روش تحقیق رفتار سود حسابداری و سری های زمانی

1 بیان مساله

سود یکی از معیار های ارزیابی شرکت ها و نیز مبنای برای تحقیقات حسابداری می باشد.

سرمایه گذاران بسیار علاقه دارند سود حاصل از سرمایه گذاری های خود را پیشبینی نمایند. در اصل تفاوت در این پیش بینی هاست که تخصیص منابع سرمایه را به بخشها و واحدها ی مختلف تجاری تعیین می کند. بیور می گوید« پیش بینی را می توان بدون اخذ تصمیم انجام داد ولی کوچکترین تصمیم گیری را نیم توان بدون پیش بینی انجام داد» در هر صورت سرمایه گذاران به اطلاعاتی در مورد سود مورد انتظار قابل تحصیل از طرحهای مختلف سرمایه گذاری نیاز دارند، تا بتوانند شقوقی را انتخاب کنند که ثروت آنها را حداکثر نماید.

همچنین سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر اشخاص ذینفع علاقه دارند میزان وجوه نقد و همچنین زمان بندی و ابهام در مورد چشم انداز آتی جریان ورود وجوه نقد به وحاد تجاری را ارزیابی نمایند.

آیا واحد تجاری وجه نقد کافی برای پرداخت به موقع سود سهام و دیون خود را دارد یا خیر؟ آیا واحد تجاری برای گردش عملیات و تداوم فعالیت خویش بنیه نقدینگی لازم و کافی را دارد یاخیر؟

آنان به پیدا کردن پاسخی برای این سئوالات علاقه مندند، زیرا انتظارات در مورددریافت وجه نقد از محل سرمایه گذاری در واحد تجاری یا اعطای اعتبار به آن شدت به دورنمای نقدینگی آتی واحد تجاری بستگی دارد. بنابراین سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر اشخاص ذینفع آتی واحد جریانهای نقدی آتی ورودی به واحد تجاری را پیش بینی نمایند.

از آنجه که داده های جریان نقدی در دسترس نیستند چنانچه بین سود و جران نقدی همبستگی بالایی وجود داشته باشد، می توان از سود بعنوان جانشینی برای جریان نقد ی استفاده کرد، و در مدلهای ارزشیابی اوراق بهادار آن را بکار گرفت، بنابراین سرمایه گذاران نه تنها به پیش بینی سود آتی بر مبنای سودهای گذشته علاقه مند هستند بلکه مایلند جریان نقدی آتی واحد تجاری را بر مبنای سودهای گذشته آن واحد پیش بینی نمایند.

مساله اصلی تحقیق حاضر، تعیین میزان مربوط بودن سود به منافع آتی سرمایه گذاری در( سود و جریان نقد آتی) است. بدین منظور سری زمان سودهای حسابداری و جریانهای نقدی گذشته واحد تجاری را مورد مطالعه قرار می دهیم. با تجزیه و تحلیل سری زمانی جریان نقدی گذشته واحد تجاری، ارتباط آن با جریان نقدی آتی را تعیین می نمائیم و نیز سودهای گذشته واحد تجاری را مورد بررسی قرار می دهیم. تا تعیین کنیم این ارقام  درباره جریانهای نقدی آتی واحد تجاری به ما چه می گویند. پس از تعیین رابطه جریانهای نقدی آتی با جریانهای نقدی گذشته و نیز تعیین رابطه جریانهای نقدی آتی با سود های حسابداری گذشته، تعیین می کنیم کدامیک از متغییرهای جریان نقدی آتی با سود حسابداری، پیش بینی های بهتری از جریانهای نقدی آتی بدست می دهند یعنی جریانهای نقدی را طوری پیش بینی می کنند که به مقادیر واقعی نزدیک تر باشند. به طور کلی از طریق آزمون توانایی سودهای گذشته برای پیش بینی  جریان نقدی و سودهای آتی، میزان مربوط بودن سود به این دو منفعت آتی سرمایه گذاری در سهام را تعیین می نمائیم.

3-1 پیشینه تحقیق و منابع علمی

در رابطه با سریهای زمانی سود می توان به مطالعه آقای محمد علی آقایی تحت عنوان رفتار سود حسابداری اشاره کرد.  شواهد بدست امده از این مطالعه نشان می دهد سودها از فرایند مارتینگل فرعی پیروی می کنند. در خارج از کشور تحقیقات متنوعی در رابطه با تجزیه و تحلیل سریهای زمانی سود و رابطه با جریان نقدی صورت گرفته است. شواهد بدست امده از تحقیقات انجام شده عمدتا بر پیروی سود از مدل گام تصادفی تاکید دارند. خلاصه ای از مهمترین تحقیقات انجام شده تاکنون در فصل2 همین پایان نامه امده است.

در کتابهای تئوری حسابداری و کتب دیگر نیز بحث سریهای زمانی سود حسابداری مطرح شده است که فهرست برخی از کتب و مقالات مربوط در فهرست منابع و ماخذ آمده است.

ایجاد سودهای تعدیل شده بازار از مدلهای گام تصادفی بهتر توصیف می کنند.

این مطالعات برای پیش بینی های خود آزمونهای آماری انجام داده اند. همچنین برای سودهای تعدیل نشده پی بینی هایی انجام نداده اند که در پژوهش های فعلی برای سودهای تعدیل نشده( سود حسابداری بر اساس بهای تمام شده تاریخی) و جریانهای نقدی حاصل از عملیات چنین پیش بینی انجام شده است.

4-1 فرضیات تحقیق

به منظور تعیین میزان مربوط بودن سود به منافع آتی سرمایه گذاری در سهام( دومنفعت سود و جریان نقدی آتی) فرضیاتی به شرح زیر طرح شده است:

H1: با استفاده از سود سالهای گذشته می توان سود سالهای آتی را بطور معنی داری پیش بینی کرد. منظور از معنی داری پیش بینی این است که سودهای آتی را طوری پیش بینی کنیم که به سودهای واقعی نزدیک تر باشند. به عبارت دیگر خطای پیش بینی سود کمتر باشد.

H2: با استفاده از سود سالهای گذشته می توان جریان نقدی سالهای آتی را بطور معنی دار پیش بینی کرد. یعنی سود سالهای گذشته پیش بینی هایی از جریان نقدی بدست می دهند که به جریان نقدی واقعی نزدیک می باشد.

H3: با استفاده از سود و جریان نقدی سالهای گذشته تواما، می توان جریان نقدی سالهای آتی را به طور معنی داری پیش بینی کرد. یعنی سود و جریان نقدی سالهای گذشته باهم، پیش بینی هایی از جریان نقدی بدست می دهند که به جران نقدی واقعی نزدیک باشد. هدف از طرح این فرضیه بررسی محتوای اطلاعاتی اضافی سود حسابداری  است. ما جریان نقدی آتی را با استفاده از جریان نقدی آتی سالهای گذشته پیش بینی می نامائیم. سپس به مدل پیش بینی جریان نقدی، سود حسابداری ، را به عنوان یک متغیر توضیحی اضافه می نماییم. تا تعیین کنیم آیا مدلی که برای پیش بینی جریان نقدی از مشاهدات گذشته سود و جریان نقدی با هم استفاده کرده است به پیش بینی بهتری از جریان نقدی می رسد یا خیر.

H4: توانائی سود برای پیش بینی جریان نقدی از توانایی جریان نقدی برای پیش بینی جریان نقدی بیشتر است. هدف از طرح این فرضیه فراهم نمودن شواهدی عینی در تائید یا رد بیانیه مفهومی شماره 1 هیات استانداردهای  مالی است. این بانیه بیان می داد: « سود حسابداری توانایی شرکتها برای ایجاد جریانهای  نقدی مطلوب را بهتر از اطلاعات محدود به اثرات مالی دریافت ها و پرداختهای نقدی نشان می دهد».

5-1 روش تحقیق

به منظور بررسی توان پیش بینی در نمونه، از مدل رگرسیون خاص شرکت استفاده می شود. برای انکه ببینیم آیا سود سالهای گذشته پیش بینی کننده سود می باشد، سود سال جاری(سالt) را به عنوان متغیر وابسته در نظر می گیریم و سود سالهای گذشته را نیز به عنوان متغیرهای توضیحی ، مدل پیش بینی سود سال t را برآورد می کنیم. تعداد متغیرهای توضیحی در مدل رگرسیون با توجه  به وقفه ای که در نظر می گیریم ممکن است دو، سه یا چهار باشد که همان سود و سه یا چهار سال گذشته  می باشند. در این مدل وابستگی سود سال t به مشاهدات سود دو، سه و چهار سال قبل خود تعیین می شود.

پس از برآورد مدل پیش بینی سود سال t برای هریک از شرکتهای نمونه، آزمون معنی دار بودن رگرسیون

( آزمون آماری F) را انجام می دهیم. با توجه به درصد شرکتهایی که مدل پیش بینی برآورد شده برای آنها معنی دار باشد، توان پیش بینی سود سالهای گذشته برای پیش بینی سود آتی را ارزیابی می نمائیم.

همچنین، برای اینکه ببینیم آیا سود سالهای گذشته به تنهایی پیش بینی کننده جریان نقدی می باشد،جریان نقدی سال t را به عنوان متغیر وابسته در نظر می گیریم و سود سالهای گذشته را نیز به عنوان متغیرهای مستقل در نظر می گیریم. سپس با انجام  رگرسیون متغیر وابسته و متغیرهای مستقل، مدل پیشبینی جریان نقدی سال t را برآرود می کنیم. تعداد متغرهای توضیحی در مدل با توجه به وقفه ای که در نظر می گیریم ممکن است دو،سه یا چهار  باشد که همان مشاهدات گذشته دو، سه یا چهار سال سود هتسند. در این مدل وابستگی جریان نقدی سال t به سود دو، سه یا چهار سال قبل خود تعیین می شود.

پس از براورد مدل پیش بینی جریان نقدی سال t  برای هر یک از شرکتهای نمونه، آزمون معنی دار بودن رگرسیون( آزمون آماری F) را انجام می دهیم، با توجه به درصد شرکتهایی که مدل پیش بینی برآورد شده برای آنها معنی دار باشد، توان پیش بینی سود سالهای گذشته برای پیش بینی جریان نقدی سالهای آتی را ارزیابی می کنیم.

برای تعیین اینکه آیا سود همراه با جریان نقدی سالهای گذشته با هم توان پیش بینی جران نقدی آتی را دارا هستند، جریان نقدی سال t را به عنوان متغیر وابسته به نظر می گیریم و مشاهدات گذشته سود و جریان نقدی را به عنوان متغیرهای توضیحی در نظر می گیریم و مشاهدات گذشته سود و جریان نقدی را به عنوان متغیرهای  توضیحی در نظر می گیریم. سپس با انجام رگرسیون متغیر وابسته و متغیرهای توضیحی، مدل پیش بینی جریان نقدی را برآورد می نمائیم . تعداد متغیرهای توضیحی در مدل با توجه به وقفه ای که در نظر می گیریم( وقفه های دو، سه یا چهار) ممکن است، چهار شش یا هشت متغیر باشد که با توجه به محدودیت داده های در دسترس (13 سال)، تعداد وقفه های مدل را دو در نظر گرفتنه ایم. یعنی وبستگی جریان نقدی سال t را به مشاهدات سود و جریان نقدی دو سال قبل خود تعیین می کنیم.

پس از برآورد مدل پیش بینی جریان نقدی سال t برای هر یک از شرکتهای نمونه، آزمون معنی دار بودن رگرسیون( آزمون آماری F) را انجام می دهیم، با توجه به درصد شرکتهای که مدل پیش بینی برآورده شده برای انها معنی دار باشد، توان پیش بینی توام سود و جریان نقدی سالهای گذشته برای پیش بینی جریان نقدی سالهای آتیرا ارزیابی می نمائیم.