پایان نامه بورس فلزات

1-پیشگفتار

در طی 4 سالی که در دوره کارشناسی مشغول به تحصیل بودم، متوجه این نکته شدم که دانشجویان رشته متالوژی صنعتی در طی این دوره (کارشناسی) صرفاً مشغول به مطالعه در زمینه تخصصی خود هستند و از پرداختن به اصول اقتصادی که یکی از مهمترین ملزومات رشته‌های فنی و مهندسی می‌باشد غافلند. بنابراین تصمیم گرفتم که پایان نامه کارشناسی خود را در مورد نقطه تلاقی علم فلزات و علم اقتصاد یعنی بورس فلزات انتخاب کنم.

پس از این انتخاب و در زمان جمع آوری مطالب متوجه کمبود شدید مراجع و اطلاع رسانی بسیار محدود و ضعیف در این زمینه شدم نکته‌ای که آقای شهبازی مدیر اطلاع رسانی و روابط عمومی سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران، آن را به گردن جوان بودن این بورس انداختند.

این پروژه مجموعاً 6 ماه به طول انجامید. در این راستا بیشترین مطالب جمع‌آوری شده از طریق سایتهای مختلف اینترنتی بود. مجموعاً 11 دفعه به بورس تهران مراجعه و با آقایان نعمت ا… شهبازی و آقای ناصر و همکاران ایشان ملاقاتهای متفاوت انجام شد.

در پایان لازم می‌دانم از دکتر محمد تلافی نوغانی، استاد راهنما بجهت زحمات فراوان و راهنماییهای ارزشمندشان،‌ آقای جلال فتوحی اردکانی، قائم مقام روزنامه اقتصادی آسیا بجهت همکاریهای بیدریغشان و آقای ناصر تشکر کنم.

- مقدمه

در سالهای گذشته، فقدان بورس فلزات در ایران موجبات بروز مشکلات عدیده در معاملات انجام یافته در این بخش و در نتیجه بی ثباتی و ناپایداری بازار مربوطه را فراهم آورده بود که مهمترین مشکلات را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

 1- نوسانات کاذب ومخل بازار فلزات ناشی از ارتباط نامشخص و نامناسب میان عرضه و تقاضا

2- فقدان یک سیستم اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله، بخصوص تعهدات مربوط به فروشندگان که عمدتا" واحدهای تولیدی می باشند.

 3- نبود یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار

4- فقدان یک سیستم جمع آوری، پردازش و تحلیل اطلاعات و آمار تولید، واردات و صادرات و مصرف در جهت اطلاع رسانی به بازار و تصمیم گیری مطلوب

5- عدم هماهنگی میان بخشهای تولیدی و بازرگانی در قسمت واردات و بازار مصرف

6- عدم امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آتی قیمت فلزات

        ارتباط تنگاتنگ میان عرضه و تقاضا و تأثیر بسزای آن بر اقتصاد تولید ومصرف، اهمیت و لزوم تشکیل یک نظام قانونمند و حاکم بر این ارتباط را مشخص ساخته است.

     این نظام قانونمند با تعریف و ایجاد شرایط حسن ارتباط میان فروشنده بعنوان عامل عرضه وخریدار بعنوان عامل تقاضا و نظارت مستقیم بر آن ، از طریق مکانیزمهای قانونی و اجرائی مناسب و نیز با ایجاد یک سیستم اطلاع رسانی، پردازش و تحلیل اطلاعات بازار در جهت آگاه سازی فروشنده و خریدار از پیشینه و آینده معاملات مختلف، باعث به حداقل رسانیدن نوسانات کاذب و مخل بازارمی‎گردد. حسن انجام تعهدات طرفین معامله و در نتیجه حفظ منافع فروشنده و خریداردرکلان باعث سلامت سیستم تولید، توزیع، اقتصاد تولید، بازرگانی و مصرف خواهد شد.

2- سابقه

     طی چند دهه گذشته، در جهان بورسهای مختلف کالا و فلزات با هدف دستیابی به این نظام قانونمند تأسیس شده و پس از طی دوران تجربه و تکمیل ساختار اجرائی خود، بطور موفق مشغول به کار میباشند

از جمله بورسهای فلز و کالای فعال در جهان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1- بورس فلزات لندن – انگلستان.

2- بورس کالای شیکاگو – امریکا

3- بورس کالای نیویورک – امریکا.

4- بورس کالای امریکای مرکزی – آمریکا.

5- بورس کالای پکن -  چین.

6- بورس کالای بوداپست – مجارستان.

7- بورس فلزات هند – هندوستان.

8- بورس فلزات کلیولند – آمریکا.

 مهمترین این بورسها بورس فلزات لندن و بورس کالای شیکاگو می باشند که مطالعه و بررسی ساختار آنها، بیانگر سیر تکاملی موفق در تعریف و ایجاد اجزای تشکیل دهنده این بازارها در قسمتهای مختلف سیاستگذاری و نظارت، مالکیت، مدیریت، اجرا و ابزارهای معاملاتی می باشد.

تاسیس بورس فلزات در یک دهه گذشته با توجه به اهمیت فلزات در اقتصاد ایران مطرح بوده است و هرازچندگاهی از سوی شخصیتهای مختلف در محافل اقتصادی مطرح و پس از مدتی به فراموشی سپرده می شد.

در قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی کشور در ماده 94 و 95 آن بر توسعه بازار سرمایه ایران واز جمله تاسیس بورس کالا در کشور تاکید شد.

با توجه به اینکه یکی از مهمترین کالاها در اقتصاد ایران فلزات هستند، با پی گیریهای دولت و مجلس در قانون سال 1379 در بند "ی" تبصره 35 این قانون ، وزارت معادن و فلزات مکلف شد تا در راستای اجرای قانون برنامه پنج ساله سوم توسعه نسبت به تاسیس بورس فلزات اقدام کند تا کالاهای فلزی  در بورس عرضه شود.

از این زمان تلاشهای  وزارت معادن و فلزات و پس از آن وزارت صنایع و معادن با همکاری شورای عالی بورس برای راه اندازی  بورس فلزات آغاز شد.

به دلیل نبود متولی ابهاماتی در مورد راه اندازی بورس فلزات وجود داشت که درپایان آبان ماه سال 1381 براساس آزمون کتبی صلاحیت 11 کارگزار به عنوان موسسین بورس فلزات تهران توسط شورای بورس تایید شد.

به دنبال انتخاب کارگزاران روند راه اندازی بورس از شتاب بیشتری برخوردار شد که پس از مطالعات گسترده کارشناسی توسط صاحب نظران بازار سرمایه و فلزات ، پیش نویس اساسنامه بورس فلزات تهران آماده و با تایید کارگزاران برای تصویب به شورای بورس تقدیم شد که در پایان سال 1381 تصویب و برای اجرا ابلاغ شد.

این کارگزاران در اولین اقدام با برگزاری نشست های کارشناسی، اساسنامه و آیین نامه های اجرایی بورس را تهیه و به تأیید شورای بورس رساندند. پس از ثبت سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در اداره ثبت شرکتها، در اولین جلسه مجمع عمومی آن که با حضور یازده کارگزار مؤسس برگزار شد، هفت نفر از کارگزاران به عنوان اعضای هیئت مدیره انتخاب شدند و آنها نیز طبق اساسنامه، رئیس و نایب رئیس هیأت مدیره و دبیرکل بورس را انتخاب کردند.

پس از تجهیز ساختمان اختصاص داده شده به بورس و تهیه نرم افزار معاملاتی توسط یک گروه از کارشناسان داخلی و آموزش کارگزاران، در تاریخ سوم شهریور ماه 1382 معاملات در بورس به صورت مقدماتی و آزمایشی آغاز گردید و سرانجام در تاریخ 25/6/82 با حضور آقایان جهانگیری وزیر صنایع و معادن ، مظاهری وزیر امور اقتصادی و دارایی، شریعتمداری وزیر بازرگانی و دکتر شیبانی رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و جمع کثیری از معاونین وزارتخانه های مذکور، مدیران ارشد واحدهای تولیدی فولاد، مس و آلومینیوم و فعالان این بازار، بورس فلزات تهران به طور رسمی آغاز به کار نمود و این حرکت تاریخی و مهم د رجهت بهبود بازار سرمایه در کشور و رشد و توسعه اقتصاد ملی به منصه ظهور رسید

3- اهداف و اثرات بورس در بازار فلزات

     از مهمترین اهداف و اثرات راه اندازی بورس فلزات میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:

1) ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته جهت تسهیل دادوستد نقدی و آتی فلزات.

2) سامان دهی بازار فلزات از طریق مکانیزم اجرائی ناظر بر تعهدات و منافع طرفین معامله.

3) کشف قیمت کالاهای فلزی براساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار.

4) کاهش نوسانات مخل بازار و امکان انتقال ریسک در بازار فلزات.

5) امکان انجام معاملات نقدی و آتی با استفاده از ابزارهای مناسب در بازار فلزات.

6) فراهم سازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش.

7) تحلیل آماری وضعیت بازار و ارائه خدمات مشاوره در پیش بینی نوسانات بازار فلزات بمنظور کمک به طرفین معاملات در برنامه ریزی و انجام بموقع تعهداتشان.

4- اساسنامه بورس فلزات تهران

1-4 کلیات

 ماده 1 :  تاسیس بورس

 بر اساس ” قانون استفساریه ماده 95  قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379  و بند (ط) تبصره 35  قانون بودجه سال 1380 کل کشور، مصوب 7/9/1380  مجلس شورای اسلامی“ و ” قانون تأسیس بورس اوراق بهادار مصوب سال 1345 “ سازمانی به نام سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران که در این اساسنامه ”سازمان“  نامیده می شود، تآسیس و طبق مقررات این اساسنامه اداره می شود.

 ماده 2 :  نوع و مدت سازمان

سازمان موسسه اااااا   ی است غیر دولتی، غیر تجاری و غیر‌انتفاعی که دارای شخصیت حقوقی مستقل است و برای مدت نامحدود تآسیس می‌گردد.

ماده 3 :  تابعیت و مرکز سازمان

تابعیت سازمان ایرانی و مرکز اصلی آن تهران است. سازمان می تواند به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب شورای بورس در داخل و یا خارج از کشور نمایندگی دائر و یا منحل نماید.

ماده 4 :  موضوع فعالیت سازمان

موضوع فعالیت سازمان عبارت است از:

الف) ایجاد بازار متشکل و سازمان یافته اولیه و ثانویه، برای تسهیل خرید و فروش ابزارهای مالی معاملات آنی، آتی و اختیار معاملات فلزات.

ب) سامان دهی بازار فلزات و توسعه آن.

ج ) اطلاع رسانی و تحلیل آماری بازار فلزات.

د ) تنظیم و اعلام فهرست نرخ فلزات بر اساس آیین نامه مربوطه.

ه ) مراقبت در حسن جریان امور و روابط بین کارگزاران و مشتریان.

و ) تنظیم روابط کارگزاران با یکدیگر و تسهیل مبادله اطلاعات بین آنان،‌ با توجه به لزوم حفظ اسرار مشتریان.

ز ) نظارت بر میزان حق‌العمل دریافتی کارگزاران از مشتریان در ازای خدماتی که برای آنان انجام می‌دهند، و توصیه‌های لازم در مورد روشهای ارزشیابی و محاسبه حق‌العمل مزبور و تجدید نظر در میزان آن.

ح ) نظارت بر قیمت گذاری اولیه ابزارهای مالی ارائه شده در بورس. 

ط ) همکاری با سایر بورس‌های ایران و کشورهای دیگر  و کسب اطلاعات و فراهم آوردن تسهیلاتی که برای اعضای سازمان یا مشتریان آنان مفید است و قرار دادن آن اطلاعات و تسهیلات در دسترس اعضاء سازمان و مشتریان آنان.

ی ) تحقیق درباره هرگونه بی‌نظمی یا اختلاف بین کارگزاران با یکدیگر یا با مشتریان که مربوط به معامله‌های بورس یا فعالیت کارگزاران باشد و اقدام و اخذ تصمیم درباره بی‌نظمی یا اختلاف مزبور، طبق مقررات قانونی و آئین نامه‌های مربوط.

ک ) دریافت تسهیلات برای اجرای مقاصد سازمان در چارچوب برنامه و بودجه مصوب.

ل ) تحصیل هرگونه دارایی منقول، غیر منقول، حقوق، امتیاز و مبادرت به هر نوع معامله‌ از قبیل خرید، فروش، اجاره، تهاتر، ترهین ، صلح، که برای نیل به موضوع فعالیت سازمان، در چارچوب مقررات مربوط لازم باشد.

م ) سرمایه‌گذاری،‌ معامله و استفاده از قسمتی از وجوه سازمان که مورد نیاز فوری نباشد، به ترتیبی که از طرف هیأت  مدیره سازمان  تعیین می‌گردد.

ن ) هرگونه اقدام دیگری که به تشخیص هیأت  مدیره  برای رسیدن به مقاصد و موضوع اساسنامه لازم یا مفید باشد.

ماده 5 : ارکان سازمان

ارکان سازمان عبارت است از:

الف) مجمع عمومی.

ب ) هیأت مدیره.

ج ) دبیر کل.

د ) هیأت نظارت.

2-4 عضویت

ماده 6 :  اعضاء سازمان

 اعضای سازمان ‌عبارتند از موسسه‌های مالی ایرانی که صلاحیتشان مورد تائید شورای بورس فلزات و بانک مرکزی قرار گرفته باشد. این موسسه‌ها،‌ وظایفی را که از حیث کارگزاری به عهده خواهند داشت به وسیله نمایندگان خود انجام می‌دهند.

مشخصات و شرایط موسسات و نمایندگان آنها مطابق آئین نامه ای خواهد بود که به تصویب  شورای بورس فلزات خواهد رسید

ماده 7 : نحوه پذیرش کارگزاران و نمایندگان آنها

1-7- تقاضای عضویت:

1-1-7-  پس از اعلام نیاز هیئت  مدیره  و تایید شورای بورس فلزات و یا راسا به تصمیم شورای بورس، هر شخص داوطلب کارگزاری بورس فلزات، تقاضای خود را کتبا طبق نمونه‌های تعیین شده، همراه با مدارک مورد نیاز که توسط هیأت  مدیره  تعیین می‌شود، به عنوان دبیرکل سازمان کارگزاران بورس فلزات ارسال میکند.

2-1-7-  هیأت  مدیرهء بورس فلزات برای رسیدگی به تقاضای داوطلبان تاریخی را معین می‌کند. حداقل چهارده روز کاری پیش از آن تاریخ، دبیرکل سازمان طی  اطلاعیه‌ای نام و نشانی متقاضیان را به نحو مقتضی به اطلاع اعضاء سازمان میرساند.

3-1-7-  پس از انقضای چهارده روزکاری از تاریخ انتشار اطلاعیه، تقاضای اطلاعات و مدارک مربوط به آن و هرگونه اطلاعات دیگری که دراین باره رسیده باشد، در جلسه‌ای که تاریخ آن قبلا تعیین شده است‌ توسط هیأت  مدیره  مورد رسیدگی قرارمی‌گیرد.

4-1-7- رسیدگی به درخواست متقاضیان کارگزاری با رعایت شرائط مقرر در آئین نامه های مربوطه و تقاضای نمایندگان کارگزاران با رعایت شرائط مندرج در بند 5-1- 7 صورت میگیرد. رد یا قبول درخواستها با در نظر گرفتن نتیجه آزمون نظری و حرفه ای نمایندگان کارگزاران انجام خواهد شد و آزمون نظری و حرفه ای بر اساس آئین نامه ای که به تصویب شورای بورس فلزات میرسد انجام میگردد.

5-1-7- شرایط لازم برای اعضای هیات مدیره موسسه متقاضی کارگزاری در بورس فلزات بشرح ذیل می باشد:

الف ) تابعیت ایران.

ب ) نداشتن پیشینه محکومیت کیفری موثر.

ج ) داشتن حسن شهرت و سابقه مدیریت.

د ) داشتن دست کم 25 سال تمام.

ه ) اجازه هیئت مدیره بورس .

علاوه بر شرایط بالا، مدیرعامل موسسه میباید حائز شرایط زیر باشد.

        و )  پذیرفته شدن در امتحان نظری و حرفه‌ای، طبق آیین نامه امتحانات بورس فلزات.

        ز ) داشتن دست کم مدت سه سال سابقه کارآموزی نزد یک یا چند کارگزار.

شرایط سایر نمایندگان موسسه که مجوز کار و انجام معامله در بورس را دارند ، بر طبق آئین نامه جداگانه ای تعیین میشود که به تصویب شورای بورس خواهد رسید.

تبصره - شورای بورس فلزات میتواند اجرای بند ( ه ) را تا تعیین هیات مدیره و همچنین اجرای بند ( ز ) فوق را حداکثر تا سه سال از تاریخ تشکیل بورس فلزات و نیز اجرای مقررات ماده 15 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار را برای مدت 5 سال از تاریخ تشکیل بورس فلزات به تعویق اندازد.

        6-1-7-  اعضای هیأت  مدیره بورس ،‌ بر اساس الویت های تعیین شده و سقف اعلام شده توسط شورای بورس از بین حائزین شرایط، کارگزاران را انتخاب میکند. الویت های یاد شده بر طبق آیین نامه ای تعیین میشود که به تصویب شورای بورس میرسد.

7-1-7-  تصمیمات هیئت مدیره در مورد قبول یا رد تقاضای کارگزاری توسط دبیرکل سازمان به متقاضیان ابلاغ خواهد شد و در صورت رد تقاضای عضویت، تقاضاکننده می‌تواند ظرف یک ماه اعتراض خود را به شورای بورس فلزات اعلام کند.

رأی شورای بورس قطعی است. متقاضی نمی‌تواند پیش از دوازده ماه تمام از تاریخ رد قطعی تقاضای عضویت در شورای بورس، دوباره تقاضای کارگزاری در بورس فلزات را مطرح نماید.

2-7- هر داوطلبی که تقاضای او پذیرفته شود، ظرف مدت حداکثر دوازده ماه بایستی نسبت به فعال نمودن محل کار خود اقدام نموده و نشانی محل کار خود را به دبیرکل سازمان تسلیم ‌کند. تمام آگهی ها، یادداشتهای کارگزاران و دیگر اوراق و مدارک و مکاتبات، به نشانی مزبور ارسال می‌شود. نام و نشانی کارگزاران را سازمان بورس نگهداری میکند و در دسترس عموم قرار میگیرد. عدم فعال کردن موسسه ظرف مدت یاد شده باعث ابطال مجوز کارگزاری خواهد شد.

 3-7-  هر متقاضی که عضویت او به تصویب هیأت   مدیره رسیده است، باید ظرف 14 روز کاری از تاریخ اعلام پذیرفته شدن مبلغ حق عضویت را تماما پرداخت نماید . در صورت انصراف و یا ابطال مجوز و یا به هر دلیلی  وجوهی که به عنوان حق عضویت دریافت میشود، قابل استرداد نیست.

4-7- هر موسسه کارگزاری برای انجام معاملات از طریق کامپیوتر یا تابلو و یا تالار بورس فقط مجاز است از وجود نمایندگانی استفاده کند که شرایط نماینده  رتبه1 یا نماینده  رتبه2 را که طی آیین نامه مربوطه تعیین شده است احراز کرده باشند. 

5-7- هرگاه موسسه ای تصمیم به خروج از عضویت در سازمان بگیرد باید مراتب را کتبا به دبیر کل سازمان اطلاع دهد دبیر کل موظف است موضوع خارج شدن موسسه را بلافاصله در بورس فلزات ابلاغ و مراتب را کتبا به اطلاع همه اعضای سازمان برساند از تاریخ این اعلان فعالیت کارگزاری عضو متوقف خواهد شد.

ماده 8 : حق عضویت

1-8-  میزان حق عضویت اعضا، توسط هیأت  مدیره  تعیین می‌شود.

2-8-  به عضوی که از پرداخت حق عضویت در موعد مقرر خودداری کند، یک ماه مهلت داده می‌شود. اگر ظرف مدت مزبور، حق عضویت خود را نپردازد، ‌نام او در لوح آگهی‌های تالار بورس فلزات اعلام خواهد شد و هیأت  مدیره  مجاز است طبق آیین نامه مربوطه در مورد وی تصمیم گیری نماید.

ماده 9 : تخلفات کارگزاری

1-9- رسیدگی به تخلفات اعضاء توسط هیأت مدیره  و بر اساس آیین نامه های مربوطه که به تصویب شورای بورس فلزات رسیده است صورت خواهد گرفت.

2-9-  هیأت  مدیره می‌تواند با عضو متخلفی که رعایت قوانین بورس فلزات، مقررات آیین نامه‌ها، مواد اساسنامه یا مقررات دیگر را ننماید یا از اجرای تصمیمهای هیأت  مدیره  سرباز زند یا به تشخیص هیأت  مدیره، رفتاری بر خلاف شئون حرفه‌ای خود داشته باشد یا عملی بر خلاف مصالح و منافع بورس فلزات یا اعضای سازمان انجام دهد، مطابق آیین نامه رسیدگی به تخلفات، برخورد نماید.

3-9-  تصمیم در مورد عضو متخلف،  باید با اکثریت آرای دست کم دو سوم اعضای حاضر هیأت  مدیره  در جلسه رسمی که بدین منظور تشکیل می‌گردد، با رأی مخفی، به تصویب برسد.

4-9-  در صورت صدور رای مبنی بر مجازات عضو، ‌رئیس هیأت  مدیره  باید بی‌درنگ مراتب را کتبا به اطلاع رئیس شورای بورس برساند و علل و موجبات مجازات وضع شده را نیز در آن قید نماید.

5-9-  دبیرکل سازمان، ‌تصمیم هیأت  مدیره  مبنی بر مجازات عضو را کتبا به وی اطلاع می‌دهد. عضو متخلف، حق دارد ظرف سه روز از تاریخ ابلاغ واقعی، از شورای بورس تقاضای تجدید نظر نماید.

در صورتی که از شورا، تقاضای تجدید نظر نشده باشد، پس از پنج روز از تاریخ انقضای مهلت سه روزه تجدید نظر،‌ دبیرکل سازمان، تصمیم هیأت  مدیره  را روی لوح آگهیها اعلام می‌نماید. اگر عضو متخلف، تقاضای تجدید نظر کرده باشد، اعلام تصمیم در این مورد‌ موکول به ابلاغ نظر نهائی شورا به دبیرکل سازمان است.

ماده 10 : مشارکت کارگزاران

1-10-  هیچ یک از کارگزاران نمی‌توانند بدون جلب رضایت قبلی و کتبی هیأت  مدیره ، با کارگزار یا کارگزاران دیگر در انجام معامله‌ها شریک شوند.

2-10-  کارگزارانی که با یکدیگر شریک شوند، در مورد تمام بدهیها و تعهدهای ناشی از معامله‌های بورس فلزات که در طول مدت مشارک انجام داده‌اند، مسئولیت تضامنی دارند و مراجعه به یکی از آنان، مانع مراجعه به دیگری نخواهد بود.

3-10-  هیچ کارگزاری نمی‌تواند با شخص دیگری که عضو سازمان نیست، در عملیات کارگزاری بورس فلزات مشارکت نمایند.

3-4 -  مقررات مختلف

ماده 15 : پروانه کارگزاری

    1-15- مبادرت به کارگزاری بورس فلزات، منوط به صدور پروانه کارگزاری است، که پس از انجام کلیه تشریفات و مطابق مقررات آیین نامه های مربوطه و تصویب شورای بورس، از سوی هیأت مدیره ، به نام متقاضی پذیرفته شده صادر می گردد.

2-15-  هیأت  مدیره بورس،‌ درصورتی پروانه کارگزاری صادر خواهد کرد که متقاضی، تضمین مقرر در ماده 13 قانون بورس را نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سپرده و حق عضویت موضوع ماده (7) این اساسنامه را پرداخت کرده باشد.

3-15- در صورتی که عضوی اخراج گردد یا تعهدات خود را نسبت به اعضای دیگر یا سازمان انجام ندهد، هیأت  مدیره می‌تواند تضمین مقرر در ماده 13 قانون بورس را مطالبه نماید و دستور دهد که این تضمین یا وجوهی که از بابت آنها عاید شده، صرف پرداخت دیون و تعهدات آن عضو به اعضای دیگر یا به سازمان شود و مازاد آن به خود او تأدیه گردد.

ماده 16 : امور مالی

1-16-  سال مالی سازمان از اول فروردین ماه هر سال تا پایان اسفند ماه همان سال (سال خورشیدی) است. در مورد سال اول، شروع سال مالی، تاریخ تشکیل سازمان می‌باشد.

2-16-  هیأت مدیره بورس موظف است، در پایان هر سال مالی صورتهای مالی عملکرد سازمان را بر اساس استانداردهای متداول حسابداری تهیه و حداقل سه ماه  پیش از تشکیل مجمع عمومی عادی،‌ در اختیار حسابرس قرار داده،‌ تا پس از رسیدگی همراه با گزارش حسابرس، به مجمع عمومی تقدیم گردد.

3-16-  هر یک از اعضا، از چهارده روز پیش از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه، می‌تواند با مراجعه به سازمان تصویر صورتهای مالی را دریافت دارد.

4-16-  تصویب صورتهای مالی از سوی مجمع عمومی، به منزله اعطای مفاصا حساب به هیأت مدیره می باشد.

ماده 17 : انحلال سازمان

در صورت انحلال سازمان، مازاد داراییها،‌ پس از تسویه کامل بدهیها، به دولت تعلق می‌گیرد.

ماده 18 : تغییر مواد اساسنامه

تغییر در مواد این اساسنامه به پیشنهاد مجمع عمومی فوق العاده و با تصویب شورای بورس، مجاز خواهد بود.

4-4 -  ارکان سازمان

ماده 11 : مجمع عمومی

1-11-  مجمع عمومی با حضور اعضای سازمان و یا نمایندگان آنها تشکیل می‌شود و شامل مجمع عمومی عادی و فوق‌العاده است.

2-11-  مجمع عمومی عادی سالانه و مجمع عمومی فوق‌العاده، به دعوت رئیس هیأت  مدیره بورس، یا در غیاب او، به دعوت نایب رئیس، در محل و تاریخ معین شده از طرف هیأت  مدیره بورس تشکیل می‌گردد. چهارده روز پیش از تاریخ گشایش این مجامع، دبیرکل سازمان،‌ آگهی آن را با ذکر تاریخ، ‌ساعت، محل و دستور جلسه، به نحو مقتضی به اطلاع کارگزاران می رساند.

3-11-  مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده، ممکن است در هر موقع، به دعوت رئیس هیأت  مدیره بورس، ‌یا در غیاب او، به دعوت نایب رئیس، یا در صورت تقاضای کتبی یک سوم اعضای سازمان و ظرف مدت چهارده روز پس از تسلیم این تقاضا، ‌به دعوت دبیرکل سازمان، تشکیل گردد. آگهی تشکیل این مجمع که متضمن تاریخ، ساعت، محل و دستور جلسه است، دست کم سه روز تمام پیش از تاریخ تشکیل،‌ توسط دبیرکل سازمان به نحو مقتضی به اطلاع کارگزاران می رسد.

4-11-  در مجمع عمومی، اخذ رأی در مورد هر پیشنهاد، به طور مخفی یا علنی،‌به تشخیص رئیس مجمع، انجام می‌گیرد. خلاصه مذاکرات و نتیجه تصمیمات مجمع عمومی در دفتر خلاصه مذاکرات ثبت می‌شود و پس از امضای رئیس مجمع، معتبر خواهد بود.

5-11-  برای شرکت در مجامع عمومی، از همه اعضا باستثناء اعضا معلق دعوت به عمل می‌اید.

6-11-  اعضای سازمان می‌توانند شخصا یا به وسیله نماینده خود، که باید از بین اعضای سازمان انتخاب نمایند، در مجمع عمومی شرکت کنند و رأی بدهند. هیچ یک از اعضای سازمان نمی‌تواند بیش از یک نمایندگی را قبول نماید. نمایندگی به وسیله وکالتنامه کتبی احراز می‌گردد.

7-11-  جلسه‌های مجامع عمومی عادی، وقتی رسمیت خواهد داشت که حداقل نصف به علاوه یک اعضا، اصالتا یا وکالتا،‌حضور داشته باشند.

اگر در دفعه اول، این حد نصاب حاصل نشد، اعضاء مجمع عمومی جدیدی با همان تشریفات، ‌ظرف حداکثر چهارده روز کاری دعوت می‌گردد. این مجمع رسمی است، ولو اینکه حدنصاب فوق حاصل نشود. تصمیمات مجامع عمومی عادی با اکثریت آرای حاضران در جلسه رسمی، معتبر است.

در صورت تساوی‌آرا، رأی طرفی قطعیت دارد که رئیس مجمع به آن طرف رأی داده باشد.

8-11-  ریاست جلسه‌های مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده، با رئیس هیأت  مدیره بورس،‌ و در غیاب او، با نایب رئیس هیأت  خواهد بود.

9-11-  اختیارات مجمع عمومی عادی، ‌بدین قرار است:

الف ) استماع گزارش هیأت  مدیره، راجع به امور سازمان و گزارش حسابرس راجع به وضع مالی سازمان و ترازنامه و اتخاذ تصمیم نسبت به تصویب یا رد آن. تصویب یا رد ترازنامه و حسابها باید پس از استماع گزارش حسابرس به عمل آید.

ب ) انتخاب، عزل یا تجدید انتخاب اعضای هیأت  مدیره بورس و حسابرس.

ج ) تعیین پاداش و حق حضور اعضای هیأت  مدیره بورس و حق الزحمه حسابرس.

د ) اعطای اختیارات لازم به هیأت  مدیره بورس برای موارد لازم.

ه ) اخذ تصمیم راجع به هر پیشنهادی که جزو دستور جلسه بوده و در صلاحیت مجمع عمومی عادی باشد.

10-11-  مجمع عمومی فوق‌العاده صرفا برای پیشنهاد تغییر مفاد مواد اساسنامه سازمان به شورای بورس تشکیل می‌گردد. جلسه‌های مجمع عمومی فوق‌العاده،‌با حضور حداقل سه چهارم اعضا،‌ اصالتا یا وکالتا، ‌رسمیت پیدا می کند. اگر این حد نصاب حاصل نشد،‌ ممکن است مجمع عمومی جدیدی با همان تشریفات، ظرف حداکثر چهارده روز کاری دعوت شود، مشروط بر اینکه حداقل یک هفته پیش از تاریخ تشکیل مجمع جدید،‌ دستور جلسه قبل را دبیرکل سازمان به نحو مقتضی به اطلاع کارگزاران می رساند.

تصمیمات مجمع عمومی جدید،‌ در صورتی رسمیت دارد که حداقل نصف اعضا،‌ اصالتا یا وکالتا، در آن حضور داشته باشند. اگر این حد نصاب حاصل نشد،‌ ممکن است با رعایت تشریفات فوق، مجمع دیگری دعوت نمود. مجمع اخیر، با حضور حداقل یک سوم اعضای سازمان، اصالتا یا وکالتا، حق اخذ تصمیم دارد. در هر یک از این مجامع، در صورتی تصمیمات معتبر و قابل اجراست که به تصویب حداقل دو سوم آرای حاضران رسیده باشد.

ماده 12 : هیأت مدیره

1-12-  سازمان توسط هیأت  مدیره‌ای مرکب از هفت عضو اصلی که برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند، اداره می‌شود. اعضای مزبور در موقع تاسیس سازمان از میان کارگزاران موسس و پس از آن، از میان کارگزارانی که حداقل دو سال مستمرا به کارگزاری اشتغال داشته‌اند،‌ انتخاب خواهند شد.

تبصره – انتخاب هر عضو  هیأت  مدیره برای بیش از دو دوره متوالی مجاز نیست.

2-12- اعضایی به عضویت هیأت  مدیره بورس انتخاب می‌گردند که دارای دو سال سابقه کارگزاری فعال بوده و چهارده روز پیش از تشکیل مجمع عمومی عادی، داوطلبی خود را برای مدیریت، کتبا به اطلاع دبیرکل سازمان رسانده،‌ و دو نفر از اعضای سازمان، موافقت خود را با آن اعلام نموده باشند.دبیرکل سازمان، صورت اسامی نامزدشدگان را روی لوح آگهیهای تالار بورس فلزات الصاق می‌نماید. تشریفات مذکور در مورد نخستین اعضای هیأت  مدیره، که توسط مجمع عمومی موسسین انتخاب می‌شوند، رعایت نمی‌شود.

3-12-  جلسه‌های هیأت  مدیره ، حداقل یک بار در هر ماه، در مرکز سازمان تشکیل می‌شود و توسط رئیس، و در غیاب او، به وسیله نایب رئیس، اداره می‌شود. هر عضو سازمان می‌تواند،‌ با اجازه هیآت مدیره،‌ در هر یک از جلسه‌ها یا کمیسیونها بدون داشتن حق رأی حضور یافته، نظرات خود را اعلام دارد، مشروط به اینکه قبلا این تصمیم خود را به اطلاع دبیرکل سازمان رسانیده باشد.

4-12-  جلسه‌های هیأت  مدیره ،‌ با دعوت رئیس هیأت  مدیره،‌ و در غیاب او، به وسیله نایب رئیس یا به تقاضای دو نفر از اعضای هیأت  مدیره،‌تشکیل می‌شود. خلاصه‌ای از مذاکرات هر جلسه را رئیس جلسه امضاخواهد کرد.

5-12-  حدنصاب لازم برای رسمیت جلسه هیأت  مدیره،‌ پنج نفر است و اتخاذ تصمیم با حداقل چهار رأی معتبر خواهد بود، مگر در مواردی که در این اساسنامه،‌ترتیب دیگری پیش بینی شده باشد.

6-12-  در صورتی که یکی از مدیران سه دفعه متوالی،‌ بدون عذر موجه، از حضور در جلسه‌های هیأت  خودداری نماید یا استعفا دهد یا ورشکست گردد یا مهجور اعلام شود و یا به هر علتی از عضویت سازمان خارج گردد یا فوت شود، رئیس هیأت  مدیره یا نایب رئیس آن  بایستی بلاتصدی بودن محل او را اعلام کند و بلافاصله اقدام به دعوت مجمع عمومی عادی بطور فوق‌العاده جهت انتخاب عضو جایگزین تا پایان دوره تصدی هیأت  مدیره نماید.

7-12-  هیأت  مدیره  می‌تواند با رعایت قوانین، آیین نامه‌ها و اساسنامه مربوط به سازمان، هرگونه اقدامی را به نام سازمان به عمل آورد و هر نوع عملیات و معاملات را که مربوط به موضوع سازمان باشد با اختیار تام انجام دهد.

8-12- اختیارات و وظایف خاص هیأت  مدیره ، به قرار زیر است:‌

1-8-12-  اداره امور سازمان، مراقبت در حسن عملکرد کارگزاران، کارکنان، اقدام برای نیل به مقاصد و اهداف سازمان،‌ تهیه آیین نامه‌های داخلی و تسلیم آنها به شورای بورس برای تصویب.

2-8-12- رسیدگی به درخواستهای متقاضیان کارگزاری و صدور پروانه کارگزاری برای اشخاص واجد شرایط.

3-8-12-  دریافت و تسلیم درخواستهای مربوط به پذیرش فلزات و اوراق اولیه و مشتقه و تسلیم آنها به هیأت  پذیرش .

4-8-12-  نظارت در آگهی نمودن فلزات و اوراق اولیه و مشتقه پذیرفته شده، توسط هیأت پذیرش و درج آنها در فهرست رسمی بورس فلزات.

5-8-12-  رسیدگی به اقدامات و عملیات کارگزاران بورس و بازرسی دفاتر، عملیات و معاملات آنان در موارد لزوم.

6-8-12- رسیدگی به شکایتهای رسیده علیه کارگزاران، و در صورت لزوم، اتخاد تصمیمهای انضباطی درباره آنان در چارچوب آئین نامه مربوطه.

7-8-12- اخذ جرایم از اعضای متخلف سازمان در موارد تخلف از مقررات داخلی در چارچوب آئین نامه مربوطه.

 8-8-12- اتخاذ تصمیم لازم در مورد کسانی که با عملیات خود موجبات خسارت یا اختلال در معاملات بورس را فراهم آورده و بر خلاف مقاصد و اهداف بورس اقدام نمایند.

 9-8-12- نمایندگی سازمان در برابر اشخاص ثالث، اداره‌ها و موسسه‌های دولتی، موسسه‌های خصوصی، شهرداریها و سایر سازمانها.

10-8-12-  نصب و عزل کارکنان سازمان و تعیین مقررات استخدامی و اجرای آن.

 11-8-12- تصویب بودجه سازمان.

 12-8-12- افتتاح حساب به نام سازمان نزد بانکها و موسسات اعتباری.

 13-8-12- دریافت مطالبات سازمان و پرداخت دیون آن،‌ اعم از اصل و سود و دیگر متفرعات.

14-8-12- انتخاب نماینده برای حضور در جلسه‌های رسمی سازمان، طبق ماده 20 قانون بورس.

 15-8-12- تعهد، ظهرنویسی، پذیرش، پرداخت یا واخواست اوراق تجاری مربوط به عملیات جاری سازمان.

16-8-12-  خرید و فروش و معاوضه اموال منقول و غیر منقول سازمان و عقد هر نوع قرارداد بدین منظور.

17-8-12- اجاره محل برای سازمان و واگذاری و فسخ اجاره و تقاضای تعدیل اجاره بها.

18-8-12- به امانت گذاشتن اسناد و مدارک و وجوه در صندوقهای موسسه‌های دولتی یا خصوصی و استرداد آنها.

19-8-12-  تحصیل تسهیلات از بانکها، شرکتها و موسسات برای تامین هزینه‌های سازمان با شرایط مقتضی.

20-8-12-  اقدام به ایجاد هر نوع ساختمان و تأسیسات مورد نیاز سازمان.

21-8-12-  اقامه هرگونه دعوای حقوقی و کیفری و دفاع یا استرداد و انصراف از آنها، و انجام صلح و سازش و اعطای مهلت برای پرداخت مطالبات سازمان و دفاع از کلیه دعاوی علیه سازمان، و ارجاع دعاوی به داوری یا کارشناسی و تعیین داور و کارشناس و وکیل رسمی با حق توکیل به غیر و جلب شخص ثالث و طرح دعاوی ثالث و متقابل و تهاتر و درخواست تامین مدعی به، و بطور کلی استفاده از کلیه حقوق مکتسبه قانونی که در قوانین و مقررات مختلف برای اشخاص حقوقی منظور گردیده است.

22-8-12-  تشکیل دفاتر نمایندگی و مدیریت تالارهای فرعی و شعب در چارچوب مصوبات شورای بورس فلزات.

 23-8-12- تنظیم گزارشهای مالی سازمان.

24-8-12-  پیشنهاد تغییر و اصلاح اساسنامه به مجمع عمومی فوق‌العاده برای تسلیم به شورای بورس.

ماده 13 : دبیر کل

1-13-  هیأت  مدیره ، یک نفر خارج از اعضای سازمان را به عنوان دبیرکل سازمان برای مدت دو سال انتخاب می‌نماید که تصدی امور اجرایی هیأت  را به عهده خواهد گرفت. تجدید انتخاب دبیرکل سازمان بلامانع است. درصورت تغییر، دبیرکل قبلی تا انتخاب دبیرکل جدید، وظایف او را انجام می‌دهد.

2-13-‌ دبیرکل سازمان،‌تحت نظارت هیأت  مدیره  انجام وظیفه می‌نماید و فقط دارای اختیاراتی است که از طرف هیأت  مدیره  به وی تفویض می‌شود.

3-13-  دبیرکل سازمان در دوران تصدی خود نمی‌تواند هیچگونه شرکت یا نفعی در معامله‌های مربوط به بورس فلزات داشته باشد. همچنین مجاز نیست در هیچ یک از شرکتها و سازمانها و یا بنگاههای اقتصادی و یا تجاری که کالای آنها در بورس فلزات معامله می‌شود و یا خود در معاملات بورس ذینفع هستند، شاغل بوده و یا بطریقی ذینفع باشد.

4-13-  دبیرکل سازمان، بودجه سالانه سازمان را همراه با پیشنهادها و اظهارنظرهای خود تنظیم می‌نماید و حداکثر تا پایان بهمن ماه هر سال،‌ برای تصویب، به هیأت  مدیره بورس تسلیم می‌کند.

5-13- ‌ در صورت غیبت موقت دبیرکل سازمان، ‌وظایف او را شخص دیگری که هیأت  مدیره  تعیین می‌کند، انجام می‌دهد.

6-13-  نحوه امضای تمام اسناد، اوراق تعهدآور، چکها، حواله‌ها، سفته‌ها و دیگر اوراق بازرگانی را هیأت  مدیره تعیین می‌کند.

7-13-  دبیر کل همکاری لازم با هیأت نظارت را بعمل خواهد آورد.

ماده 14 : هیأت نظارت

1-14-  هیأت نظارت مرکب از یک نفر رئیس و دو نفر عضو دیگر است که برای مدت دوسال توسط شورای بورس تعیین و با حکم رئیسٍ شورای بورس منصوب میشوند. اعضای هیات نظارت به صورت موظف انجام وظیفه مینمایند و تا تعیین جانشین در سمت مذکور باقی خواهند ماند. حقوق ومزایای رئیس و اعضای هیات نظارت توسط شورای بورس تعیین و از محل بودجه دبیرخانه شورای بورس پرداخت میگردد.

  وظایف هیات  نظارت به شرح زیر است :

الف ) رسیدگی به فعالیت و عملیات سازمان بمنظور نظارت بر حسن انجام و صحت معاملات از نظر انطباق با قانون، اساسنامه و آئین نامه های مربوطه.

ب ) رسیدگی به اقدامات و عملیات کارگزاران بورس و بازرسی دفاتر و عملیات و معاملات آنها از طریق هیأتمدیره.

ج ) انجام سایر وظایف نظارتی که توسط شورای بورس حسب مورد تعیین و ابلاغ میگردد.

تبصره1- هیات نظارت میتواند برای انجام وظایف خود از خدمات کارشناسان بخش غیردولتی بصورت موقت استفاده نماید.

تبصره2- هیات نظارت دارای دبیرخانه ای است که زیر نظر رئیس هیات نظارت اداره خواهد شد.

تشکیلات دبیرخانه به پیشنهاد هیات نظارت و به تصویب شورای بورس خواهد رسید. اعضای هیات نظارت و دبیرخانه یاد شده در ساختمان اصلی سازمان کارگزاری مستقر خواهند بود و دبیر کل موظف است مکان مناسبی را برای آنان اختصاص دهد، و امکان نظارت آنان بر جزئیات معاملات در حال انجام را فراهم آورد.

تبصره3- کلیه هزینه های دبیرخانه هیات نظارت و حق الزحمه حسابرس سازمان از محل بودجه دبیرخانه شورای بورس تأمین و پرداخت میگردد.

تبصره 4- هیات مدیره، دبیر کل و کارگزاران حسب مورد موظف اند امکانات و تسهیلات لازم را جهت انجام وظایف هیات نظارت فراهم نمایند و کلیه اطلاعات و اسناد و مدارک مورد درخواست را در اختیار آنان و یا نمایندگان شان قرار دهند.

تبصره 5- هیات نظارت در هیچ مورد در جریان عملیات جاری بورس دخالت نکرده، و انجام هیچ معامله ای را تشویق یا متوقف نمیکند، و صرفا نتایج یافته های خود را به شورای بورس گزارش میکند. شورای بورس بنا به صلاحدید، این گزارش ها را در اختیار هیات مدیره یا مجمع عمومی سازمان قرار خواهد داد و اقدامات اصلاحی لازم را خواستار خواهد شد.

تبصره 6- آئین نامه چگونگی انجام وظایف هیات نظارت توسط هیات مذکور تهیه و به تصویب شورای بورس می رسد.