HIS به معنای پیاده سازی سیستم یکپارچه تولید اطلاعات لازم برای مدیریت تمامی فعالیت‌های مربوط به سلامت، از قبیل برنامه ریزی، نظارت ، هماهنگی و تصمیم‌گیری می باشد.
وظیفه HIS ، پشتیبانی از فعالیت های بیمارستان در سطوح کاربردی، تاکتیکی واستراتژیک است .هدف ازاستقراریک سیستم HIS این است که از کامپیوتر ووسایل ارتباطی برای جمع آوری ، ذخیره ، پردازش ، بازیابی وارتباط دادن مراقبت بیمار واطلاعات اداری برای تمامی فعالیت های مربوط به بیمارستان استفاده نماییم .
در یک سیستم اطلاعات بیمارستانی ، داده هاباید به صورت منسجم در پایگاه داده ها ذخیره شوند و در دسترس کاربران مجاز ، در محل و در زمانی که داده ها مورد نیاز است و در فرمتی که با نیازهای خاص کاربر منطبق باشد ، قرارداده شوند.
به طور کلی موارد زیر اهداف چنین سیستمی هستند :
1) استفاده موثرتراز منابع محدودی که برای مراقبت از بیمار در دسترس هستند
2) بهبود کیفیت خدمت رسانی به بیمار
3) پشتیبانی از تحقیق
4) پشتیبانی از آموزش
گسترش این سیستم در دهه 90 در جوامع مختلف از جمله ایران اهمیت و جایگاه آن را بیشتر روشن می‌نماید. پیاده‌سازی این سیستم در بیمارستانهای مناطق مختلف کشور بیانگر فراهم شدن زیرساخت فرهنگی ، تکنولوژی مناسب جهت ایجاد و تکمیل سیستمهای بهداشتی مطابق با استانداردهای جهانی می‌باشد.
در سال‌های اخیر با پیشرفت سریع تکنولوژی ،HIS صورت جدیدتری به خود گرفته که نه تنها از مقوله مدیریتی بلکه از مقوله بالینی مورد توجه بسیار قرار گرفته است .وجود تجهیزات مجهز به امکانات کامپیوتری کلینیکی همانند(MRI,CTscan,…) و همچنین نرم‌افزارهای طراحی شده مخصوص بخشهای کلینیکی و پاراکلینیکی و استفاده جوامع پیشرفته پزشکی از این گونه نرم‌افزارها در حیطه HIS و استفاده از آن در ارتباطات بین‌المللی و لزوم حفظ محرمانگی و خصوصی سازی ، موجب شده که این مجموعه پیچیده اطلاعات و فن‌آوری به سمت معماری اطلاعات یکپارچه پیش رود.
در بستر این معماری قالب‌هایی چون HL7 به منظور پاسخگویی به نیاز اشتراک‌گذاری اطلاعات و یا کمک به اثربخشی جریان فرایندهای بالینی و کاهش خطاها شکل گرفته‌اند و در کنار آن استاندارهایی چون Dicom برای تصویر نگاری پزشکی ، مدیریت اطلاعات تصویری پزشکی (Pacs) در نرم افزارها و تجهیزات پزشکی، ایجاد شده است .
سیستم HIS در رادیولوژی و پذیرش :
سیستم پذیرش:
واحدهای پذیرش در ساختار تشکیلاتی هر واحد درمانی نوعاً محور قضاوت مراجعین نسبت به کارآیی آن واحد درمانی محسوب می شوند. لذا از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. سیستمی که به منظور گردش کار این واحد طراحی می شود همواره باید به گونه ای باشد که از سرگردانی و اتلاف وقت مراجعین و رفت و آمدهای غیر ضروری آنان در واحد درمانی بکاهد تا بدین ترتیب نخستین گام در جهت جلب رضایت بیماران برداشته شود. از آنجائیکه قسمت پذیرش واحد درمانی (اعم از بیمارستان، زایشگاه و یا درمانگاه) در حقیقت واحد پذیرنده بیمار است، لذا با تاسیس هر واحد درمانی، ایجاد تشکیلاتی به نام واحد پذیرش الزامی است.
در حال حاضر مراحل پذیرش بیماران در واحدهای درمانی تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی (بیمارستانها) به غیر از تعیین نوبت بیماران، به صورت مکانیزه انجام می گیرد و اطلاعات اولیه بیمار شامل: نام خانوادگی، شماره بیمه، تاریخ اعتبار دفترچه بیمه و کد درمانگاه در کامپیوتر ثبت شده و برگه ای حاوی اطلاعات بیمار و معرفی وی به درمانگاه مورد نظر چاپ می گردد و بدین ترتیب اولین حرکت برای گردش کار بیمار در واحد درمانی آغاز می شود. قبل از اجرای سیستم مکانیزه، بین بیماران شماره هایی توزیع می شد که بر روی آن فقط نام درمانگاه مورد نظر نوشته شده بود که هم اکنون این روش کار در درمانگاههای تابعه بیمارستانها که اکثراً فاقد سیستم مکانیزه هستند انجام می گیرد.
نوع کار قسمت پذیرش واحدهای درمانی که در حقیقت واحد پذیرنده بیمار است ایجاب می کند که تقریباً تمامی واحدهای داخلی و سایر واحدهای درمانی و مراکز توزیع بیمار ارتباط تنگاتنگی داشته باشند. گردش کار کلیه بیماران نیازمند دریافت خدمات درمانی الزاماً از طریق پذیرش سرپایی آغاز و پس از طی مراحل درمانی نسبت به تعیین تکلیف و وضعیت بیمار تصمیم گیری می شود و چنانچه در این مرحله نیاز بیمار از طریق مداوای سرپایی تامین گردد، ترخیص و در غیر اینصورت پس از تایید و تشخیص پزشک، کار مداوا ادامه یافته و به بستری شدن بیمار منجر می گردد. بنابر این با توجه به مطالب فوق می توان به طور کلی مسئولیتهای پذیرش را از دو جنبه بررسی کرد.
پذیرش بیماران به صورت سرپایی
پذیرش بیماران در مرحله بستری شدن
البته در برخی از بیمارستانها (از جمله بیمارستان شهید دکتر فیاض بخش) به لحاظ کثرت بیماران اورژانس (تصادفات و حوادث ناشی ازکار)، تشکیلات مجزایی نیز به نام پذیرش اورژانس پیش بینی گردیده که ویژه خدمات رسانی به بیماران اورژانس (اعم از سرپایی و بستری) می باشد.
پذیرش واحد درمانی از دو قسمت زیر تشکیل می شود:
الف - پذیرش بیماران سرپایی
پذیرش بیماران اورژانس
پذیرش بیماران غیر اورژانس
ب - پذیرش بیماران بستری
پذیرش بیماران اورژانس
پذیرش بیماران غیر اورژانس (عادی)
باید توجه داشت که پذیرش سرپایی وظیفه ارجاع بیماران نیازمند به دریافت خدمات درمانی به پزشک را دارد. بنابراین لازم است این واحد از برنامه کار پزشکان و تعداد بیمارانی که هر پزشک و درمانگاه در طول یک روز می تواند بپذیرد اطلاعات لازم را داشته باشد. بنابراین با آگاهی از برنامه های فوق نسبت به پذیرش بیمار در درمانگاه اقدام می گردد. اما نباید فراموش کرد که پذیرش بیمار اورژانسی و انجام اقدامات درمانی اولیه تحت هر شرایطی و در هر ساعت شبانه روز، اعم از بیمه (هر نوع بیمه) و غیر بیمه برای واحدهای درمانی الزامی است. برای موارد غیر اورژانس در بیمارستانهای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی، اولویت پذیرش با بیمه شدگان این سازمان است.
مسئول پذیرش بیمارستان از طریق کامپیوتر مستقر در قسمت پذیرش به اطلاعات ذیل دسترسی دارد:
نمایش تخت های خالی موجود در بیمارستان و امکان انتخاب تخت مناسب جهت پذیرش بیمار
تشکیل پرونده اولیه برای بیماران
دسترسی به اطلاعات کامل بیماران و وضعیت بخشهای مختلف در هر لحظه
دسترسی به پرونده قبلی بیماران مراجعه کننده
دسترسی به اطلاعات مورد نیاز در مورد پزشکان
ارائه لیستهای چاپی به قسمتهای مختلف براساس نیاز هر قسمت
رادیولوژی:
سیستم رادیولوژی یکی از سیستمهای پیش بینی شده در چهارچوب سیستم یکپارچه بیمارستانی می باشد. واحد رادیولوژی یک بیمارستان، یکی از واحدهای پاراکلینیکی بسیار فعال و مهم می باشد که امر تشخیص و بعضاً درمان بیماریها را عهده دار است. بخش رادیوگرافی درمانی، در طرح یکپارچه در سیستمی بنام طب هسته ای بررسی و تجزیه تحلیل این گزارش از وضع موجود بیمارستانهای شهید فیاض بخش، شهید لبافی نژاد و شهید لواسانی الگویی تهیه شده و از ترکیب وضع موجود این سه بیمارستان تجزیه و تحلیل نهایی و گزارش وضع موجود بخش رادیولوژی یک بیمارستان تهیه شده است. استفاده بهینه از امکانات تخصصی رادیولوژی در جهت کمک به تشخیص بیماریهای مراجعین.
پذیرش و نوبت دهی به بیماران در اسرع وقت
انجام انواع رادیولوژی با توجه به امکانات تخصصی موجود
پشتیبانی و نگهداری بهینه امکانات تخصصی موجود
برقراری ارتباطات لازم بین رادیولوژی و سایر واحدهای بیمارستان
جوابدهی به بیماران در اسرع وقت
ثبت و نگهداری سوابق مراجعین به بخش رادیولوژی
آماده سازی و تهیه کلیه مواد مصرفی تخصصی وغیرتخصصی مورد نیاز رادیولوژی
اهم وظایف واحدهای بخش رادیولوژی:
در بررسی های بعمل آمده از بخش های رادیولوژی چارت تشکیلاتی مشاهده نشد و هریک از بیمارستانها دارای روال کاری خاص خود بوده و دارای واحدهای سازمانی مشخصی نبودند اما با توجه به شناختی که حاصل شد رادیولوژی را می توان به چهار واحد تفکیک نمود که عبارتند از:
پذیرش و جوابدهی
واحد تخصصی رادیولوژی
امور اداری
بایگانی رادیولوژی
اهم وظایف این واحد ها عبارتست از:
1- پذیرش و جوابدهی
پذیرش و نوبت دهی بیماران بخش رادیولوژی پس از کنترلهای لازم روی نسخ یا درخواست رادیولوژی آنان
تحویل فرم های آمادگی های لازم به بیماران و یا تضویح شفاهی آمادگی های لازم
درج رادیولوژی های انجام شده روی بیماران در کامپیوتر و درج جوابیه و اظهار نظر پزشک و چاپ آن
هزینه یابی خدمات انجام شده به بیمار و ارجاع بیماران غیر تامین اجتماعی به صندوق جهت واریز مبلغ سهم بیمار
تحویل کلیشه و جواب (اظهار نظر پزشک) به بیمار و یا منشی های بخش
2- عملیات تخصصی رادیولوژی:
آماده نمودن بیمار جهت انجام تصویر برداری که این موارد توسط تکنسین ها و در موارد خاص توسط پزشک رادیولوگ انجام میگرد
کار با دستگاههای تصویر برداری و عکسربرداری از بیمار
آماده نمودن زیر نویس فیلم و تصویر برداری از آن
ظهور و ثبوت فیلم در تاریکخانه توسط تکنسین های رادیولوژی
بازبینی اولیه فیلم ظاهر شده جهت مشاهده میزان وضوح و عکسبرداری مجدد از بیمار در صورت غیر واضح بودن کلیشه
اظهار نظر رادیولوژیست در مورد کلیشه ها و نتیجه سونوگرافی و آنژیوگرافی
3- امور اداری:
درخواست دارو ، مواد مصرفی پزشکی، تجهیزات پزشکی ، ملزومات اداری ، سرویس و تعمیر دستگاهها ، سرویس و تعمیر تاسیسات و درخواست پرسنل به دستور ریاست بخش رادیولوژی و توسط منشی بخش رادیولوژی
ارائه لباسهای کثیف پرسنل بخش به لنژری و دریافت آن از لنژری همراه با رسید در هر دو مورد به منشی بخش
دریافت فیش حقوق پرسنل از حسابداری بیمارستان و توزیع آن بین پرسنل توسط منشی بخش
تهیه لیست کارکرد بخش و ارائه آن به حسابداری توسط منشی بخش
تهیه آمار مراجعین به رادیولوژی و موارد رادیولوژی به صورت ماهانه جهت واحد آمار
4- بایگانی رادیولوژی
تحویل گرفتن کلیشه های بیماران ترخیص شده بخشها از منشی های بخشهای بستری
دسته بندی کلیشه ها بر اساس سال، ماه و روز ترخیص بیمار و جایگذاری آنها در پاکتهای مخصوص و در داخل قفسه
شماره گذاری بر روی پاکتهای کلیشه های بایگانی شده و درج شماره ها همراه با مشخصات کلیشه های داخل پاکت در یک دفتر اندیکس
تحویل کلیشه های بایگانی شده به بیماران مرخص شده از بیمارستان و دریافت شناسنامه و یا گواهینامه بیمار در ازای تحویل کلیشه ها به منظور بازپس آوردن کلیشه ها توسط بیمار
دریافت مجدد کلیشه ها از بیماری که کلیشه را به امانت برده و پس دادن گواهینامه یا شناسایی وی
نگهداری کلیشه ها در بایگانی رادیولوژی به مدت پنج سال و تحویل آنها به معاونت درمان پس از این مدت
نگهداری کلیشه های برخی درمانگاههای بیماران سرپایی مانند ارتوپدی و شماره بندی و ایندکس سازی آنها در جدول و دفتر مجزا
رادیولوژی بیمارستان با استفاده از کامپیوترهای مستقر در واحد رادیولوژی به صورت ذیل از سیستم بهره برداری می نماید:
پذیرش بیماران سرپایی مراجعه کننده (بیمه تامین اجتماعی و یا سایر قراردادهای درمانی) و صدور قبض صندوق
پذیرش بیماران بستری از طریق شماره پرونده بیمار
تهیه گزارشات رادیولوژی برای بیماران سرپائی و بستری
تهیه آمارهای مختلف جهت تصمیم گیری مدیریت از جمله آمار کلیشه های مصرفی، کارکرد پرسنل رادیولوژی، حسابرسی بیماران، رادیوگرافی های انجام شده در یک محدوده زمانی به تفکیک نوع رادیولوژی و …
تهیه گزارشات بیماران مراجعه کننده به تفکیک سرپائی و بستری
تهیه لیست های مختلف بیماران همراه با نوع آزمایشات انجام شده و جوابهای مربوطه جهت آرشیو
مشخص نمودن آمار بیماران قراردادی و بیمه ای به تفکیک نوع بیمه و قرار داد مربوطه
امکان اصلاح و اضافه نمودن آزمایشات، نرمالها، واحدها، نرخها و تعریف گروههای آزمایشی
نگهداری جواب آزمایشات همراه با نرمالها و واحدهای مربوطه برای هر بیمار جهت آرشیو .
مقدمه:
هدف پیاده سازیHIS در بیمارستان تخصصی قلب و عروق جوادالائمه می باشد. که در این پروژه بخش های پذیرش ورادیولوژی برای پیاده سازی انتخاب شده اند.
پس از تحلیل سیستم موجود در بیمارستان متوجه شدیم بخش ها به صورت جداگانه مکانیزه هستند،لذا در نظر گرفتیم سیستم به صورت کاملا دستی کار می کند.مشکلات زیر را برای آن تصور کردیم:
1.سرعت کم.
2.عدم اطمینان از صحت انتقال و جریان اطلاعات در سیستم.
3.نبودن هماهنگی و ارتباط لازم در بین بخش ها.
4. هدر رفتن هزینه و زمان.
لذا در ادامه کار بر آن شدیم که با پیاده سازی سیستم HIS مشکلات را بر طرف کنیم.
وسیر مکانیزه زیر را برای آن مطرح کنیم :
در بخشهای مدارک پزشکی سئوالی که بدواً با آن روبرو هستیم این است که چگونه باید این حجم عظیم اطلاعات را به کامپیوتر داده و اصولاً کدام یک از اقلام اطلاعاتی می تواند دارای ارزش ثبتی باشد . این البته موضوعی است که نیاز به بحث و بررسی دارد و علی القاعده در هر بیمارستان نسبت به تخصص آن بیمارستان متفاوت است اما مراحل اصلی این فرایند شامل موارد زیر است :
(1 شناخت : این شناخت معمولاًتوسط مصاحبه با افراد که معمولاً از مدیران شروع می شود صورت می گردد . ابتدا بر اساس فرمهای طراحی شده با تک تک افراد مصاحبه شده و خواستها و دیدگاهها معلوم می شود و سپس فرم مورد نظر توسط تحلیل گر سیستم تکمیل می شود هدف در این قسمت پیدا کردن تمام روابط در یک قسمت و روابط با قسمتهای دیگر سازمان می باشد . هر فرد تحلیلگر پس از مصاحبه در این مرحله باید در جمع آوری اطلاعات دقت کافی داشت چون هر گونه اشتباه در این مرحله موجب وقفه در مراحل بعدی می شود بعد از انجام این مرحله تمام سیستمها و زیر سیستمها مشخص می گردد و ارتباط بین آنها نیز مشخص می شود و نهایتاً چارت گردش اطلاعات Data Fliw Diagram می آید