیگر ارزش های محوری جامعه را تحت تاثیر قرارمی دهد.

با توجه به شرایط جامعه ایران و مسائل ومشکلاتی که در سر راه انجام ازدواج و زناشویی به وجود آمده،توجه به این مسئله وپیامدها و عواقب آن برای افراد از اهمیت خاصی برخوردار است،چرا که اگر این خشت از همان ابتدا کج نهاده شود،دیوار خانواده سرانجام فرو خواهد ریخت.لذا پرداختن به علل و انگیزه نهای سوق دهنده به سوی انجام این پیوند از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود؛به گونه ای که اگر توجه واقعی به این عوامل نگردد،مسلما میزان رضایت طرفین از ازدواج و زندگی زناشویی مطلوب نخواهد بود و بالطبع عواقب خوشایندی را نیز برای این خانواده ها نمیتوان متصورشد.

 در بین نهاد های مختلف جامعه، کانون مقدس خانواده بهترین مکان برای تربیت جسم وروان است. خانواده کانون نوع دوستی و یگانگی زن ومرد می باشد که برای آنها بهترین فرصت برای اتفاق و اتحاد  براساس صمیمیت هر چه بیشتر و دوام هرچه فزون تر اخلاقی،جسمانی و روانی به وجود می آورد(ابراهیمی بختور،46:1364). باتوجه به این که غالبا مدیریت فضای درون خانه را زنان می سازند یا هدایت می کنند و یا عهده دار می باشند،لذا رضایت زنان از زندگی مشترک،تاثیر بسیارزیادی در چگونگی فضای سالم وآرامش بخش خانه خواهد داشت.(هولاب،43:1378). رضایت زناشویی باعث می شود زوجین آرامش را در زندگی ببینند و با آرامش و رضایت آنها فرزندان نیز در خانواده به خوبی تربیت می شوند و آثار آن را در جامعه از خود نشان خواهند داد. بنابراین به دلیل اهمیت ویژه خانواده و اهمیت مقوله رضایت زناشویی در ثبات و پایداری خانواده ها  و افزایش بهداشت روانی همسران و فرزندان، محققین در صدد کشف رمز و رازهایی هستند که موجبات رضامندی زناشویی را فراهم می سازد.

بیان مسئله

     اختلافات زناشویی و طلاق جز آسیب های حاد جامعه به شمار می رود و پژوهشگران طلاق را در زمره فشارهای روانی شدید (رتبه اول از نظر شدت) ارزیابی کرده اند و آن را جز رویدادهای فشارزای زندگی رتبه بندی کرده اند.علی رغم اینکه آمار طلاق در ایران نسبت به کشورهای دیگر پایین تر است. اما صرفا آمارپایین طلاق نمی تواند توجیه منطقی در باب بالا بودن سلامت بهداشت روان خانواده و سازگاری زناشویی بین زوجین باشد چرا که در برخی کشورها،ازجمله ایران بخاطر مسائل فرهنگی، سنتی و حتی قانونی، طلاق به سادگی امکان پذیر نیست. پس اگردرجامعه ای آمار طلاق ناچیز باشد، الزاما به معنای ازدواج های موفق و رضایت زناشویی نیست. بسیاری از زوج ها در خانواده هایی زندگی می کنند که طلاق روانی برآن حکمفرماست(صادقی،23:1376). بنابراین بررسی همه عوامل موثر بر رضایت زندگی زناشویی در مسیر کاهش ناآگاهی های زوجین در ارتباط با یکدیگر و کاهش نارضایتی های مختلف ناشی ار عوامل فرهنگی،اجتماعی،سیاسی ،اقتصادی و . . .  رهنمون  می­شود.در سال های اخیر احساس امنیت و آرامش و روابط صمیمانه میان زن ومرد به سستی گراییده و سطح رضایت زناشویی کم شده است(ستوده,47:1379). آمار طلاق در تهران در دو ماهه اول 1381،5832 مورد و ازدواج 2827مورد در دفاتر ثبت احوال استان تهران به ثبت رسیده است. یعنی از هر دو ازدواج یکی به طلاق انجامیده است. در استان تهران در سال 1384 ،طلاق حدود 20درصد ازدواج ها را شامل می شد. طی نه ماه اول سال 1385،طلاق در تهران 13درصد نسبت به مدت مشابه در سال قبل افزایش یافت. در همین مدت ازدواج نیم درصد کاهش یافته است. در همین مدت حدود 91هزار مورد ازدواج و 19 هزار طلاق در استان تهران به ثبت رسیده است،یعنی 21 درصد ازدواج ها به طلاق انجامیده است. استاندار تهران عنوان می کند که در حال حاضر 95درصد جوانان و نوجوانانی که در بازداشت گاه به سر می برند،فرزندان طلاق هستند(بخارایی،65:1387). این آمار وضعیت نابسامان خانواده ها و کاهش رضایت از زندگی زناشویی در کشور مارا بیان می کند زیرا کاهش رضایت از زندگی زناشویی سبب بروز اختلافات خانوادگی و درصورت حل نشدن سبب بروز طلاق می تواند باشد. طبق آمار گرفته شده از سازمان ثبت احوال استان اردبیل آمار ازدواج در سال 1389،2341و آمار طلاق 255 مورد بوده است که در مقایسه با آمار سال 1388،که 2452 مورد ازدواج و 211 مورد طلاق را ثبت کرده اند از میزان ازدواج کاسته شده و بر میزان طلاق افزوده شده است و این شهرستان در مقایسه با کل استان اردبیل بیشترین آمار مربوط به طلاق را دارا می باشد[2] .

 این امر نشان دهنده اختلافات زناشویی زیاد که متاثر از عوامل اقتصادی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی، روانی و. . . می باشد است. درمورد رضایت اززندگی زناشویی زنان در شهر مشکین شهر تاکنون مطالعات مدونی انجام نشده است و با توجه به گذار انواع خانواده ها از گسترده به هسته ای، سطح استقلال زنان در زندگی بیشتر شده است. از آنجا که درمورد دیدگاه ها و انتظارات زنان  شهرستان مشکین شهر از زندگی اطلاع دقیقی در دست نیست، بنابراین با توجه به اهمیت و نقش رضایت از زندگی در روابط بین زوجین و با توجه به نتایج پژوهش های مختلف در این زمینه لزوم توجه و بررسی این متغیر در جهت کاهش اختلافات و تعارضات خانوادگی و افزایش رضایت در روابط زناشوییی احساس می شود.یکی از عواملی که از رضایت زناشویی در بین افراد متاهل ناشی میشود بهزیستی روانشناختی است. بهزیستی روانشناختی به معنای قابلیت یافتن تمام استعدادهای فرد است. و دارای مولفه های:1-خودمختاری (احساس شایستگی و توانایی در مدیریت محیط پیرامون فرد و ...)؛ 2- رشد شخصی(داشتن رشد مداوم و ...)؛ 3- روابط مثبت با دیگران(داشتن روابط گرم و ...)؛4- هدفمندی در زندگی(داشتن هدف در زندگی و...)؛ 5-پذیرش خود(داشتن نگرش مثبت نسبت به خود و ...) و 6- تسلط بر محیط (توانایی انتخاب و ایجاد محیطی مناسب و...) می باشد. بهزیستی روانشناختی مستلزم درک چالشهای وجودی زندگی است. رویکرد بهزیستی روانشناختی، رشد و تحول مشاهده شده در برابر چالشهای وجودی زندگی را بررسی می کند و به شدت بر توسعه انسانی تاکید دارد، به عنوان مثال؛ دنبال نمودن اهداف معنادار، تحول و پیشرفت به عنوان یک فرد و برقراری روابط کیفی با دیگران. اکثر ادبیات تحقیقی در دهه 1950 و 1960 میلادی به تجزیه و تحلیل چالشها و مشکلات اساسی زندگی انسان پرداخته است (اسماعیلی و همکاران، 2008).بنابراین محقق در پی دست یابی به این هدف است که رضایت زناشویی بر بهزیستی روانشناختی زنان شهر اردبیل تاثیر دارد؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

ازدواج بخشی از پیشرفت طبیعی به سوی بزرگسالی است که به واسطه آن، فرد به استقلال و هویتی مجزا از والدین و خویشاوندان خود دست می یابد. تقریباً همه افراد ازدواج می کنند با وجود اینکه اغلب نمی دانند در ازدواج چه بدست خواهند آورد. ازدواج و انتخاب همسر، ستون اصلی خانواده ها را شکل می دهد. بدون استوار خانواده، جامعه در وضعیت متزلزلی قرار خواهد داشت. ازین جهت آشنایی با عواملی که باعث پایداری ازدواج و خانواده می شوند برای همه اقشاری که به استواری و بقای جامعه می اندیشند، اقدامی ضروری و حیاتی است. ما در دوران تحول برق آسا زندگی می کنیم وقایع آنچنان با سرعت رخ می دهند که حتی متخصصان دریافته اند که نمی توانند خود را در زمینه مطالعات تخصصی با پیشرفت روزافزون تطبیق دهند. از طرف دیگر پیچیدگی ها و غیر انسانی بودن جوامع در مقیاس وسیع، انسانها را به سوی از خود بیگانگی و انزوا و عدم اعتماد سوق می دهد و در عرصه همین تحولات برق آسا  است که ارزشها، باورها و سنت ها از هر طرف مورد تهدید واقع شده و زیر سوال قرار می گیرند و این مسئله بیش از هر حوزه دیگر در روابط خانوادگی و زناشویی مشاهده می شود (برنشتاین، و برنشتاین 1386). ازدواج به عنوان مهم ترین و اساسی ترین رابطه بشری توصیف شده است. زیرا ساختاری اولیه برای بنا نهادن رابطه خانوادگی و تربیت کردن نسل آینده فراهم می سازد. (لارسون و هلمن[3]، 2000). یکی از جوانب بسیار مهم یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می کنند (تانی گوچی[4] و همکاران، 2006). و لیکن آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی[5] است (هالفورد[6]، 1386) نشان گر آن است که رضایت زناشویی[7]  به آسانی قابل دستیابی نیست. در همان هفته ها و ماه های اول ازدواج، عدم توافق های جدی و مکرری تولید می گردد که چنانچه حل نگردند، می توانند رضایت و ثبات این واحد را تهدید کنند (تالمن و هسیااُ[8]، 2004).

افزایش تعداد زوج های مشکل دار،  به هم خوردن تعادل خانوادها، مختل شدن روابط زوجین و نیز سیر صعودی آمار طلاق[9] در سال های اخیر در ایران، موجب نگرانی همه صاحب نظران جامعه شناسی و روانشناسی شده است. مطالعات روانشناختی در زوجین نشان می دهند که کمتر از نیمی از آنها به درجه رضایت می رسند. بر اساس مطالعات کیهان نیا (1375) ایران چهارمین کشور جهان از نظر میزان طلاق معرفی شده است. بر اساس سالنامه آماری کشور، آمار طلاق در ایران از 7% در سال 1370 به 16% در سال 1379 رسیده است (امان اللهی فرد، 1384).

با توجه به اهمیت و نقش رضایت از زندگی زناشویی در روابط بین زوجین و افزایش آرامش در زندگی زناشویی لزوم بررسی و توجه این متغیر را در جهت کاهش تعارضات و مشکلات بهبود و افزایش وضعیت زندگی زناشویی احساس می گردد. همچنین با توجه به افزایش و بالا رفتن آمار طلاق و برابری آن با آمار ازدواج لزوم توجه بیشتر به متغیر رضایت از زندگی و عوامل موثر برآن برای ارائه راهکار ها ی مناسب برای آموزش خانواده ها در جهت افزایش رضایت از زندگی احساس می شود.

[1] Cləude levi-strauss

                                                                                                                                                                                          -روزنامه خیاو،4:1391[2]

[3] . Larson & Holma

[4] . Taniguchi

[5] . Marital Distress

[6] . Halford

[7] . Marital Satisfaction

[8] . Talman & Hosiao

[9] . Divorce