پایان نامه بررسی ساختار سرمایه و منابع تأمین مالی بانک ملت و راه های بهینه کردن آن

پایان نامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

مدیریت بازرگانی ( گرایش : مالی) 

چکیده:

   اﻳن پژوهش به"بررسی ساختارسرمایه ومنابع تأمین مالی بانک ملت و راههای بهینه کردن ترکیب منابع آن" پرداخته است. باتوجه به ارتباط ساختار سرمایه و ریسک اعتباری در بانکها و وجود مقررات بین المللی در این زمینه و همچنین با توجه به تاثیر ساختار سرمایه بر هزینه سرمایه و در نتیجه بر ارزش واحد انتفاعی و ریسک ورشکستگی آن، لزوم توجه به این مقوله در بانکها ضروری به نظر می رسد. با توجه به اهمیت مقوله ساختار سرمایه در بانک، این پژوهش درصدد تعیین جایگاه هرنوع ازمنابع درتامین مالی بانک می‌باشد.در جهت رسیدن به این اهداف، ساختار سرمایه بانک ملت در یک دوره ده ساله (1372تا1381) مورد بررسی قرارگرفت که اطلاعات لازم از صورتهای مالی بانک استخراج گردید. برای بررسی بهینه بودن ساختار سرمایه از معیارهای هزینه سرمایه و مقررات مربوط به سرمایه استفاده شده است. بمنظور محاسبه هزینه غیر‌عملیاتی سپرده ها، نرخهای تخصیص هزینه های غیرعملیاتی به سپرده ها مشخص و سپس هزینه غیر‌عملیاتی سپرده هاوسرانجام هزینه کل سپرده ها محاسبه گردید.پس از محاسبه هزینه هر یک از اقلام سرمایه، میانگین موزون هزینه سرمایه بانک برای سالهای1372-1381 محاسبه شد. فرضیه اصلی تحقیق به غیربهینه بودن ساختار سرمایه بانک دلالت دارد که این فرضیه از طریق چارچوب رسیدن به ساختار سرمایه بهینه ( در چهار مرحله:از نظر نسبت سرمایه به دارایی های ریسکدار، نسبت سپرده ها به بدهیها، نسبت سپرده های بلند‌مدت به کل سپرده ها و هزینه سرمایه)برای سال 1381موردبررسی قرارگرفت.

در پایان نیز پیشنهاداتی در خصوص بهینه کردن ساختار سرمایه بانک ملت و همچنین برای تحقیقات آتی ارائه گردیده است.

مطالب فصل اول :

مقدمه

1- بیان مسئله تحقیق

2- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

3- اهداف تحقیق

4- فرضیات تحقیق

5- روش تحقیق

6- روش گردآوری اطلاعات

7- قلمرو تحقیق

8- جامعه آماری

9- تعریف عملیاتی متغیرها

 مقدمه:

     امروزه و به ویژه پس از بحران ورشکسته شدن بانکها در دهه 1990 ساختار سرمایه و نسبت سرمایه بانکها یکی از موضوعات مهم در عرصه بانکداری است و قانون گذاران را بر آن داشت تا برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده و به جهت حفظ سلامت نظام مالی و پولی داخلی و بین المللی تدابیری در این خصوص اتخاذ نمایند. در همین راستا کمیته بال در سال 1988 مشخص کرد که سرمایه بانک بایستی حداقل 8 درصد ارزش موزون داراییهای ریسک دارش باشد.[1]

     یکی از دلایل مهم بالابردن نسبت سرمایه در بانکها توانمند ساختن آنها برای مقابله با خطر عدم باز پرداخت تسهیلات بانکی از طرف وام  گیرندگان  (  ریسک اعتباری )   است. زیرا در شرایط بحرانی بانک از سرمایه خود به عنوان یک سپر در مقابل ورشکستگی استفاده می‌نماید. این هدف یعنی تضمین  سلامت  بانک در مقابل خطر ورشکستگی و حداکثر کردن سود سهامداران آن باعث شده است که موضوع بهینه کردن ساختار سرمایه بانک ( حداقل کردن خطر ورشکستگی و حداکثر کردن سود سهامداران) مورد توجه اندیشمندان  مالی و بانکداری قرار گیرد.

     از اینرو برای بهینه کردن ساختار سرمایه بانک درک و شناخت منابع مختلف مالی بانکها و هزینه هایی که بانکها به جهت تامین آنها متقبل می شوند و همچنین محاسبه میزان هزینه هریک از آنها برای مدیران مالی بانکها در خصوص تصمیم گیری در زمینه تأمین مالی و جهت دهی به گرایش بانک برای جذب ارائه کنندگان منابع خاص ( ارزان و کم ریسک ) بمنظور حداکثر کردن ارزش بانک دارای اهمیت فراوانی است .

1-بیان مسئله تحقیق

اکثرنظریات موجوددرساختارسرمایه به ارتباط ساختار  سرمایه باهزینه سرمایه، ریسک شرکت وارزش شرکت اذعان دارندو همچنین تحقیقات انجام شده درایران دراین موضوع ارتباط بین ساختارسرمایه با هزینه سرمایه وریسک شرکت راتأیید می‌کنند.از آنجائی  که در زمینه ساختارسرمایه بانکها درایران تا به حال تحقیقاتی  انجام نشده است و از آنجا که ماهیت فعالیت و ساختار سرمایه بانکها از شرکتها متفاوت است، این سوال پیش می آید  که آیا یک ساختار سرمایه بهینه برای بانک وجود داردکه ضمن معقول کردن ریسک مالی آن، بازدهی حقوق صاحبان سهام را حداکثر نماید؟ آن ترکیب بهینه چگونه ترکیبی است؟

ساختارسرمایه ومنابع مالی بانک درواقع اقلامی هستند که درسمت چپ ترازنامه نشان داده می‌شوند. این اقلام منابعی هستند که بانک برای تامین مالی دارائیهایش ازآنهااستفاده می‌نماید . این منابع به دو دسته، حقوق صاحبان سهام (شامل سرمایه و سود انباشته) و بدهیها (شامل انواع سپردههای مردم نزد بانک، استقراض از سایر بانکها، استقراض از بانک مرکزی ، وجوه اداره شده  )  تقسیم میشوند .

به جهت ارتباط تنگاتنگی که بین ساختار سرمایه با هزینه سرمایه و ریسک مالی از یکطرف و همچنین بین هزینه سرمایه با ارزش واحد انتفاعی از طرف دیگر وجود دارد، موضوع ساختار سرمایه یکی از موضوعات مهم و با اهمیتی است که مدیران مالی شرکتها و بانکها در جهت کاهش ریسک مالی و درنتیجه کاهش خطر ورشکستگی و درعین حال افزایش سودآوری شرکتها و یا بانکها با توجه به محدودیتهای قانونی که دراین زمینه وجود دارد، دست و پنجه نرم می‌کنند، تا شاید بتوانند ترکیبی بهینه از منابع مالی برای حداکثر کردن ارزش بانک تعیین و عملی سازند. در مورد کم کردن ریسک مالی و ریسک تجاری بانک، نسبت سرمایه از موضوعات حائز اهمیت میباشد. از همین روبود که استانداردهای سرمایه مبتنی بر ریسک توسط کمیته بازل درسال 1988 برای پوشش دادن ریسک اعتباری ایجادگردید.[2]

در این راستا جهت بررسی سوالات  فوق الذکر   ساختار سرمایه و هزینه سرمایه محاسبه شده  و ارتباط آنها با یکدیگر، بااستفاده از ضریب همبستگی پیرسون  مشخص میگردد.

 و همچنین برای تعیین بهینه بودن ساختار سرمایه  فعلی از طریق محاسبه چهار  نسبت مشروحه ذیل و مقایسه آنها  با میانگین صنعت استفاده می شود .

1- نرخ کفایت سرمایه یا نسبت  سرمایه واقعی به داراییهای ریسکدار:

2- نسبت سپرده ها به بدهی ها :

این نسبت باید نشان دهد که چه مقدار از داراییهای بانک ، توسط مدیریت در امور مولد بکارگرفته شده است . ولی از آنجا که اثاثیه و ابزار بانک در عین حال که برای حمایت از عملیات بانکی ضروری هستند ممکن است مستقیما" درآمد ایجاد ننمایند . استفاده غیر مولد ازبرخی از داراییها طبیعی است . همانطور که تنوع سازی ترکیب دارایی ها برای مقابله با ریسک تجاری برای سرمایه گذاران مهم و حائز اهمیت است ، متنوع سازی منابع تامین مالی برای بانکها هم از نظر نوع منابع و هم تعداد آنها به منظور کاهش ریسک خارج شدن یکباره منابع بانک و اطمینان از ثبات نسبی منابع لازم می باشد. از اینرو توجه به سپرده های بانک که از شمار بسیار زیادی از سپرده گذارن بدست آمده است ، در راستای رسیدن به این هدف می باشد .

3- نسبت سپرده های بلند مدت به کل سپرده ها :

اهمیت  سپرده های بلند مدت برای  بانکها  بدلیل غیر دیداری  بودن  آنهاست. هر چند دستیابی به این سپرده ها هزینه های بالاتری را برای بانک ایجاد می کند اما  این سپرده ها با ثبات ترین منابع بانک به شمار می آیند و باتوجه به این خصوصیت آنها و در جهت تامین منابع مالی لازم برای تسهیلات اعطایی بلند مدت بهتر است از این نوع منابع استفاده شود .

4- هزینه سرمایه:

از آنجا که سهامداران بانک در مقایسه با سپرده گذاران و سایر بستانکاران ، در وصول طلب خود در رتبه بعدی قرار دارند خطر بیشتری را متحمل می شوند. لذا برای راکد ماندن سرمایه خویش منطقا" انتظار پاداش بیشتری ، نسبت به سپرده گذاران بانک ، دارند . بنابراین سرمایه ، منبع پرهزینه ای برای تامین وجه می باشد . به دلیل آنکه سرمایه به عنوان پشتوانه ای برای تضعیف ارزش داراییهای مخاطره آمیز در نظر گرفته می شود . پرداخت هر گونه وامی توسط بانک ، تخصیص مبلغ متناسبی از سرمایه ، مطابق بامیزان کفایت سرمایه را ایجاب می نماید .

2- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

هر سازمان، شرکت و یا موسسه ای به دنبال رسیدن به اهداف خاصی میباشد و بانکها و موسسات انتفاعی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و آنها نیز درپی دستیابی به سودآوری بعنوان هدفی از اهداف وجودی خود و همچنین برای تضمین ادامه حیات خود میباشند. در این بین بانک ملت نیز برای رسیدن به اهداف و همچنین برای اطمینان از تداوم حیات خود، باید که سود خود را حداکثر نماید. افزایش سود بانک از طریق افزایش درآمدها و کاهش هزینه ها امکانپذیر میباشد. یکی از اقلام هزینه ها ،هزینه های ثابت تامین مالی میباشد که جهت افزایش سودآوری بانک ، بایستی حداکثر تلاش جهت تامین مالی از طریق کسب منابع مالی ارزان مبذول گردد. منابع تامین مالی درساختار سرمایه متبلور می باشند و ترکیب ساختار سرمایه بر هزینه ثابت تامین مالی و ریسک مالی و درنتیجه بربازده حقوق صاحبان سهام تاثیر میگذارد. بنابراین ضرورت دارد که ساختار سرمایه بانک مورد بررسی قرارگرفته و همچنین ساختار سرمایه بهینه آن تعیین گردد.

3 - اهداف تحقیق                                 

اهداف جزئی :

1- بررسی وضعیت ساختار سرمایه مطلوب  و ساختار سرمایه واقعی بانک ملت

2-بررسی جایگاه و ترکیب انواع سپرده ها در تامین مالی دارایی های بانک ملت

3- بررسی جایگاه تسهیلات دریافتی ازسیستم بانکی در تامین مالی دارایی های بانک ملت

4- بررسی جایگاه حقوق صاحبان سهام در تامین مالی دارایی های بانک ملت

5- محاسبه هزینه تأمین مالی سرمایه برای بانک ملت طی سالهای 1372تا 1381و ترسیم روند آن برای این سالها

4- فرضیات تحقیق

 دراین پژوهش  برای پاسخگوئی به سئوال تحقیق ،  فرضیه ذیل مطرح شده است .

فرضیه اصلی - ساختار سرمایه واقعی بانک ملت بهینه نمی باشد .

فرضیه فرعی اول– هزینه تأمین مالی سرمایه بانک ملت بهینه نمی باشد .

فرضیه فرعی دوم- ریسک اعتباری بانک ملت بهینه نمی باشد.

5-  روش تحقیق

روش انجام این تحقیق، ترکیبی ازروشهای توصیفی ، تحلیلی و مقایسه روند میباشد، دراین تحقیق برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع ازروش کتابخانه ای و  ازطریق بهره گیری ازاطلاعات مالی بانک درجهت تعیین هزینه سرمایه و بهینه کردن ساختار سرمایه آن ازروش توصیفی وتحلیلی استفاده میشود. وبرای ترسیم تغییرات هزینه سرمایه در سالهای موردنظر و مقایسه تغییرات اقلام  ساختار سرمایه، از روش  مقایسه روند استفاده  شده است.[3]

Abstract:

This research has surveyed capital structure and financial resources of Bank Mellat then has tried to offer some approaches to aptimize these resources.

Considering the relationship between bank capital structure and effect of capital structure upon capital cost, examining this problem in bank is very impressive. This research is to determine combination of capital structure of bank mellat. To pursue this goal, we examined  capital structure in a ten year period. Some criteria as capital cost and regulations on capital are applied for examining the optimum level of capital structure. For calculating the cost of non-operational deposits a questionnaire is designed & distribute among bank branches. Then after analyzing data, the allocation rate of non operational costs to deposits was figured out. Finally Weighted average of bank capital cost from 1372 to 1381 was handed out. The first hypothesis implies that there is no relationship between bank capital structure & capital cost. This hypothesis is tested with pearson correlation coefficient and is approve.

The next hypothesis implies that capital structure is not optimized. This hypothesis is assessed in a four – stage model in all the stages it was not optimaized. At the end some suggestions offered for optimizing capital structure in bank mellat and later researches.