پروژه بررسی والدین و مسئولین مدارس در جهت کاهش مشکلات

فصل اول

مقدمه :

پژوهش وکنجکاوی از تمایلات طبیعی بشر است ومیل به شناخت وارضاء آن حس موجب دست یافتن به مجهولات زیادی شده است. لذا پیشرفتهای چشمگیری درکلیه زمینه های علمی فعلی حاصل این حس سیری ناپذیر کسانی است که زندگی خود را وقف جامعه بشری کرده ومی کند. توسعه وپیشرفت کشورهای غربی حاصل میزان اهمیتی است که این کشورها به تحقیق وپژوهش قائل هستند. در این دیار روح علمی همان شناختن ودر یافتن عمیق روشها وشیوه هایی بوده است که بشر برای پیش بردن علم بکار بسته است. این امر نه تنها از نادانی وسرگردانیهای آنها کاسته بلکه موجب شده است که در برآورد حوادث دقیق تر و مسئدل‌تر ودر انجام امور مجهز تر ودر یافتن مواد جدید با کیفیت بهتر موفق‌تر باشند. واما نقص عمده در کشورهای نو‌خاسته، بی خبری از شیوه های شناختن ودانستن است. توجه سطحی به مسائل وبرداشت عامیانه از آنها بدون آشنایی به مبانی علمی راههای صحیح ، در این کشورها موجب ضلالت وگمراهی شده است. واین کشورها را در دور وتسلسل نادانی گرفتار نموده است.

تحقیق حاضر بدین علت صورت گرفته است تا یکی از مشکلات عمده مدارس را که همچنان حل ناشده باقی مانده است بررسی نموده ودر صورت امکان روزنه ای را در راه گشایش آن پیدا نماید. عنوان این پژوهش عبارتست از : « بررسی نظر مدیران مدارس شهر کرج «ناحیه 3» در مورد میزان همکاری والدین با مدارس در حل مشکلات تربیتی یا اخلاقی دانش آموزان » . وهمانطور که از عنوان این تحقیق استنباط می شود درصدد آنیم که علاوه بر انجام یک تکلیف دانشگاهی حداقل در دوران خدمت خود در نهاد مقدس آموزش وپرورش از نتایج آن در چگونگی راه حل مشکلات دانش‌آموزان سود جسته ودرنتیجه آنچنانکه شایسته فرزندان این مرزوبوم باشد اداء وظیفه نمائیم زیرا جامعه کنونی ما بدلیل خصومتهای غربی ونادانیهای عده زیادی از مسلمانان در خارج وداخل کشور ونیز مشکلات اقتصادی دچار مسائل ومشکلات زیادی از جنبه های تربیتی واخلاقی شده است. که اگر بزدوی در این مورد راه چاره ای را نجوئیم متحمل بهای گزافی خواهیم شد.

وهمانطور که می دانیم مدرسه به عنوان سازمانی که مسئولیت تربیت فرزندان جامعه را بر عهده دارد باید با روشنگری وروشن بینی علل وراههای حل مشکلات را شناسایی وبا انها به نحو تخصصی برخورد نماید. پس قبل از هر چیز عنایت کارگزاران ومسئولین آموزش وپرورش ونیز دولت جمهوری اسلامی ایران را در جهت تامین هزینه های این تحقیقات طلب می کند. زیرا مبارزه دشمن همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند مبارزه فرهنگی است. اگر ما در جنگ تحمیلی در مصرف سرمایه های کشور جهت حفظ کیان اسلام خود هیچ دریغی نداشتیم چرا امروز در شبیخون فرهنگی که از جنگ رو در رو بسیار خطرناکتر است از خرج کمترین سرمایه ها مضیقه کنیم؟ چرا ادارات آموزش وپرورش ما هیچگونه تحقیقی را در راه شناسایی مشکلات دانش آموزان انجام نداده است؟ چرا مسئولین تعلیم وتربیت هنوز نتوانسته‌اند همکاری جدی والدین را دررفع مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان ومدرسه جلب نمایند.

به نظر حقیر بزرگترین مانع در این راه این است که جامعه ما به نتایج آنی وکوتاه مدت سرمایه گذاریها توجه دارد وهنوز پی به ارزش واهمیت سرمایه گذاری در آموزش و پرورش که ریشه ای و اساسی است نبوده است . چنانکه کمینیوس یکی از بزرگان تعلیم و تربیت مورد سرمایه گذاری در آموزش و پرورش می گوید : اگر قرار باشد یک سکه طلا برای شهر سازی ، تأسیسات نظامی، تهیه اسلحه ، مهمات وغیره خرج شود چرا نباید صد سکه برای آموزش وپرورش اطفال هزینه گردد.

دراین پژوهش تاثیر همکاری والدین ونیز تاثیر کلاسهای آموزش خانواده در میزان همکاری آنان با مدارس موردنظر است و بررسی بیشتر در موردلزوم تشکیل کلاسهای آموزش خانواده وآشنا نمودن والدین به شیوه های تربیت فرزندان ودر نتیجه ایجاد هماهنگی بیشتر بین دو نهاد خانواده ومدرسه می باشد.

در تحقیقاتیکه به عناوین مختلف در رابطه با ایجاد اعتماد به نفس در کودکانی که والدین آنان بیشتر با مؤسسات آموزش وپرورش در تماس بوده اند. ومیزان موفقیت آنان حتی در کودکانی که از نظر هوشی ضعیف بوده اند وتحقیقات بزرگانی چون فروبل واینکه کودک در یک محیط غنی وسرشار می تواند علایق خود را از طریق تجربه آموزی وفعالیت شخصی رشد دهد.[1] مشوقی بود که ما را به این تحقیق وا داشت.

بیان مسئله، هدف وفرضیه

از آنجایی که مدرسه سازمانی است که مسئولیت اصلی تعلیم و تربیت فرزندان هر جامعه ای را بر عهده دارد وزندگی در جامعه کنونی بدون تعلیم وتربیت عمومی غیر ممکن می باشد وبخصوص اینکه پدران ومادران بدلیل مشغله فراوان ویا بدلیل اعتمادی که نسبت به مدارس احساس می کنند بیشترین مسئولیت را بر دوش مدرسه می اندازند. لذا مشکلات مدارس در این امر مهم صد چندان می شود تا آنجایی که حتی خانواده ها در بسیاری از موارد از فرزندان خود به مدارس شکایت می برند و از نحوه رفتار فرزندان خود گلایه می کنند.

ولی آیا انجام این مسئولیت خطیر از مدارس وکارکنان آنها به تنهایی بر می آید ویا اینکه باید چاره ای جست ؟

مشکلات درسی وآموزشی وتربیتی واخلاقی متاسفانه با تمام جدیتی که دست اندر کاران تعلیم وتربیت پیش گرفته اند روز بروز بیشتر می شود. تبلیغات ضد فرهنگی که به عناوین و شکلهای مختلف خود را جلوه‌گر می سازند از طرفی «تمایل بشر به اطاعت از نفس اماره وجنبه منفی گرایی وی» ما را هشدار می دهد اگر چنانچه بی‌تفاوت باشیم بهای سنگینی را متحمل خواهیم شد که چه بسا از عهده آن بر نیائیم.

امروز در جهان غرب که خود را در منجلاب فساد غرق کرده اند فریاد ها بلند است وفساد اخلاقی زندگی آنان را متلاشی نموده است ووقاهت به جایی رسیده است که مجلس انگلستان ازدواج هم جنس را برای مردان آزاد اعلام کرده است.  رسمی که حتی در پست ترین حیوانات هم دیده نمی شود روگردانی از روشهای اصیل انسانی و حاکمیت بی بند وبار وافسار گسیختگی در کشورهای مترقی سبب شده است که روز بروز برتیرگی دلها افزوده شود وآن نور معنوی که سبب روشنایی دلها و آرامش قلبهاست به کلی از میان برود واصول وموازینی که لازمه حیات سالم انسانی است زنگار فراموشی بگیرد.

تا آنجایی که امروزه کمتر اندیشمند بصیر ومتفکر آگاهی حتی دردیار غربت انسانیت یافت می شود که از این انحطاط حاکم به جهان شکوه نکند.

آثار ومراتب سقوط اخلاقی تنها به گسترش ظلم وجنایت قدرتمندان در حق ملتهای دیگر محدود نمی شود بلکه در داخل مرزهای همین کشورهای به ظاهر پیشرفته ، مرگ  ارزشهای اخلاقی سبب بروز بحران های عظیم معنوی شده وپشت انسان جدید را خم کرده است. انسانی که تا این حد به انحطاط رفته ارتکاب به زشتیها برای او کار مشکلی نخواهد بود. حضرت امام هادی (ع) می فرمایند : « مَن هَانَت علیهِ نَفسهُ فَلا تامَن ثمرهُ » کسی که در نزد خود خوار شود خوار شود ( احساس کرامت وشخصیت اخلاقی نکند ). از شر او ایمن مباش.

لذا مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان در مدارس ونیز تبلیغاتی که از طریق کانالهای تلویزیونی کشورهای همسایه بعنوان بوقهای تبلیغاتی غرب در جهت اشاعه بی بند وباری وفساد اخلاقی صورت می گیرد. وبعلاوه وارد کردن فیلمهای ویدیوئی وعکسهای مبتذل که بطور وسیعی فکر کودکان ونوجوانان را مغشوش کرده وافکار ناصحیح را به آنها القا  می کند ما را بر آن داشت که راهی را جویا شویم که بتوانیم حداقل از وسعت این مشکلات بکاهیم.

هدف ازاین تحقیق این است که با همکاری والیدن بتوانیم در مدارس محیطی سالم واسلامی را بوجود آوریم وبا شناخت بیشتر دانش آموزان وایجاد هماهنگی بین خانه ومدرسه در جهت رفع مشکلات آنان بکوشیم.

فرضیه :

الف – همکاری والدین با مدرسه در رفع مشکلات یا اخلاقی دانش آموزان رابطه ای مثبت دارد.

ب- همکاری والدین با مدرسه در رفع مشکلات تربیتی یا اخلاقی دانش آموزان رابطه‌ای خنثی دارد.

ج – همکاری والدین با مدرسه در رفع مشکلات تربیتی یا اخلاقی دانش آموزان رابطه‌ای منفی دارد.

فصل دوم

«مطالعه منابع مربوطه به موضوع مورد تحقیق»

صاحبنظران تعلیم وتربیت بر این عقیده اند که والدین با همکاری وکمک به معلمان در زمینه پیشرفت تحصیلی فرزندان خود می توانند بسیار مؤثر واقع شوند. این مسئله بخصوص در دوره ابتدایی بسیار حائز اهمیت است. تحقیقات متعدد نشان می دهد پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که والدین آنها افرادی آگاه وبا سواد هستند وبهتر به راهنمایی آنها می پردازند بیشتر است. در تحقیقی که بوسیله ( بی لتیل) وهمکارانش (1973) انجام شده است ، تفاوت دانش آموزان از لحاظ سن « سطح تحصیلات والدین وثبات وپایداری خانوادگی آنها » مورد بررسی قرار گرفته است.

محققان به این نتیجه رسیده اند که والدین با سواد وخانواده با ثبات « کودکانی با پیشرفت تحصیلی بیشتر» دارند. تحقیق دیگری که توسط ( الیزابت بنیک) در زمینه تاثیر روشهای تربیتی در رشد استعدادهای متفاوت عقلانی انجام شده است. نشان می‌دهد مادرانی که از نظر کلامی قوی تر هستند وموقعیتهای بهتر یا محرکهای کلامی بیشتری برای فرزندان خود فراهم می کنند. مثلا به فرزندانشان فرصت می دهند که در بحثهای خانوادگی شرکت کنند وبندرت آنها را به دلیل ضعف تکلم تنبیه می کنند برای فرزندان خود کتاب داستان بیشتری می خرند وبرای کمبود پیشرفت در مدرسه دانش آموزان را بطور سازنده مورد انتقاد قرار می دهند فرزندان آنها پیشرفت بیشتری دارند.

تحقیق دیگری در زمینه روشهای تربیتی والدین وپیشرفت تحصیلی فرزندان توسط (ریموند کتل) و (دیامن بارتن) (1972) انجام شده است.

هدف این تحقیق بررسی این نکته بوده که آیا رفتار والدین در پیشرفت تحصیلی کودکان موثر است یا نه ؟ نتیجه کلی این بود که اولا : رفتار والدین با فرزند در قدرتهای شناختی از جمله پیشرفت تحصیلی مؤثر است ، این تاثیر در همه درسها وجود داشته است. ثانیا : سختگیری ومحبت بیش از حد والدین به فرزندان موجب عقب ماندگی تحصیلی می شود.

تحقیق دیگری که توسط ( کلاس) و ( سوزان کری) در سال 1968 درباره کودکان قبل از دبستان تا کلاسهای ابتدایی انجام شد ، افراد مورد مطالعه 62 کودک از خانواده های محروم یکی از شهرهای ایالت تنسی امریکا بودند.

گروه کنترل برای مطالعه نیز از یکی از شهرهای مشابه انتخاب شده بود. گروه آزمایش را به مدت ده هفته طی دویا سه تابستان متوالی آزمایش کلاسی دادند. بعلاوه دیدارهایی با خانواده های کودکان در منازل آنان صورت گرفت که طی آن در زمینه کار با کودکان آموزشهایی بویژه به مادران داده شد.

این تجارب به منظور بوجود آمدن نگرشهای مثبت نسبت به پیشرفت تحصیلی وبالابردن توانائیهای هوشی کودکان ترتیب داده شده بود.

در پایان دوره نتایج تست هوشی حاکی از تغییر معنی‌دار بهره هوشی کودکان در کوتاه مدت بود.

به هر حال نتایج تحقیق کری وهمکارانش تغییرات موثری را در افراد مورد مطالعه نشان دادند واز انجا که خانواده های کودکان تحت مطالعه نیز آموزشهایی را دریافت می کردند مسلما در مجموع سودمندیهایی نیز برایشان وجود داشت.

در یکی از تحقیقات 28 کودک از خانواده های کم در آمد را انتخاب کردند واز آنها آزمایش هوش بعمل آوردند. نمرات هوشی آنها در سن سه سالگی نشانگراین بود که احتمالا در دوران تحصیلات ابتدائی نیاز به برنامه های تقویتی واصلاحی خواهند داشت. گروهی نیز به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. برای هر دو گروه به مدت دو سال برنامه های آموزشی تنظیم واجرا شد. در این برنامه ها بازدید هفتگی از خانواده‌های کودکان نیز در نظر گرفته شده بود که طی آن والدین را در مورد شیوه‌های برقراری ارتباط بهتر  با کودکان از جمله روشهای بازی وپاسخگوئی به سؤالات وکنجکاویشان آموزش می دادند. هدف ( ویکارت) در ابتدا این بود که با دادن امتیازات کافی به کودکان آنها را به گونه ای ترغیب کند که بتواند تحصیلات ابتدائی ودبیرستانی را با موفقیت بگذرانند. در نتایج اولیه برتری هوش کودکان گروه آزمایش ثابت شد ولی در بعداز انجام برنامه های اموزشی رو به تنزل نهاد وسرانجام دو گروه در پایان کلاس هشتم از نظر بهره هوشی در حد مشابهی قرار گرفتند ( حدود 85).

البته برتریهای دیگری نیز در گروه آزمایش مشاهده شد از جمله اینکه این گروه نسبت به گروه کنترل مشکلات آموزشی کمتری داشتند بنابراین در حال حاضر می توان چنین نتیجه گیری کرد که پیشرفتهای بعدی کودکان تا حدی تحت تاثیر آموزشهای اولیه قرار می گیرد و آموزش والدین و بالا بردن آگاهیهای آنها اثرات غیر مستقیمی دربازده کودکان در برنامه های مختلف آموزشی خواهد داشت.[2]

پژوهشهای فوق الذکر گرچه دقیقا با این پژوهش تطبیق نمی کند ولی از آنجا که درباره مشکلات کودکان ودانش آموزان از یکی طرف وتاثیر خانواده بر رفتار دانش  آموزان ورفع مشکلات آنان در محیط های آموزش نمی باشد. وجه تشابهی را با این تحقیق در بردارند لذا بدین علت نمونه هایی را جهت نشان دادن اهمیت موضوع بیان کردیم. در زیر نمونه ای از تحقیق در رابطه با تاثیر عوامل روان شناختی محیط بر رشد فیزیکی ارائه می گردد.

( ویدا وسون) (1951) که با کودکان چهارتا چهار ده ساله در دو مؤسسه آلمانی مخصوص نگهداری کودکان بی سرپرست کار می کرد متوجه شد که در طول شش ماه با وجود یکسانی مقدار ونوع تغذیه ، افزایش وزن یک گروه از کودکان در مدت شش ماه تقریبا سه برابر گروه دیگر بوده است با تغییر وجابجایی مسئولین نظارت وکنترل دو مؤسسه این وضع معکوس شد. یعنی در پایان شش ماهه دوم افزایش مقدار غذای آنها نسبت به گروه دیگر کمبود وزن را داشتند. انجا که تفاوتهای آشکار بین دو موقعیت نگهداری ونظارت معلول تدابیر وخط مشی های رفتاری سخت گیرانه بود ویداوسون نتیجه گرفت که ترس کودکان ونحوه رفتار مربیان سبب اختلاف وزن ورشد آنها بوده است.[3] از نتایج این تحقیق چنین برمی آید که اگر چنانکه در محیط های آموزشی مدیران ومربیان با دانش آموزان رفتاری محبت آمیز داشته باشند می توانند محیطی جذاب ودلپذیر را برای آنان مهیا کنند ولذا این زمانی بهتر عمل می شود که شناخت بیشتری را نسبت دانش اموزان داشته باشند واما شناخت کامل کودکان ونوجوانان بدون همکاری والدین کاری بس مشکل وحتی غیر ممکن است ونیز در تحقیقی که توسط ( هارولد اسکینر 1966) بر روی 13 کودک کمتر از سه سال که برای فرزند خواندگی مناسب تشخیص داده شده بودند انجام گردید پس از سی سال با نتایج تکان دهنده ای دنبال گردید.

این افراد که عقب مانده ذهنی بودند هیچ نوع معلولین فیزیکی نداشتند بلکه فقط از نظر رشد ذهنی به نحو چشمگیری عقب ماندگی داشتند. بهره هوشی آنان بین 35 تا 89 اندازه گیری شده بود. در محیط جدید برای آنها هیچ نوع برنامه ویژه یا آموزشی به غیر از تطابق با برنامه های عادی وروزمره طرح ریزی نشده بود.

در هر بخش یک یا حداکثر دو کودک مستقر بودند. از ابتدای ورود گروه آزمایش به محل ، بین کودکان ودختران بزرگتر علاقه محبت آمیز پدید آمد. یعنی به آنها هدایایی دادند واز توجه مادرانه ودلسوزانه برخوردار گردیدند. علایق شخصی پدید آمده نسبت به این کودکان باعث گردید که فعالیتها وپیشرفتهای آنها شکل بی همتایی از موقعیت آزمایش بوجود آورد. گروه شاهد با ترکیب مشابه و تحت همان شرایط در دوره زمانی یکسانی مورد مطالعه قرار گرفتند. محیط این گروه از غنای کافی برخوردار نبود ونسبت به گروه اول محرومیتهایی داشتند. سیزده نفر گروه آزمایش در تست نهایی تغییرات هوشی از 7+ تا 85+ نشان دادند. در مقابل گروه شاهد افزایش بهره هوشی 2‌نمره فقط در مورد یک کودک وتغییر منفی از 45- تا 8- در مورد کودکان دیگر نشان دادند.

اسکینر در گزارش ابتدایی خود چنین بیان داشت. ( اختلاف بین محرکات محیطی غنی، تجارب فرد مدارانه کودکان در گروه آزمایش از یکسو وروابط شخصی ومستقیم تاکید به مراقبتهای گروهی وجمعی وسرانجام کمبود محبت وعوامل عاطفی در پرورشگاه از سوی دیگر عواملی هستند که به طور جدی می توانند مورد تاکید قرار گیرند. )[4]

 آنچه مسلم است مطالعه اسکینر یک مطالعه پیشگام بوده وجامعه مورد تحقیق محدودی را شامل است. (13نفر) با این حال اختلاف موجود بین کودکان گروه شاهد وکودکان برخوردار از محیط غنی ( گروه آزمایش) را می توان یکی از مهم ترین وبارزترین آثار تجارب اولیه محیطی دانست. غرض از اشاره به تحقیق اسکینر ارتباط آن با محیط محاط بر کودکان وربط دادن نتایج آن با محیط مراکز آموزشی ودرنتیجه لزوم همکاری خانواده و والدین دانش آموزان با مدارس در بوجود آوردن محیطی غنی تر ومحبت آمیزتربا توجه به تفاوتهای فردی کودکان ونوجوانان وایجاد زمینه مناسب جهت رشد وشکوفایی استعدادهای نهفته آنان ونه تنها حل مشکلات تربیتی واخلاقی آنان بلکه پیشگیری از بوجود آمدن مشکل می باشد