پروژه تأثیر تکنولوژی بر پیشرفت تحصیلی و درسی دانش آموزان ابتدایی

چکیده تحقیق:

خلاصه نتایج تحقیقاتی و پژوهشی ( پروژه) دانشجویی دوره کارشناسی مرکز آموزش عالی فرهنگیان.

عنوان: بررسی تأثیر کاربرد تکنولوژی آموزشی در میزان پیشرفت تحصیلی.

بیان مسأله: آیا به نظر معلمین وسایل کمک آموزشی در تفهیم مطالب تأثیر دارند یا نه ؟

فرضیه اصلی : کاربرد تکنولوژی آموزشی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدای مؤثر است.

جامعه آماری: دانشجو معلمان ضمن خدمت فرهنگیان شهدای مکه در نیمسال دوم 82 .

نمونه آماری: 30 نفر به صورت تصادفی از بین دانشجویان این مرکز.

وسیله جمع آوری اطلاعات در این تحقیق :  پرسشنامه که حاوی 20 سؤال چهار گزینه ای برای معلمان می باشد.

پیشگفتار:

تجارب قبلی ، بینایی ، ادراک، و طرز فکرها، شکل گیری رفتارهای ما را تشکیل می دهند در دنیایی که هر روز پیچیده تر می شود شاگردان مدرسه نیازمندند که بیشتر و بهتر درباره محیط خود بیاموزند و چون امکان آموختن از طریق تجربه در همه موارد وجود ندارد. لذا نحوه تدریس این پدیده ها بسیار پیچیده  می گردد . هدف این است که شاگرد بتواند تا حد امکان  پدیده های علمی را توسط تجارب به دست آورد.

در زمینه تجربه پیامبر اکرم ( ص) می فرماید :« التجربه فوق العلم» تجربه بالاتر از دانش است.

به همین دلیل بایستی امکانات زیادتر در اختیار شاگرد قرار گیرد تا تجارب زیادتری کسب کند.

تجارب مختلف وگوناگون نشان داده است که استفاده از رسانه ها در جریان ومیزان یادگیری شاگردان مؤثر است و از طرف دیگر ازطول زمان لازم برای آموزش می کاهد.

شناخت رسانه ها و چگونگی کاربرد هر یک از آنها و هم چنین آشنایی  با روشهای تدریس بهترین عوامل موفقیت در حسن استفاده و بهره گیری درست از انواع رسانه‌‌هاست به امید آنکه روزی فرارسد که همه مربیان و معلمان با بهره‌گیری تکنیک ها و وسایل جدید آموزشی گام مؤثر در جهت آموزش و پرورش دانش آموزان خود بردارند.[1]

فصل اول

مقدمه:

دستگاه تعلیم و تربیت نه تنها در ایران ، بلکه در سایر ممالک جهان وظیفه سنگینی رابر عهده دارد. سرمایه گذاری برای تربیت نیروی انسانی کارآمد که در بخش های مختلف جامعه مشغول به کار خواهند شد. دوره ابتدایی که به عنوان زیر بنای نیروی کار جامعه به شمار می رود باید از آموزش صحیح ومناسبی برخوردار باشد تا بتواند پاسخگوی نیازهای رو به گسترش جامعه باشد.

بنابراین مطالب آموزش داده شده باید به صورت کاربردی در زندگی روزمره کودک قابل استفاده باشد. لذا برای رسیدن به این مقصود استفاده از وسایل کمک آموزشی از نیازهای اولیه و مهم این دوره به شمار می رود زیرا تدریسی که حتی الامکان حواس بیشتری را در یادگیری جلب نماید موفق تر است. علاوه بر آن بعضی از مفاهیم و واژه ها را نمی توان به دانش‌آموزان فهماند و در زندگی روزمره آنها نیز نمونه های مشابهی وجود ندارد که با استفاده از آنها مطالب را قابل فهم کرد. در این گونه موارد باید از فلیمهای آموزشی که مفاهیم را به صورت ملموس و واقعی ارائه می دهند استفاده نمود.

از طرف دیگر چون دانش آموزان یک کلاس تواناییهای فکری متفاوتی دارند. معلم نمی تواند با برنامه کلاس همه آنها را قانع کند. کتابهای درسی نیز در حد توان دانش آموزان متوسط تنظیم می شود. لذا معلم بایداز وسایل کمک آموزشی متنوع نظیر پوستر مجله کتاب و … استفاده کند. بنابراین استفاده از وسایل کمک آموزشی می تواند نقش بسیار ارزنده ای در جلوگیری از افت تحصیلی و یادگیری مطالب درسی ایفا کند. تکنولوژی وکاربرد آن امروزه آنچنان گسترش یافته است که می توان به جرأت گفت که جدا کردن آن از آموزش نوین محال می باشد و استفاده از وسائل در آموزش این امکان را به معلم می دهد که با اطمینان و آسودگی بیشتر به تدریس مفاهیم علمی و عملی بپردازد.

دونالد پی ایل در این زمینه گفته است که استفاده از تکنولوژی در امر تدریس به مثابه استفاده از قایق برای رد شدن از دریا بوده و بیان این نظریه اهمیت استفاده از ابزار تکنولوژی را نشان می دهد.  

فرآیندها نوع اجزاء یا محتوایی را که باید برای رسیدن به هدف بکارگرفته شوند . معین می سازند.

سیستم ها در سطح وسیع تری از محیط خود عمل می کنند که این سطح وسیعتر را سیستم برتر می گویند. به عبارت دیگر هر سیستم جزئی از سیستم بزرگتری است. سیستم جزء را خرده سیستم و سیستم بزرگتر را سیستم برتر آن سیستم می گویند. مثلاً در دبستان خرده سیستمی از نظام آموزش ابتدایی است. پس نظام آموزش ابتدایی سیستم برتر دبستان است.

 نظام آموزشی ابتدایی در حالی که سیستم برتر دبستان است ،خود سیستمی از نظام آموزش وپرورش است.   

برای روشن شدن رابطه بین هدف ، فرآیندها و اجزاء یک سیستم  کلاس درس را تحلیل می کنیم. هر کلاس درس یک خرده سیستم است. اجزاء در حال تعاملش یعنی دانش آموزان ، معلم ،تخته سیاه ،کتابها، نقشه ها ، و سایر موارد دیداری شنیداری همه برای رسیدن به هدف کلاس که یادگیری است خدمت می کنند.بسیاری از سیستمهای کلاسی از اجزائی خارج از کلاس برای رسیدن به هدف بهره می گیرند.

مثلاً بسیاری از آنها از افراد متخصص کمک می گیرند که در کلاس حضور یابند و در رابطه با درس به معلم کمک کنند، یا بچه‌ها را به گردش علمی می‌برند. درحقیقت هرعاملی که در پیشبرد هدفهای یادگیری کاربرد دارد .یک عنصر بالقوه سیستم کلاس به حساب  می آید. فرایند کلیه فعالیتها و عملکردهایی را که اجزاء یک سیستم برای پیشبرد هدف به آن اشتغال می ورزند در برگیرند.بعضی از فرآیندهایی که در سیستم کلاس جریان دارند  روشها وفنون تدریس هستند که می توانند خواندن، بحث کردن و ‌فلیم دیدن، حل مسأله، پژوهش و … را در بر می گیرند. در کلاس درس اجزاء و فرآیندها بسیار هستند وهمه با هم در ارتباط ودر حال تعامل یا کنش متقابل هستند.

بدون کوشش برای سازماندهی و توجه به این اجزاء و فرآیندها سیستم با حداکثر کفایت خود کار نخواهد کرد. برای این که یک سیستم با حداکثر کفایت خود کار کند باید کلیه اجزاء موردنیاز خود یا اجزاء جایگزین را در اختیار داشته باشد و به جنبه ها یا ابعاد  مختلف این اجزاء توجه کند. باید دانست که یکی از اساسی ترین عوامل رشد آموزش و پرورش یک کشور انتقال مفاهیم به طور کلی می باشد. تکنولوژی فن انتقال بوده که متعلم را آماده عرصه علمی و صنعتی و … می کند.

   موضوع:

در این تحقیق سعی شده است تأثیر کاربرد تکنولوژی آموزشی در میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی شهر تهران از دیدگاه دانشجویان مرکز ضمن خدمت شهدای مکه مورد بررسی قرار گیرد و پیشنهادات و راه حل های ممکن نیز ارائه گردد تا انشاءالله کمک مؤثری برای پیشرفت و اعتلای اهداف آموزش و پرورش کشور گردد.

اهداف تحقیق:

با توجه به اهمیت و کارایی و تأثیر تکنولوژی در روند تعلیم و تربیت امروزه یکی از بهترین وظایف برنامه ریزان آموزشی کمک به کاربرد هر چه بیشتر و بهتر پیشرفتهای تکنولوژی جهت ارتقاء سطح کیفی آموزش است.

هدف از تحقیق در واقع پی بردن به اهمیت تأثیر تکنولوژی بر پیشرفت تحصیلی و درسی دانش آموزان ابتدایی است و ما به دنبال این مطلب هستیم که به این واقعیت علمی درست بیابیم که آیا به کار بستن رسانه ها و وسایل کمک آموزشی باعث افزایش یادگیری دانش آموزان می شود؟ نظرات آموزگاران در این مورد چگونه است ؟ چرا که معلمان وارثان اصلی و تربیت هستند و نظر سنجی از آنان درباره این موضوع اهمیت و ارزش رسانه ها و مواد آموزشی را برای ما مشخص می کند.

در صورتی که آموزگاران به اهمیت و ارزش رسانه ها و تکنولوژی آموزشی اعتقاد داشته باشند و تکنولوژی آموزشی را مکمل شیوه تدریس بدانند گامهای بعدی که در جهت تکمیل و کاربرد تکنولوژی آموزشی برداشته می شود محکمتر و استوارتر خواهد بود.

لذا این تحقیق در پی این است که دریابد آیا کاربرد تکنولوژی آموزشی در پیشرفت تحصیلی مؤثر است ؟

هدف کلی : بررسی تأثیر تکنولوژی آموزشی در میزان یادگیری.

اهداف جزئی :

 نقش نظرات معلمین در رابطه با تأثیر وسایل آموزشی در ایجاد خلاقیت دانش آموزان.

 نقش نظرات معلمین در رابطه با تأثیر وسایل در ایجاد انگیزه دانش آموزان.

 نقش نظرات معلمین در رابطه با تأثیر وسایل در تفهیم مطالب دانش آموزان.

 نقش نظرات معلمین در رابطه با تأثیر وسایل در تسریع و تعمیق مطالب به دانش آموزان.

بیان مسأله:

با توجه به تحقیقات و بررسیهای دانشمندان علوم تربیتی و روان شناسی این واقعیت روشن است که یادگیری اولیه کودکان بیشتر از طریق حواس پنجگانه صورت می گیرد.

از طرفی پیش از سن 12 سالگی از نظر رشد ذهنی در مرحله ای هستند که پیاژه آن را مرحله تفکر عینی می نامد. کودکان در این مرحله از رشد مطالبی را بهتر یاد می گیرند که برای آنها عینی و محسوس باشد و عملاً بتوانند آنها را لمس کنند.

آموزش مطالب به شیوه انتزاعی و تأکید بر حافظه و عدم ارتباط بین مطالب انتزاعی و جنبه های کاربردی آموزش طوطی وار را در دبستانها رواج می دهد.[2]

برونر معتقد است که یادگیری معنی دار در صورتی امکان پذیر است که آموزش هر مطلب ابتدا به صورت عملی شروع می شود.

پس از آنکه فراگیران در این جنبه ها از یادگیری مهارت کافی به دست آوردند باید مرحله تصویر یعنی استفاده از تصاویر وخود دیدارها برای مجسم کردن مفاهیم درسی آغاز شود و سرانجام به مرحله آموزش نظری ویا به قول برونر به آموزش از راه نمادها و سمبولها پرداخته شود.[3]   

با توجه به مطالب فوق و اهمیت رسانه ها در یادگیری عمیق دانش آموزان به بررسی موضوع می پردازیم . موضوع مورد نظر در رابطه با بررسی تأثیر کاربرد تکنولوژی آموزشی در میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره   ابتدایی شهر تهران از دیدگاه دانشجویان ضمن خدمت شهدای مکه می باشد.

ضرورت و اهمیت تحقیق:

پیامبر اکرم (ص) می فرماید: « الکتب ساتین العلماء ( کتابها باغها و بوستانهای دانشمندان هستند.) » این حدیث اهمیت کتاب را به عنوان رسانه آموزشی آشکار می‌سازد و می توان اهمیت کتاب را به اهمیت رسانه های آموزشی تعمیم داد و این نتیجه‌گیری را کرد که رسانه ها و ابزار آموزشی باعث شکوفایی و پرورش اذهان و در نتیجه پیشرفت و ترقی دانش آموزان در امر تحصیل می شوند و همین رسانه ها و تکنولوژی آموزشی ما را متقاعد می سازد که به بررسی تأثیر آن در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان توجه کنیم.و ما نیز برآن شدیم تا با یاری خدا بتوانیم به گونه ای هر چند ناچیز این حقیقت علمی را برای معلمان ومربیان تعلیم و تربیت روشن کنیم که به راستی تنها سخنرانی ومتکلم وحده بودن در کلاس کافی نیست و باید برای تربیت نسل جوان و آینده سازان جامعه از شیوه های نو و رسانه های مختلف آموزشی بهره گرفت.

 مقدم برتغییر روشها و برنامه ها و تجدید نظر در برنامه ها ، بایدتغییر در عقاید و نگرشها و دادن دیدی نو به مسؤلان و ایجاد تصورات ذهنی جدید، در رده های مختلف مد نظر قرار گیرد. ناگزیر باید در آموزش روشهای جدید را به کار بست و از تازه ترین امکانات تکنولوژیک بهره گرفت. اما سؤال این است که : درحال حاضر دلایل به کار نگرفتن تکنولوژی آموزشی یا به عبارت دیگر موانع کاربرد تکنولوژی آموزشی در آموزش کدام است؟

اینک به اجمال به چند دلیل یا مانع مهم و بارز می پردازیم :

 به کار نگرفتن تکنولوژی آموزشی در مدارس ، نبودن متخصص کافی و معلم تکنولوژیست است.

 نبودن انگیزه های کافی در بهره گیری از تکنولوژی آموزشی که به نوعی با انگیزه های شغل و دلایل دیگر ارتباط دارد.

 اعمال شیوه های مدیریت غیر علمی و نا آگاهی مدیران از مفهوم و فلسفه تکنولوژی آموزشی و نقش آن در پیشبرد اهداف آموزشی.

 نبودن نظام ارزشیابی صحیح از کار معلمان .

 کمبود امکانات مالی و اقتصادی به منظور ایجاد و تجهیز فضاهای آموزشی مناسب.

 فراهم نبودن موقعیت و زمینه ‌ مساعد برای به کارگیری تکنولوژی آموزشی.

 آگاه نبودن مربیان و معلمان و دیگر دست اندر کاران از نقش و تأثیر و ورش بکارگیری تکنولوژی آموزشی.

 رفتن معلمان به دنبال شغل دوم به منظور تأمین هزینه زندگی.

سؤالات تحقیق:

 استفاده از تکنولوژی آموزشی با تفهیم اساسی دروس چه رابطه ای دارد؟

 استفاده از تکنولوژی آموزشی با تسریع آموزش به معلم و دانش آموزان چه رابطه‌ای دارد؟

 تکنولوژی آموزشی با افزایش میل و رغبت فراگیران نسبت به درس و معلم که رابطه‌ای دارد؟

 تکنولوژی آموزشی با امتحانات دانش آموزان چه رابطه ای دارد؟

 آیا تکنولوژی آموزشی کاربرد دروس را بالاتر می برد؟

 تکنولوژی آموزشی با ایجاد خلاقیت در دانش آموزان چه رابطه ای دارد؟

تعریف واژه ها و اصطلاحات:

تکنولوژی آموزشی:

تکنولوژی آموزشی چیست؟‌ یک هدف ، یک وسیله ،‌یک شیء یا یک تکنیک ؟

بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت ،‌تکنولوژی آموزشی را در برابر استفاده از آخرین وسایل و ابزار یا سخت افزار می نگرند که تکنولوژی های دیگر بر پیکر آموزش و پرورش وارد کرده اند. بر اساس این نگرش هرگاه مطلبی درباره تکنولوژی آموزشی مطرح می شود. بالافاصله کاربرد عظیم و پر زرق و برق سخت افزارهایی که شناخته شده نیستند مانند تلویزیونهای مدار بسته و کامپیوترها و وسائل پیچیده در ذهن تداعی می شود.