پروژه مالی بررسی دایره حسابداری شعب بانک ها

مقدمه

بر کسی پوشیده نیست که بانک ها جز نهاد های مالی هر کشور می باشند. نهادهای مالی دو گونه اند:

نهادهای مالی سیاست گذار: موسساتی که مسئولیت پایه ریزی و تعیین خط مشی های اصلی مالی را عهده دارند و برنامه های کلی را در چهارچوب قوانین و مصوبات جاری دولت مشخص می‌کنند پس از تکمیل و تایید سیاست های مقرر توسط دولت این برنامه ها برای اجرا به دستگاههای مربوطه ابلاغ می گردد. هدف این مؤسسات دستیابی به راههایی است که گردش پولی و مالی را افزایش، نقدینگی را کاهش،‌ سرمایه گذاری ها را افزایش و در نهایت به پویایی اقتصاد کشور منجر گردد.

نهادهای مالی عملیاتی: موسساتی هستند که به طور مستقیم به ارائه خدمت به مردم می پردازند مانند مؤسسات مالی و اعتباری، صندوق های قرض الحسنه و بانک ها

این مؤسسات ملزم به اجرای برنامه های اعلام شده توسط نهادهای مالی سیاست گذار هستند و در واقع بخش عملیاتی و اجرا به عهده این مؤسسات است.

هدف اصلی آنها علاوه بر اجرای برنامه های معین، ارائه خدمات هر چه بیشتر و بهتر در کمترین زمان ممکن به مراکز صنعتی، دولتی،‌ خصوصی و آحاد جامعه به منظور افزایش رفاه و رضایت مندی مردم و تشویق برای سپرده گذاری و سرمایه گذاری در راستای سیاست های معین است.

بانک ها نیز به عنوان مهمترین این موسسات، در این راستا پیشرو هستند.

بانک ها برای نیل به هدف های مذکور در شهرها و مناطق مختلف شعبی را تاسیس نموده اند حجم فعالیت شعبه متفاوت است و در بعضی شعب ازدیاد برای دریافت خدمات و پرداخت های ضروری به قدری است که ممکن است کارکنان را برای انجام وظایف خود با دشواری رو به رو سازد برای رفع این مشکل و جلوگیری از دوباره کاری و اتلاف وقت و رسیدگی سریعتر و بهتر به امور مردم دوایری در شعب مشخص شده که مهمترین این دوایر، دایره حسابداری شعب است.

این بخش نیز مانند دوایر دیگر دارای شرح وظایف خاصی است که باید در حیطه قوانین اجرا شود.

این مجموعه به تفصیل به شرح فعالیت های شعب، به ویژه دایره حسابداری شعب و قوانین مصوب مربوط به آن پرداخته است.

امید است مفید واقع گردد.

شرح وظایف دایره حسابداری شعب:

جمع‌آوری اسناد: جمع‌آوری کلیه اسناد روزانه شعب، از نقدی و انتقالی

اطمینان از صحت صدور اسناد:

1/2. اطمینان از صحت و اصالت اسناد از نقطه نظرهای اعضاء و تاریخ، نام شعبه، موضوع سرفصل، شرح کامل و واضح بودن سند، کامل بودن ضمائم مربوطه، طرف حساب سند و محاسبات مربوطه

2/2. اطمینان از مطابقت شرح و محتوی اسناد صادره با سر فصل مربوطه طبق مقررات و دستورالعمل موجود و اصول حسابداری

تفکیک و توازن اسناد:

1/3. پشت نمره نمودن و تفکیک اسناد بدهکار و بستانکار اعم از نقدی و انتقالی به ترتیب سرفصل‌های مندرج در خلاصه دفتر کل

2/3. تهیه نوار جمع از اسناد پشت شماره شده به تفکیک بدهکار و بستانکار هر فصل و توازن آنها

3/3. تهیه روکش از کلیه اسناد بدهکار و بستانکار روزانه به تفکیک هر سرفصل برحسب مورد و اطمینان از تطابق مبلغ روکش با جمع اجزاء (اسناد) تشکیل دهنده آن

صدور اسناد:

1/4. صدور کلیه اسناد و نامه‌های مربوطه به حسابداری و امضاء دوم آنها توسط مسئول مربوطه

2/4. تنظیم و صدور اسناد مربوط به لیست حقوق و مزایا و دیگر پرداخت های پرسنلی کارکنان

3/4. تنظیم و صدور اسناد هزینه با توجه به بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و مقررات بانک

ثبت اسناد:

1/5. ثبت اسناد و روکش‌ها در نمونه گردش عملیات روزانه و مانده خلاصه دفتر کل شعبه    و انجام عملیات مربوط به توازن خلاصه مزبور.

2/5. ثبت اسناد در دفاتر یا کارتهای معین و فهرست حساب بین واحدها و تهیه شیفریه روزانه

3/5. کنترل و تطبیق شیفریه روزانه با اقلام مندرج در ستون گردش حسابها (              )

4/5. انتقال کارکرد روزانه از نمونه    به دفتر کل اصلی و توازن آنها

نظارت و کنترل:

1/6. کنترل و تطبیق مانده فهرست بین واحدها با مانده خلاصه دفتر کل همان روز

2/6. کنترل و تطبیق مانده‌های دفاتر معین با خلاصه دفتر کل و بررسی و پیگیری و کشف هر گونه مغایرت احتمالی و اقدام جهت تصحیح آنها با اطلاع و تأیید مقام مافوق.

3/6. کنترل مانده کلیه آمار و ارقام و صورت‌های تهیه شده با خلاصه دفتر کل

4/6. کنترل و پیگیری در جهت رفع ارقام باز کلیه حسابهای شعبه با توجه به تاریخ ایجاد آنها

5/6. کنترل و نظارت در امر رسیدگی به حساب پیش‌پرداخت‌ها و تسویه این اقلام از پرداخت‌های بعدی مربوطه طبق مقررات و دستورالعمل‌های جاری

6/6. اعلام هر گونه وضعیت مشکوک در مورد اسناد صادره و حسابها به مسئولین مافوق به ترتیبی که نهایتاً موضوع روشن شده و موجب اصلاح و اقدامات بعدی گردد.

7/6. تهیه صورت گردش ماهیانه حسابهای معین و کنترل آن با گردش ماهیانه حسابهای مربوطه در دفتر کل.

8/6. تهیه و نگهداری نوارتراز از کلیه سرو فصل‌های مختلف دفتر کل به منظور حصول اطمینان از صحت عملیات ماهیانه و تطبیق مانده آن با خلاصه دفتر کل

9/6. انجام کلیه کنترل‌های داخلی مربوط به سرفصل‌های مختلف دفتر کل

10/6. کنترل مانده و گردش بدهکار و بستانکار تریل‌ها با گردش و مانده روزانه خلاصه دفتر کل

11/6. کنترل جمع بدهکار و بستانکار شیفریه یا ژورنال روزانه با گردش بدهکار و بستانکار حسابهای مربوطه در خلاصه دفتر کل

12/6. نظارت و کنترل به منظور حصول اطمینان از صحت صدور اصلاحیه های صادره از طرف دایره صندوق و حساب جاری

تهیه آمار:

1/7. تهیه و ارسال کلیه آمارهای درخواستی جهت واحدهای ذیربط

2/7. تهیه حساب سود و زیان و تراز اختتامیه، افتتاحیه و ضمائم آن و صدور اسناد لازم با توجه به دستورالعمل مربوطه

3/7. پیش‌بینی و تهیه بودجه سالانه شعبه با در نظر گرفتن دستورالعمل‌های صادره از طرف اداره کل امور مالی

8 . سایر امور:

1/8 . مطالعه دقیق کلیه دستور‌العمل‌ها، بخشنامه‌ها، اطلاعیه‌ها و حفظ و نگهداری آنها

2/8 . رفع مغایرت‌ها و ایرادات مربوطه به کلیه حسابهای شعبه

3/8 . دریافت به موقع اسناد از سایر واحدهای بانک

4/8 . انجام کلیه امور مربوط به بستن دفاتر پایان سال و تهیه دفاتر جدید و انتقال ارقام صحیح آنها طبق دستورالعمل‌های مربوطه

5/8 . انجام مکاتبات لازم با شعب و ادارات مختلف بانک برحسب مورد و در چهارچوب مقررات حاکم در بانک

6/8 . مراقبت در حفظ و نگهداری دفاتر به نحوی که افراد غیرمسئول به آن دسترسی نداشته از این نظر مقررات و ضوابط مربوطه رعایت گردد.

7/8 . تحویل کلیه اسناد روزانه پیش از ثبت طبق دستورالعمل مربوطه (موضوع بخشنامه 057/061/275) به بایگانی شعبه

8/8 . انجام سایر امور در حدود وظایفی که از طرف مافوق ارجاع می‌شود.

حسابداری شعب:

عملیات حسابداری پرداخت حقوق کارکنان از طریق دایره حسابداری:

اسناد حسابداری مربوطه به واریز حقوق کارکنان شعبه

بدهکار: حساب هزینه کل، معادل جمع حقوق و مزایای کارکنان به موجب لیست حقوق و دستمزد

بستانکار: حساب بستانکاران متفرقه- حقوق کارکنان

بدهکار: حساب هزینه کل معادل مبلغ بازنشستگی، بهداری، بیمه و سایر موارد (سهم بانک)

بستانکار: حساب بستانکاران متفرقه- حقوق کارکنان معادل مبلغ بازنشستگی، بهداری، بیمه و سایر موارد (سهم بانک)

بدهکار: حساب بستانکاران متفرقه- معادل خالص حقوق کارکنان (قبل از کسر مساعده)

بستانکار: حساب جاری اشخاص- معادل خالص حقوق کارکنان (پس از کسر مساعده)

بستانکار: حساب بدهکاران متفرقه- معادل مساعده کارکنان

به منظور تسویه باقی مانده، حساب بستانکاران متفرقه شعب بایستی طی سند بستانکار بین واحدها (نمونه   ) نسبت به صدرو یک فقره سند بین واحدها به نام حسابداری منطقه به شرح زیر اقدام و نسخ اول و دوم سند را به اداره حسابداری منطقه ارسال نمایند.

لیست کسورات حقوق کارکنان شعبه در…

نحوه پرداخت مساعده به کارکنان:

هنگام پرداخت مساعده حقوق به کارکنان از نمونه 1395 استفاده شده و اسناد جاری مربوط به کارکنان بابچ جداگانه با کد 31 به اداره کامپیوتر ارسال می‌گردد. هنگام واریز مساعده قبل از موعد مقرر حساب جاری کارکنان معادل مبلغ واریزی بدهکار شده و اسناد جاری بابچ جداگانه با کد 30 به اداره کامپیوتر ارسال می‌گردد.

توضیح اینکه پرداخت مساعده حقوق تا 80% خالص حقوق و مزایای کارکنان می‌باشد.

نحوه تنظیم پیشنهاد بودجه:

برای مشخص نمودن و تنظیم بودجه مانده هر سرفصل در ماه موردنظر (اشاره شده در اطلاعیه) را به تعداد ماه تقیسم نموده و پس از بدست آوردن هزینه یک ماه عدد بدست آمده را در 12 ضرب کرده، بودجه یک سال مشخص می‌شود. لازم به ذکر است که در مورد هزینه‌‌هایی که احتمال انجام آن درسال آینده می‌رود نیز بایستی پیش‌بینی بودجه شود به عنوان مثال هزینه تعمیرات و هزینه‌ پایه سنواتی و گروه معوق حقوق کارکنان.

مثال: اگر ماه مورد نظر آذر باشد برای تنظیم بودجه بایستی مانده آذر ماه را در مورد هر سرفصل به طور جداگانه ملاک قرار داد. و آن را تقسیم بر 9 نمود. و در عدد 12 (یکسال) ضرب کنیم (به عبارتی دیگر مانده هر سرفصل را ضرب در  نموده، بودجه یکسال هر سرفصل مشخص می‌شود.

چک

تعریف چک

چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادر کننده می‌تواند وجوهی را که نزد بانک دارد کلاً یا مقداری از آن را دریافت و یا به دیگری واگذار نماید.

از تعریف فوق فهمیده می‌شود که:

الف: تمام یا قسمتی از وجوه سپرده شده نزد بانک بوسیله صدرو چک قابل برداشت می‌باشد.

ب: صاحب حساب‌ سپرده قرض الحسنه جاری می‌تواند بنام خود، یا در وجه حامل و یا شخص معین چک صادر نماید.

ج: در تنظیم چک نیز مانند برات معمولاً سه نفر (1) صادر کننده چک (محیل یا متعهد) (2) دارنده چک (متعهدله) و (3) پرداخت‌کننده چک (بانک یا محال علیه) دخالت دارند.

ارکان چک

برای اینکه چک خصوصیات خود را حفظ نموده و دارای اعتبار باشد بایستی شامل یک سلسله مندرجات الزامی باشد. ارکان چک از نظر بانک بدین جهت مهم است که هنگام پرداخت آن بایستی دقیقاً‌ این ارکان را کنترل نمود تا از مشکلات احتمالی آتی جلوگیری گردد.

این ارکان عبارتند از:

1-2- تاریخ صدرو چک

هر چند که قانون در مورد چگونگی نوشتن تاریخ روی چک ساکت است ولی بهتر است تاریخ به حروف نوشته شود تا امکان دست کاری و تغییر آن وجود نداشته باشد.

طبق قانون تجارت وجه چک باید بمحض ارائه کارسازی شود. مفهوم این جمله اینست که چک باید حال باشد و صادر کننده چک نمی‌تواند تاریخ مؤخر بر تاریخ صدور چک (مثلاً‌ امروز چکی برای سه یا شش ماه بعد صادر نماید) قید نماید. مضافاً اینکه طبق ماده 13 قانون صدور چک، صدور چک وعده دار ممنوع می‌باشد. بدیهی است در صورت ارائه چکهای وعده‌دار و در خواست مشتری می‌بایستی صرفاً‌ نسبت به صدور گواهینامه عدم پرداخت باستناد تقدم تاریخ اقدام نمود و پرداخت وجه اینگونه چکها تا تاریخ سررسید امکان‌پذیر نمی‌باشد.

همینطور تاریخ صدور چک از این نظر مهم است که طبق قانون اگر چک در همان مکانی که صادر شده است باید پرداخت گردد مثلاً صادرکننده و دارنده چک و بانک پرداخت کننده هر سه در تهران باشند، دارنده چک باید در ظرف پانزده روز از تاریخ صدور وجه آن را از بانک مطالبه کند و اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید ظرف چهل‌وپنج روز از تاریخ صدور چک مطالبه شود.

بنابراین اگر دارنده چک در مدت تعیین دشه در فوق نسبت به دریافت وجه چک اقدام نکند. دیگر دعوی او برعلیه ظهر نویس مسموع نخواهد بود.

بعلاوه اگر دارنده چک ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک وجه آن را از بانک دریافت ننماید یا ظرف شش ماه از تاریخ صدرو گواهی عدم پرداخت از جانب بانک شکایت نکند دیگر حق تعقیب کیفری صادر کننده چک بدون محل را نخواهد داشت.

مطالب گفته شده در مورد تاریخ مربوط به موارد قانونی بود که هر کارمند بانک بایستی نسبت به آنها آگاهی داشته باشد تا بتواند در صورت لزوم مشتریان شعبه را راهنمایی نماید در هر صورت اگر دارنده چکی به شعبه مراجعه نمود و از تاریخ صدور چک بیش از ده سال نگذشته باشد و حساب سپرده‌قرض‌الحسنه جاری صادر کننده چک مفتوح بوده و دارای مانده باشد، بانک موظف به پرداخت آن می‌باشد.

2-2- مبلغ چک

مبلغ چک بایستی به حروف و به عدد هر دو نوشته شود. اگر مبلغ بیش از یکدفعه به تمام حروف نوشته شود و بین آنها اختلاف باشد مبلغ کمتر ملاک اعتبار است. اگر مبلغ با حروف و رقم هر دو نوشته شود و بین آنها اختلاف باشد مبلغ با حروف معتبر می‌‌باشد.

ضمناً‌ هر گونه شرطی که از جانب صادر کننده چک برای پرداخت چک در متن آن نوشته شده باشد به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

3-2- محلی که چک در آنجا باید پرداخت گردد

محل پرداخت چک روی ورقه چک از جانب بانک قید می‌گردد. مثلاً بانک سپه شعبه حافظ تهران – 1396

4-2- نام گیرنده چک

طبق قانون تجارت (ماده 312) چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد باشد. همینطور ممکن است به صرف امضاء درظهر (پشت) چک به دیگری منتقل شود.

اگر در متن چک هیچگونه اشاره‌ای به گیرنده نشده باشد چک در وجه حامل محسوب می‌شود.

اگر در متن چک نام شخص معین و کلمه حامل متفقاً نوشته شود چک حامل محسوب نمی‌شود.

5-2- امضاء صادرکننده چک

چک بایستی حتماً توسط صادر کننده (دارنده حساب قرض‌الحسنه) امضاء شده باشد لذا لازم است هنگام ارائه چک به بانک امضاء چک با نمونه امضاء صاحب حساب مطابقت داده شده و صحت آن احراز گردد.

3- انواع چک

بانکها برای ارائه خدمات بیشتر به مشتریان خود و تسهیل در امر دریافت و پرداخت، انواع چک را پیش بینی نموده‌اند.

در کشورهای خارج چکهای مختلف از جانب بانکها بکار گرفته می‌شود لکن در ایران هنوز چک و انواع آن بصورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفته است، لذا در اینجا چکهای شناخته شده و مورد عمل تشریح می‌گردد.

1-3- چکهای عادی

چکهایی که اشخاص در مقابل افتتاح حساب سپرده ‌قرض‌الحسنه جاری از بانک دریافت نموده و یا هنگام برداشت از حساب، صاحب آن برعهده بانک در وجه خود یا حامل و یا در وجه شخص معین با به حواله کرد صادر می‌نماید چک عادی (یا معمولی) نامیده می‌شود. اعتبار چک عادی بسته به اعتبار صادر کننده آن می‌باشد.

2-3- چک مسافرتی

چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می‌گردد.

3-3- چک بانکی

چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌گردد.

4-3- چک آزاد  

شعب از بین دسته چکهای موجود یک جلد را انتخاب و کلیه اوراق آن را به مهر آزاد (آ‎بنیبوس) ممهور و در مواقعی که مشتریان شعبه دسته چک خود را همراه نداشته باشند و احتیاج مبرم و فوری به دریافت وجه از حساب قرض‌الحسنه جاری خود داشته باشند یک برگ آن را با درج شماره حساب مشتری در اختیار وی قرار خواهند داد.

چک آزاد نبایستی تحت هیچ عنوان ظهرنویسی شده و به اشخاص دیگری تسلیم گردد.

تقاضا کننده چک آزاد (صاحب حساب) فقط می‌تواند از آن جهت دریافت وجه در شعبه ذیربط استفاده نماید.

صاحب حساب بایستی شخصاً به شعبه مراجعه و در مقابل متصدیان شعبه چک را امضاء نماید.

انعکاس چکهای آ‎زاد که بدین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد در ته سوش دسته چک از جانب شعبه الزامی است.

استفاده از این نوع چک فقط برای موارد بسیار ضروری و استثنایی می‌باشد و نباید به طور دائم و مستمر مورد استفاده صاحبان قرار گیرد.

پرداخت بهاء تمبر مالیاتی این قبیل چکها بعهده شعب بانک بوده و باید از حساب کارمزد پرداختی تادیه گردد.

چکهای فیمابین بانکها

نکات قابل توجه جهت صدور چکهای بین بانکها

این چکها را می‌توان برای اشخاص حقیقی یا حقوقی بدون اخذ کارمزد صادر نمود.

2-1- چکهای بانکی که توسط سایر بانکها و این بانک صادر می‌شود بایستی دارای دو امضاء معرفی شده همراه با شماره امضاء جدید مندرج در ذیل امضاء که در مجموعه نمونه امضاء چکهای بین بانکی جدید به همکاران مجاز به صدور و امضاء چکهای بین بانکی اختصاص داده شده باشد (امضاهای بدون شماره مذکور از اعتبار ساقط وقابل قبول نخواهد بود.)

3-1- این نوع چکها فقط در شعب مجاز به صدور چکهای بین بانکی مستقر در شهر که قبلاً‌ توسط بانکها معرفی و نام شعبه در دفتر رمز ثبت شده قابل صدور و پرداخت می‌باشند و سایر واحدها حق پرداخت و صدور اینگونه چکها را ندارند.

4-1- شعبی که زیر پوشش شبکه مجاز به صدور چکهای بین بانکی نیستند مطابق با مشخصات مندرج در مجموعه راهنمای اسامی شعبه بانکها که بترتیب الفبا می‌باشد بایستی از طریق شعبه واسطه که قبلاً به آنها معرفی شده‌اند تغذیه شوند.

5-1- صدور استفاده این قبیل چکها بایستی منحصراً‌ به منظور پرداخت دیون و یا واریز به حسابهای دولتی و منظور نمودن به حساب قرض‌الحسنه جاری و پس انداز و سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت باشد و همچنین صدور حواله به سایر شهرستانها که بالامانع اعلام شده است نیز امکان پذیر خواهد بود و از استفاده آنها در سایر موارد اکیداً‌ خودداری گردد.

2- نحوه صدور و پرداخت چک بین بانکها

در صورت درخواست مشتری جهت صدور چک بین بانکها طبق معمول از نمونه 252 (ضمیمه شماره1) در دو نسخه استفاده می‌شود که نسخه دوم بترتیب شماره سری چک در پرونده جداگانه‌ای نگهداری می‌شود.

2-2- برای صدور این گونه چکها از دسته چک بانکی جداگانه ای که فقط برای این منظور در نظر گرفته می‌شود و زیر کلید رئیس و یا معاون شعبه نگهداری می‌گردد استفاده خواهد شد.

3-2- نام شعبه صادر کننده و همچنین  شعبه پرداخت کننده علاوه برنام بانک بایستی در چک مشخص باشد.

4-2- مبلغ چک بایستی با ماشین پرفراز روی چک پرفراز شود.

5-2- چک بایستی دارای عدد رمز باشد و برای تعیین رقم رمز چکها باید از جداول 1 الی 6 دفتر رمز که از طریق اداره ذیربط در اختیار شعب مجاز بصدور چکهای بین بانکی قرار داده شده است استفاده خواهد شد. بدیهی است دفاتر رمز را بایستی با ملاحظات ایمنی و حفاظتی در صندوق نسوز و زیرکلید رئیس و یا معاون شعبه نگهداری و تاکید گردد تا در حفاظت و استفاده از کلید رمز نهایت دقت و احتیاط را مرعی نمایند و هیچگاه جدول و دفتر رمز را حتی به هنگام استفاده در معرض دید مشتریان و غیره قرار ندهند.

6-2- یادآوری می‌نماید هنگام پرداخت چکهای سایر بانکه رعایت حزم و احتیاط را نموده و علاوه بر کنترل پیکره رمز در مورد اصالت امضاء صادر کنندگان ضمن تطبیق نمونه امضاهای مربوطه با نمونه مندرج در دفتر نمونه امضاء تایید تلفنی از واحد صادرکننده ضروری می‌باشد.

7-2- در صورتیکه از طرف شعب مجاز به صدور چکهای عهده سایر بانکها چک بین بانکی عهده شعب مجاز این بانک صادر شده باشد شعبه موظف است ضمن رعایت موارد مذکور و احراز هویت کامل گیرنده، وجه چک را با صدور سند از حساب بدهکاران به حساب مربوطه واریز و با تنظیم نمونه 77 (ضمیمه شماره2) اصل چک را برای وصول جهت واحد پایاپای اسناد با اخذ رسید ارسال تا توسط واحد مذکور و از طریق کلر و اطاق پایاپای اقدام لازم بعمل آید.

8-2- مفاد کلیه نامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره اداره ذیربط را در مورد افزایش و یا حذف اسامی واحدهای بانکها و یا هر گونه تغییراتی که در اطلاعات رمز بعمل می‌آید. مرتباً‌ در جداول رمز و دفاتر مربوطه ثبت نموده و هرگونه تغییرات ایجادر در نمونه امضاهای شعبه و دفاتر راهنما و تلفن و نیز نام شعبه را کمافی‌السابق به اداره ذیربط اعلام نمایند.

9-2- دستورالعمل کشف رمز از چکها و دیگر موارد مربوطه در ظهر جداول شماره 1 الی5 درج گردیده است که باید مورد استفاده قرار گیرد.

10-2- روابط رمزی با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فقط بطور یکطرفه جهت کشف رمز چکهای بانکی صادره واحدهای مجاز بانکها عهده بانک مذکور معتبر خواند بود. بنابراین کشف رمز چکهای واصله از بانک مرکزی با جداول رمز موجود عملی نیست.

3- فقدان چکهای بین بانکها

نظر به اینکه چکهای بانکی بین بانکها، بعضاً توسط مشتریان و یا شعب مفقود می‌گردد لذا نحوه عمل واحدها به شرح زیر می‌باشد:

فقدان چک از جانب مشتری اعم از خریدار یا صاحب (ذینفع)

1-1-3- مشتری می‌باید مراتب فقدان چک را کتباً با تنظیم فرم شماره 1(ضمیمه شماره3) به اطلاع شعبه صادر کننده برساند.

2-1-3- شعبه می‌بایست پس از احراز هویت از مشتری و تطبیق اطلاعات مندرج در فرم شماره 1 با سوابق موجود در شعبه واطمینان از صدور چک، ذیل فرم مذکور را تایید نماید.

3-1-3- شعبه صادر کننده چک مکلف است، واریز یا عدم واریز چک صادره را با تنظیم فرم شماره 2 (ضمیمه شماره4) در سه نسخه از شعبه بانک ذینفع استعلام برساند.

4-1-3- شعبه بانک ذینفع می‌باید پس از وصول نامه مذکور ضمن بررسی مراتب را با تنظیم فرم شماره 3 (ضمیمه شماره5) به اطلاع شعبه استعلام کننده برساند.

5-1-3- در شعبه صادر کننده چک پس از دریافت پاسخ استعلام می‌بایست ضمن کنترل مهر و امضاهای مندرج در ذیل فرم و اطمینان از مطابقت آنها با نمونه امضاهای مجاز مخصوص چکهای بانکی بین بانکها تعهدنامه اعلام فقدان چک بانکی بین بانکها فرم شماره 4 (ضمیمه شماره6) توسط ذینفع تنظیم و به شعبه ارائه شود. بدیهی است تعهدنامه مزبور می‌باید توسط مشتری و ضامن معتبر امضاء گردد.

6-1-3- پس از اخذ تعهدنامه مذکور، می‌باید عملیات حسابداری مربوط به تسویه چک قبلی و صدور چک باید به شرح زیر انجام و در حسابها منعکس گردد.

بدهکار: حساب چکهای صادره فروخته شده کد 296- زیر سرفصل چکهای صادره فروخته شده- به میزان و مشخصات چک مفقود شده

بستانکار: حساب چکهای صادره فروخته شده کد 296- زیر سرفصل چکهای صادره فروخته شده- به میزان و مشخصات چک جدید.

توجه:

با صدور سند فوق حساب قبلی (چک صادره قبلی) تسویه و بجای آن چک صادره جدید که از نظر مشخصات (بدون در نظر گرفتن سریال چک) و مبلغ برابر است با چک قبلی در کد 296 بیلان ایجاد و چک در مقابل اخذ رسید تحویل ذینفع می‌گردد.

7-1-3- پس از الصاق تمبر و ابطال آن بر تعهدنامه ماخوذه، نسبت به صدور اسناد انتظامی مربوط بشرح زیر اقدام و در حسابها منعکس می‌گردد.

بدهکار: حسابهای انتظامی- تعهدنامه‌ها- به مبلغ یک ریال

بستانکار: حساب دهندگان انتظامی

بدیهی است اصل تعهدنامه در کلاسوری که به همین مناسبت اختصاص داده شده ضبط و در محل محفوظی نگهداری می‌گردد.

2-3- فقدان چک توسط بانکها

1-2-3- واحد مفقود کننده اعم از واحد ستادی یا صفی می‌باید مراتب فقدان چک را با تنظیم و تکمیل فرم شماره 5 (ضمیمه شماره 7) به شعبه بانک صادر کننده جهت صدور چک بین بانکهای جدید اعلام و ارسال نماید.

تذکر:

چنانچه فقدان چک از جانب واحدهای ستادی بانک انجام پذیرفته باشد، به لحاظ عدم دسترسی شعبه صادر کننده به امضاهای واحدهای ستادی، می‌بایست پس از هماهنگی قسمت ستادی با شعبه ذینفع، تعهدنامه مذکور از طریق شعبه یاد شده (شعبه ذینفع) به شعبه بانک صادر کننده چک ارسال گردد.

2-2-3- پس از اخذ تعهدنامه مذکور می‌باید عملیات حسابداری مربوط به تسویه چک قبلی و صدور چک جدید بشرح زیر انجام و در حسابها منعکس گردد.

بدهکار: حساب چکهای صادره فروخته شده کد 296- زیر سرفصل چکهای فروخته شده- به میزان و مشخصات چک مفقود شده.

بستانکار: حساب چکهای صادره فروخته شده کد 296- زیر سرفصل چکهای صادره فروخته شده- به میزان و مشخصات چک جدید.

توجه:

با صدور سند فوق حساب قبلی (چک صادره قبلی) تسویه و بجای آن چک صادره جدید که از نظر مشخصات (بدون در نظر گرفتن سریال چک) و مبلغ برابر است با چک قبلی در کد 296 بیلان ایجاد و چک در مقابل اخذ رسید تحویل ذینفع می‌گردد.

3-2-3- پس از الصاق تمبر و ابطال آن بر تعهدنامه ماخوذه، نسبت به صدور اسناد انتظامی مربوط بشرح زیر اقدام و در حسابها منعکس می‌گردد.

بدهکار: حسابهای انتظامی- تعهدنامه‌ها- به مبلغ یک ریال

بستانکار: حساب دهندگان انتظامی

بدیهی است اصل تعهدنامه در کلاسوری که به همین مناسبت اختصاص داده شده ضبط و در محل محفوظی نگهداری می‌گردد.

تذکر:

با توجه به تعهد بانک مفقود کننده چک بین بانکها (فرم شماره5) و امضاء آن از جانب مسئولین مربوط که در واقع نمایندگان آقایان مدیران عامل بانکها می باشند.

لذا نیازی به اخذ وثیقه اضافی از مسئولین قسمت ستادی و یا صفی نمی‌باشد.

4- دستورهای متفرقه

در صورتیکه یک یا چند برگ باطل شود بایستی همراه با صورتمجلس جزو اسناد روز بایگانی تا در موقع بازرسی مورد رسیدگی و کنترل قرار گیرد.

2-4- جدول رمز بایستی زیر کلید و نظارت مستقیم رئیس یا معاون شعبه بوده و در جای محفوظی دور از دسترس و دید مشتریان و کارکنان غیر مسئول نگهداری شود. ضمناً لازم به یادآوری است فتوکپی و رونویسی از دفتر رمز جداول آن ممنوع بوده و در صورت سهل‌انگاری و عدم رعایت مراتب مذکور مسئولین ذیربط پاسخگوی عواقب آن خواهند بود.

3-4- این قبیل چکها منحصراً توسط شعبه‌ای که چک به نام آن واحد صادر گردیده است قابل پرداخت می‌باشد و شعب دیگر بانکها مجاز به پرداخت آن نخواهد بود و وجه چک بایستی به حسابهای تعیین شده در شعبه بانکی که چک عهده آن صادر گردیده واریز شود.

5- عملیات حسابداری

چکهای صادره ما عهده سایر بانکها

بدهکار: صندوق/ سایر حسابها

بستانکار: انواع چکهای بانکی فروخته شده- حساب صدور چکهای بین بانکها پس از دریافت چک از طریق کلر با صدور سند بشرح زیر حساب فوق تسویه می‌گردد.

بدهکار: انواع چکهای بانکی فروخته شده- حساب صدور چکهای بین بانکها

بستانکار: بین واحدها

بدیهی است اقلام تسویه نشده پس از مدت مناسب ومتداول بایستی پیگیری و تکلیف آنها روشن گردد.

2-5- چکهای صادره سایر بانکها

واریز وجه چکهای بین بانکها با تکمیل نمونه 77 و درج مشخصات چک در سیستم کلر با صدرو اسناد بشرح زیر بحساب ذینفع واریز می‌گردد.

بدهکار: پرداخت چکهای فروخته شده- حساب پرداخت چکهای صادره سایر بانکها

بستانکار: حساب مشتری

پس از وصول سند حسابداری از واحد کلرینگ حساب مذکور بشرح صدور سند زیر تسویه می‌گردد.

بدهکار: بین واحدها

بستانکار: پرداخت چکهای فروخته شده- حساب پرداخت چکهای صادره سایر بانکها

ظهر نویسی، پشت نویسی، و انتقال چک

طبق ماده 312 قانون تجارت، چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معینی یا به حواله کرد باشد و یا ممکن است امضاء در ظهر به دیگری منتقل گردد.

بنابراین در صورتیکه چکی در وجه شخص معینی یا به حواله کرد وی صادر شده باشد، این شخص می‌تواند با پشت‌نویسی (ظهر نویسی) بصرف یک امضاء و یا با قید تاریخ و اسم کسی که چک بر او منتقل می‌شود، چک را به دیگری انتقال دهد.

اگر چک در وجه باشد دیگر انتقال آن به پشت نویسی احتیاجی نداشته و می‌تواند انتقال با قبض و اقباض (دادن و گرفتن) صورت گیرد. بعضی اوقات صادر کننده چک عبارت «به حواله کرد» و یا آورنده» را خط می‌زند. این گونه اعمال تاثیری در قابلیت انتقال چک ندارد. بعبارت دیگر هر نوع چک به یک ترتیب قابل انتقال می‌باشد.

با ظهرنویسی و انتقال چک، کلیه حقوق ناشی از چک از دارنده چک به دیگری منتقل می‌شود و ظهرنویس نیز ضامن پرداخت وجه چک خواهد بود. بعبارت دیگر اگر چک از طریق ظهرنویسی انتقال باشد هر یک از ظهرنویسان چک به اتفاق صادرکننده آن در برابر دارنده چک مسئولیت تضامنی داشته و می‌توان جهت وصول مبلغ چک (در صورتیکه برای چک گواهی عدم پرداخت از جانب بانک صادر شده باشد) به کلیه ظهر نویسان به طور انفرادی یا جمعی مراجعه و نسبت به وصول آن اقدام قانونی به عمل آورد.

با توجه به موارد فوق لازم است جهت جلوگیری از عواقب احتمالی هنگام ظهرنویسی دقت لازم مبذول گردد.

موارد زیر می‌تواند بعنوان راهنما، هنگام ظهرنویسی مد نظر قرار گیرد.

در هنگام ظهرنویسی بویژه برای اصلاح متن چک، فضای اضافی در کنار یا بین مطالب نوشته شده در ظهر چک باقی نماند تا نتوان مطلبی به آن اضافه نمود.

 پس از انجام ظهرنویسی ابتدا و انتهای هر خطی که نوشته می‌شود با علامت (×) بسته شود.

برای مثال دو نمونه از ظهرنویسی بصورت غلط و درست در رابطه با اصلاح مبلغ نوشته شده در متن چک در زیر آورده شده است.

الف- نمونه ظهرنویسی چک به طور غلط

مبلغ بیست هزار ریال صحیح است

 امضاء

بطوریکه ملاحظه می‌شود در جاهای خالی سمت راست و چپ و بالای جمله «مبلغ بیست‌ هزار ریال صحیح است» ممکن است جملاتی بعداً با سوءنیت اضافه گردد.

با این اساس این نوع ظهرنویسی بهیچوجه توصیه نمی‌گردد.

ب- نمونه ظهرنویسی چک بصورت صحیح

* مبلغ بیست هزار ریال معادل دو هزار تومان*

* صحیح است و خط خوردگی از طرف*

* اینجانب می‎باشد*

                                                 امضاء

مسئولیت صادر کننده چک

بنا به تعریف، چک نوشته ایست بمنظور پرداخت مبلغی معین که در حساب صادر کننده موجود بوده و بر روی بانک کشیده می‌شود تا در درجه یا بحواله کرد دارنده یا حامل پرداخت گردد.

بنابراین چک وسیله اعتباری محسوب نشده بلکه بصورت سندی جانشین پول نقد می‌شود که تاجر و غیر تاجر از آن برای پرداخت یا دریافت وجه استفاده می‌کنند و بانک نیز حساب صادر کننده چک را بمیزان مبلغ پرداختی بدهکار می‌نماید. اعم مسئولیت‌های صادر کننده چک بطور خلاصه عبارتند از:

< >محل چک باید در هنگام صدور آن در بانک تامین شده باشد. در غیر اینصورت صادر کننده چک با ضمانت اجرای جزائی روبرو خواهد شد. بعبارت دیگر هنگام صدور چک بایستی صاحب حساب معادل مبلغ چک را در بانک (حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری خود) داشته باشد.  قید هر گونه شرطی در متن چک برای مبلغ آن از جانب بانک بلااثر خواهد بود. بنابراین اگر در متن چک وصول وجه آن موکول به تحقق شرطی بوده و یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.  چک برای دارنده‌اش امکان وصول فوری وجه آن را از بانک فراهم می‌سازد. نبایستی وعده‌دار صادر شود. در صورت صدور اینگونه چکها و تقاضای دارنده چک بایستی گواهینامه عدم پرداخت چک بعلت تقدم تاریخ صادر گردد. در صورتیکه شرکاء بهنگان حساب میزان سهم خود را مشخص نموده باشند و هر یک بتنهایی هم حق برداشت داشته باشند، شرکائی که در قید حیات هستند تا میزان سهم خود (که قبل از فوت شریک متوفی) مشخص شده باشد حق استفاده و برداشت از حساب مشترک را خواهند داشت. تاریخ چک بطور کامل و ترجیحاً با حروف نوشته شود. از گذاشتن فواصل بیهوده هنگام نوشتن چک خودداری نموده و ارقام را پشت سرهم بنویسد. از نوشتن مبلغ بصورتیکه قابل تبدیل به مبالغ دیگر باشد خودداری بعمل آورند. مثلاً بجای کلمه صد، کلمه یکصدو بجای کلمه هزار، کلمه یکهزار بکار برند.

توجه:

دو نمونه از تحریر چک، نمونه اولی به صورت غلط و دیگری صدور چک بطرز صحیح ذیلاً آورده شده است.

مسئولیت بانک (نحوه کنترل و پرداخت چک)

< >کنترل و پرداخت چکبانک ملزم به پرداخت چکهائی است که صادر کننده آن وجه کافی در حساب خود داشته و چک را نیز طبق مقررات صادر نموده باشد.

بطور کلی برای پرداخت وجه چک لازم است نکات زیر دقیقاً مورد توجه قرار گیرد.

< >مقررات راجع به تنظیم چک (تاریخ، مبلغ و امضاء) از طرف صادر کننده رعایت شده باشد. 2-1- ملاحظه شناسنامه یا گواهینامه مطالبه کننده وجه چک به منظور احراز هویت وی.

3-1- مطالبه کننده وجه چک از بانک اهلیت وصول مبلغ چک را داشته باشد بعبارت دیگر صغار، اشخاص غیررشید و مجانین اهلیت ندارند.

4-1- در صورتی که چک از طریق ظهرنویسی انتقال یافته باشد، هویت آخرین ظهرنویسی ملاک عمل خواهد بود.

5-1- در صورتی که روی کلمه «یا آورنده» خط‌ کشیده شده باشد، همانند سایر چکها احراز هویت آخرین ظهرنویسی الزامی است.

6-1- در صورت قلم خوردگی متن چک. صاحب حساب پس از تصحیح در پشت چک آن را مجدداً امضاء کرده باشد.

7-1- ارائه دهنده چک شخصاً‌ و در حضور ذیربط پشت چک را امضاء نماید.

8-1- امضاء صادر کننده چک با نمونه امضاء موجود در شعبه در حدود عرف بانکداری تطبیق داده شود.

9-1- کارمند ذیربط (پرداخت‌کننده وجه) امضای دوم از دریافت کننده چک موقع پرداخت وجه چک اخذ و با امضای قبلی او مطابقت و سپس وجه چک را پرداخت نماید.

< >برگشت چک و عدم پرداختبرگشت چک از طرف بانک به سه صورت انجام می‌گردد:

1-2- در صورت عدم موجودی کافی در حساب صادر کننده چک که بعداً در جای خود نسبت به آن توضیح داده خواهد شد.

2-2- حسب ایرادات مربوط به تنظیم چک بشرح قسمت اخیر ماده 3 قانون اصلاح شده چک (صادر کننده چک نباید چک را بصورتی تنظیم نماید که بانک بعللی از قبیل عدم مطابقت امضاء یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن را از پرداخت وجه چک خودداری نماید) و تکلیف ماده 4 قانون فوق‌الذکر.

3-2- بدستور کتبی صادر کننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنان حسب ماده 14 قانون اصلاح شده چک، که در موارد زیر دستور عدم پرداخت وجه چک از جانب صادر کننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنان امکان‌پذیر خواهد بود.

< >در صورت جعل چکدر صورت سرقت چکدر صورت گم شدن چک در موارد تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت و یا جرائم دیگر.در موارد فوق بموجب تبصره 2 ماده اخیر‌الذکر دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید در غیر این صورت پس از انقضاء مدت مذکور بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آنرا پرداخت کند که حسب نظریه مشورتی اداره حقوقی وزارت دادگستری، شاکی مکلف است گواهی مستقلی در خصوص مورد از مرجع قضایی ممهور به مهر و امضاء و با شماره و تاریخ اخذ و آنرا بعنوان گواهی تقدیم شکایت به بانک محال علیه تسلیم نماید. ضمناً دستور عدم به استناد اختلاف حساب به هیچ عنوان مسموع نخواهد بود.

4-2- در مورد جعل چکهای عادی اشخاص و چکهای بانکی می‌بایستی قائل به تفکیک شد، بدین توضیح که با عنایت به اینکه اصل مدرک استنادی می‌بایست جهت اقدام قانونی در ید ذینفع باشد، ضبط چک عادی اشخاص توسط بانک علاوه بر اینکه بانک سمتی در اعلام جرم و اقدام قانونی ندارد، محمل قانونی نیز نداشته و ذینفع راساً مجاز در تعقیب موضوع می‌باشد. لذا چکهای موصوف می‌باید جهت اقدام قانونی با اخذ رسید در اختیار ذینفع قرار داده شود.

در خصوص انواع چکهای بانکی مجعول نیز با عنایت به اینکه اسناد بانک مورد جعل و تعدی واقع گردیده است، اصل چک توسط بانک ضبط و تصویر آن به همراه رسید به بانک واگذارنده و یا ارائه دهنده چک تسلیم نموده و بلافاصله مراتب جعلی بودن چک با ارسال اصل چک به اداره حقوقی یا دوایر حقوقی مربوطه اعلام گردد.

دستور پرداخت چک بر حسب درجات شعبه

پس از آنکه چک از لحاظ تصدیق امضاء و ثبت در کارت قرض‌الحسنه جاری انجام شد برای رسیدگی نزد مسئولین ذیربط در شعبه فرستاده می‌شود تا بار دیگر کلیه مشخصات چک را از لحاظ صحت مندرجات- گواهی امضاء- گواهی پشت نوبسی تکافوی موجودی و غیره رسیدگی و بشرح زیر عمل نماید.

< >در شعب درجه پیج و باجه‌ها کنیه چکها پس از انجام تشریفات بالا یا امضاء مسئولین واحد (رئیس و کارمند ارشد) قابل پرداخت می‌باشد. در شعب درجه سه و چهار چکها تا مبلغ پانصد هزار ریال با امضاء متصدی صندوق و بیش از مبلغ فوق به امضاء رئیس یا معاونین شعبه پرداخت شود. در شعب درجه یک و دو چکها با مبلغ یک میلیون ریال با امضاء متصدی دایره صندوق و بیش از آن پس از امضاء یکی از مسئولین (رئیس یا معاون) شعبه پرداخت گردد. در شعب ممتاز چکها با مبلغ سه میلیون ریال با امضاء متصدی دایره صندوق و بیش از آن پس از امضای یکی از مسئولین شعبه قابل پرداخت خواهد بود. توجه:

در شعب ماشینی اعم از مکانیزه و فول مکانیزه که دارای بیش از یک باجه پرداخت وجه می‌باشند، پس از گواهی امضاء کنترل ارکان و پشت‌نویسی چک ممهور نمودن آن به مهرهای مربوط و ضمن رعایت مفاد بندهای (1 تا 4) مذکور در فوق از جانب متصدی مربوط، چک در اختیار دارنده آن (ذینفع) گذاشته شده تا به دلخواه خود جهت اخذ وجه چک به باجه پرداخت مورد نظر مراجعه نماید. در اینصورت اپراتور تحویلدار می‌باید نهایت دقت را در صحیح بودن ارکان چک مبذول داشته و پس از اخذ امضاء دوم در ظهر چک و مطابقت امضاءها با یکدیگر ضمن ثبت مندرجات چک در ماشین و در صورت کافی بودن وجه اقدام به پرداخت وجه آن نموده سپس چک را ممهور به مهر پرداخت شد نمایند.

< >بعد از آنکه دستور پرداخت چک صادر و چک برای پرداخت وجه نزد تحویلدار ارسال گردید، تحویلدار موظف است متن چک را از لحاظ انجام مراحل لازم دقیقاً‌ رسیدگی نموده و با اطمینان از صحت صدور دستور پرداخت بشرح مندرج در فوق (بندهای 1 الی 4) دارنده چک را با اعلام شماره پلاک نزد خود فراخوانده و پس از اخذ پلاک و تطبیق آن با شماره‌ای که در متن چک یاداشت شده و پرسش مبلغ چک از گیرنده و اخذ امضاء دوم (در ظهر چک) و مطابقت امضاها با یکدیگر وجه چک را پرداخت نموده و چک را بوسیله ماشین تحویلداری ماشین و پس از ممهور کردن به مهر پرداخت شد چک را برای ثبت در دفتر روزنامه به قسمت مربوطه مسترد دارد.  به هنگام پرداخت وجه چک چنانچه تحویلدار ذیربط نسبت به هویت گیرنده وجه مشترک باشد، موظف است فوراً متصدی صندوق یا یکی از مسئولین شعبه را مطلع نموده و بعد از بررسی‌های لازم از طرف آنان اقدام به پرداخت نماید. لازم به تذکر است متصدیان کارتهای قرض‌الحسنه جاری باید از کارمندان دقیق انتخاب و نمونه مهر و پاراف و امضاء آنان در اختیار تحویلداران شعبه قرار داده شود که هنگام پرداخت وجه چکها از لحاظ تطبیق و اطمینان مورد استفاده قرار گیرد. < >دایره صندوق بانک اصولاً‌ بهترین وسیله جلب مشتری است چنانچه قسمت مذکور عمل دریافت و پرداخت را در اسرع وقت انجام دهد یقیناً مشتری کاملاً‌ راضی خواهد بود این خود وسیله بسیار خوبی برای تبلیغ بانک می‌باشد.بنابراین مسئولین شعب و باجه‌ها بایستی توجه مخصوص نسبت به انجام سریع خواسته‌های اشخاص خصوصاً‌ قسمت صندوق شعبه داشته و در انتخاب کارکنان دقت بعمل آورند و متصدیان حسابهای قرض‌الحسنه و تحویلداران و گواهی امضاء طوری در مجاورت هم قرار گیرند که پس از انجام کار مربوطه به چک را دست به دست به تحویلدار برسانند تا بدین طریق مبلغ چک در اندک مدتی پرداخت شده، مشتریان نیز از بانک ناراضی نباشند.

بنابه مراتب فوق رؤسا و معاونین شعب و باجه‌ها بایستی مستمراً در امر پرداخت نظارت مستقیم داشته و ترتیب کار را نوعی فراهم سازند که در حداقل زمان ممکن وجه چک پرداخت شود.

نحوه پرداخت وجه چکهای مشتریان سایر شعب

بنابه تقاضای صاحب حساب (چک بر)

برای رفع احتیاجات ضروری و بمنظور کارگشایی و جلب رضایت مشتریان اجازه داده می‌شود شعب بشرح مفاد زیر نسبت به قبولی و پرداخت چکهای داخلی جهت مشتریان خوب و دارای حساب جاری اقدام نمایند.

< >کلیه شعب مجهز به سیستم دورنگار (فاکس) می‌باید در صورت تقاضای مشتری جهت وصول چک از طریق درونگار و اطمینان از اینکه شعبه گیرنده چک (محال علیه) نیز مجهز به دورنگار می‌باشد نسبت به اجابت تقاضای وی اقدام نمایند. مراحل اجراء در شعبه وصول کننده (واگذارنده) 1-2- تکمیل فرم شماره 1 (ضمیمه شماره 17) از جانب مشتری در دو نسخه

2-2- پشت نویسی چک با ذکر کلیه مشخصات و امضاء آن از جانب متقاضی

توجه:

ضرورت دارد متقاضیان اینگونه خدمات در شعبه واگذارنده دارای حساب‌قرض‌الحسنه جاری باشند تا پس از وصول چک وجه آن به حساب مذکور واریز گردد.

3-2- کنترل ارکان چک از نظر صحت مبلغ عددی و حروفی، تاریخ چک، پشت نویسی

4-2- کنترل فرم شماره 1 با مشخصات چک پیوست آن و امضاء فرم از جانب مسئول ذیربط وتحویل نسخه دوم به مشتری بعنوان رسید موقت.

5-2- تنظیم فرم شماره 2 (ضمیمه شماره18) و درجه تاریخ و شماره دفتر صادره شعبه روی آن و امضاء فرم از جانب مسئولین شعبه.

6-2- دریافت هزینه دورنگار از مشتری و یا برداشت از حساب وی بمیزان تعرفه مربوطه و انجام تبتهای زیر:

بدهکار: حساب جاری مشتریان یا حساب صندوق

بستانکار: حساب درآمد متفرقه- پست و تلگراف و تلفن

7-2- ارسال تصویر فرم شماره 2 و چک مربوط از طریق دورنویس پس از برقراری ارتباط تلفنی با شعبه گیرنده (محال علیه)

1- مراحل اجراء در شعبه وصول کننده (واگذارنده) پس از وصول پاسخ دورنگار از شعبه گیرنده چک (محال علیه)

1-3- در حالت وصول چک (قبولی)

1-1-3- قبولی چک بموجب ارسال (دورنگار) تصویر سند حسابداری وجه چک از جانب شعبه گیرنده به شعبه واگذارنده چک انجام می‌گردد. لازم بذکر است سند حسابداری قبولی چک مجهز به پیکره رمز می‌باشد که بایستی پس از کشف رمز و کنترل تصویر سند از نظر دارا بودن شماره سند، تاریخ، انطباق مبلغ حروفی و عددی، دارا بودن دو امضاء مجاز و مطابقت آن با دفتر نمونه امضاء یک فقره آگهی بستانکار در دو نسخه بطرفیت حساب بین واحدها تنظیم و وجه چک به حساب مشتری (مشخص شده در فرم شماره 1) بشرح زیر واریز گردد.

بدهکار: حساب بین واحدها- بمیزان مندرج در پیام (سند حسابداری) واصله

بستانکار: حساب قرض‌الحسنه جاری مشتری

توجه:

همانطوریکه اشاره شد اسناد حسابداری مجهز به پیکره رمز می‌باشد که بایستی بشرح ارکان تشکیل دهنده رمز بروات اقدام به کشف رمز نمود و روی سند حسابداری درج شود.

2-1-3- پس از انجام مراحل مذکور می‌باید پس از ممهور نمودن چک به مهر وصول شد، اصل چک و تصویر سند حسابداری همراه با فرم شماره یک به ضمیمه آگهی بستانکار تنطیمی در اسناد روز مربوط بایگانی گردد.

بدین ترتیب لاشه چک در شعبه پرداخت‌کننده چک (واگذارنده) نگهداری شده و از ارسال آن به شعبه گیرنده چک (محال علیه) قویاً‌ بایستی خودداری شود.

ضمناً اصل سند حسابداری در شعبه گیرنده چک (محال علیه) نگهداری شده وبه شعبه واگذارنده ارسال نمی‌گردد.