مقدمه :
مطالعه واکنش ترکیبات ارگانوفسفر و کاربرد آنها در تهیه مواد آلی یکی از اهداف اصلی سنتز می باشد .در این ترکیبات یک اتم کربن مستقیماً‌به اتم فسفر متصل شده است . از این ترکیبات برای تولید مواد شیمیایی ، صنعتی و بیولوژیکی استفاده می شود .
از مهمترین این ترکیبات ایلید های فسفر می باشند که در آن یک کربانیون مستقیماً به فسفر دارای بار مثبت متصل شده است . ایلیدها معمولاً‌از تری فنیل فسفین تهیه می شوند.
ایلیدهای فسفر ممکن است شامل پیوندهای دوگانه ، سه گانه یا گروه ههای عاملی ویژه باشند وقتی یک گروه الکترون کشنده نظیر CN,CHO,COOR,COR در موقعیت آلفا حضور داشته باشند ایلیدها بسیار پایدارند چون بار منفی روی کربن بوسیله رزونانس پخش می شود .
یکی از مهمترین کاربردهای ایلیدها استفاده آنها در واکنش ویتیگ می باشد که بهترین روش برای تهیه آلکن ها به شمار می رود .
واکنش ویتیگ که طی پنچاه سال گذشته یکی از واکنشهای بسیار مهم در سنتز مواد آلی در آمده است از .واکنشهای با اهمیت در تشکیل پیوند کربن – کربن که یکی از مشکل ترین فرآیندهای شیمیایی است می باشد. واکنش ویتیگ مستلزم تراکم فسفونیوم ایلید و ترکیب کربونیل دار می باشد که با حذف تری فنیل فسفین اکسید یک آلکن ایجاد می شود . اهمیت این واکنش در شیمی آلی باعث شده تا جایزه نوبل در سال 1979 به جورج ویتیگ اعطا شود .
اکنون این واکنش در تهیه مواد صنعتی و داروئی کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده است.
بررسی واکنشهای ترکیبات دارای هیدروژن اسیدی با استرهای استیلنی در حضور تری فنیل فسفین
واکنش اوره یا متیل اوره با استرهای استیلنی و تری فنیل فسفین در دمای اتاق در حلال اتیل استات پس از چند ساعت منجر به تولید ایلیدهای پایدار فسفر می شوند .
(شکل در فایل اصلی موجود است)
واکنش اتیل 2- ( 1- نفتیل آمینو) 2- اکسو استات با استر های استیلنی و تری فنیل فسفین دردمای اتاق ابتدا ایلید پایدار تشکیل شده و سپس با حذف تری فنیل فسفین اکسید واکنش ویتیگ درون مولکولی صورت گرفته و آلکن تولید می شود .
(شکل در فایل اصلی موجود است)
واکنش 1- آمینو 2- متیل آنتراکینون بعنوان N-H اسید با استرهای استیلنی در حضور تری فنیل فسفین
در محصول واکنش حلقه پیرولی با سیستم آنتراکینون هم صفحه نیستند چرخش حول پیوند Ar-N آهسته است پس دارای دیاسترومر سین و آنتی می باشد اگر باشد هر دو روتامر را نشان میدهد ولی اگر R=t-Bu باشد فقط یک روتامر را داریم زیرا t-Bu حجیم است .
4-واکنش پیرول – 2- کربوکسالدئید با استرهای استیلنی و تری فنیل فسفین در دمای اتاق پس از دو ساعت منجر به ایلید پایدار فسفر با راندمان بالا شده سپس آنرا در تولوئن افلاکس نموده ترکیب هتروسیکلی که اتم نیتروژن در سرپل قراردارد و از مشتقات H-1 پیرولیزین می باشد تشکیل می شود . این محصول فعالیت بیولوژیکی دارد و از سیستم های دو حلقه‌ای 5-5 می باشد .
ماده اولیه دارای دو گروه کربونیل مجاور هم می باشد که نسبت به آلکیل کتونها در واکنش ویتیگ فعالتر هستند .
کنش N- آلکیل ایساتین ها با استرهای استیلنی و تری فنیل فسفین در دمای اتاق محصولات گاما اسپیرولاکتونها را تولید می کنند در این واکنش تری فنیل فسفین نقش کاتالیزور دارد .
طیف کربن 13 در 58/80 یک پیک دارد که مربوط به کربن اسپیرو می باشد
(شکل در فایل اصلی موجود است)
واکنش مشتقات بتانفتولها با استرهای استیلنی در حضور تری فنیل فسفین
تری فسفین در این واکنش خارج شده و نقش کاتالیزوری دارد در بیشتر موارد بتانفتولها از موقعیت (1) خود واکنش میدهند
در واکنش زیر تری فنیل فسفین کاتالیزور است و طیف پروتون NMR محصول برای پروتون وینیلی یک پیک در ppm 02/7-77/6 نشان می دهد که ایزومر (E) را تأیید می کند برای ایزومر (Z) چون هیدروژن وینیلی می تواند با گروه کربونیل مجاور پیوند هیدروژنی درون مولکولی قوی تشکیل دهد در میدان پایین ظاهر می شد .