پایان نامه جهت اخذ درجۀ کارشناسی ارشد (M.Sc)
گرایش مدیریت کشاورزی
چکیده
پژوهش حاضر جهت بهینه سازی حمل ونقل گندم در استان اردبیل انجام گرفته است. به منظور تعیین الگوی بهینه حمل ونقل گندم در استان اردبیل وشهرستان های تابعه درسال 1389ازمجموع تولیدات شهرستان های استان ،حمل ونقل مقدار504هزارتن گندم که شامل خریدشرکت غله وخدمات بازرگانی دولتی ایران -منطقه7ومباشرین بخش خصوصی موردبررسی قرار گرفت که در 9مرکزذخیره سازی و8منطقه مصرفی یا مرکز ذخیره سازی بودموارد مورد مطالعه عبات بودند از:
میزان کل خرید گندم سال1389،مقدار گندم حمل شده به سیلو های داخل استان ،میزان گندم حمل شده از طریق حمل مستقیم به سیلوهای سایراستان ها،هزینه بارگیری وتخلیه وکسری ضایعات بین راهی ، کرایه حمل ودرنهایت هزینه حمل با دو محوریت هزینه هرتن –کیلومتر گندم ازنقاط مبداءبه نقاط مقصدو هزینه هرتن گندم ازنقاط مبداءتانقاط مقصد.
بامطالعه وانجام تحقیق برمبنای موارد فوق مشخص گردید که با افزایش فاصله مبادی ومقاصد هزینه کل حمل ونقل برای تولید کننده ویامتولی خرید گندم افزایش می یابد درحالی که برای شرکت های حمل ونقل بیشترین سود خالص در کمترین فاصله نقاط مبداء ومقصد به دست می آید وهمچنین با افزایش ترانزیت مستقیم از40هزارتن به 364هزارتن هزینه بارگیری وتخلیه ونیز کرایه مضاعف مقدار 324هزارتن گندم حذف ومبلغ 3میلیاردو559میلیون تومان صرفه جویی در هزینه حمل ونقل دارد.
مقدمه:
درجوامع کنونی ودر تمام نقاط دنیا برای رفاه وآسایش مردم امکانات متعددی بوجود آمده است وبه مرور زمان هرکدام از این امکانات شکل تکامل به خود گرفته وکوشیده است با حد اقل هزینه ودر کمترین زمان ممکن رفاه بیشتری برای جامعه انسانی فراهم نماید بخش عمده ای از این امکانات حمل ونقل می باشد وبه طرق مختلف واز مسیرهای متعدد نیازهای جوامع شهری وروستایی ویا تولیدکنندگان ومصرفکنندگان را برطرف نموده است.
حمل ونقل در ایجاد ارتباط بین ملت های کشورهای مختلف،نقاط مختلف یک کشور وبلکه در مسیرهای کوتاه همچون محل تولید محصول تامحل انبار وذخیره سازی ویا محل ذخیره سازی تامحل مصرف از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا درنهایت قیمت تمام شده کالا را تحت تاثیر قرار خوهد دادوبا محاسبات بسیار ساده ، سهم بالای حمل ونقل در هزینه های یک جامعه به اثبات خواهد رسید.
یک تولید کننده ،مدیر عامل یک شرکت یا مدیر یک واحد تولیدی همواره می کوشد تا هزینه های کالای تولیدی خودرا به حداقل برساند لذا تمام عوامل تاثیر گذار را مورد بررسی قرارداده وکم هزینه ترین وبهترین روش را برای تولید و عرضه کالای خود بکار می گیرد طوری که درنهایت منجر به کاهش هزینه وافزایش بهره وری و کسب سود خالص حداکثر گردد. هر چه قدر حجم کالا برای تولیدکننده ویا یک شرکت حمل ونقل بیشتر باشد اهمیت آن نیز بیشتر خواهد شد بطوری که مساله هزینه حمل ونقل برای شرکتهای بزرگ ویا تولیدکنندگان عمده ، بخش مهمی از قیمت تمام شده محصولات ویا سود وزیان شرکت ها را تشکیل می دهد. چنانچه از الگو های مناسب اقتصادی استفاده شود وروشهای بهینه بکار گرفته شود ویا به عبارتی بهینه سازی حمل ونقل صورت گیرد درنتیجه درمساله حمل ونقل یک کالا یا یک محصول تولیدی مانند گندم هزینه های ناشی از بارگیری و تخلیه مضاعف حذف خواهد شد ، مناسب ترین مسیر برای حمل وذخیره سازی انتخاب خواهد گردید ، از ضایعات ناشی از افزایش مسیر حمل کاسته خواهد شد ودر نهایت قیمت تمام شده محصول به نسبت هزینه کاسته شده کاهش خواهد یافت بنا بر این ارایه الگوی بهینه سازی حمل ونقل برای رسیدن به اهداف واحد های تولیدی ضروری می باشد.
1 مقدمه
حمل ونقل در جوامع بشری از اهمیت خاصی برخوردار است وهمواره نقش خود را در جابجایی کالاها ومواد مورد نیاز ایفا نموده است ودر تمام جوامع وبرای کلیه امور اجتماعی واقتصادی از ضروریات جامعه انسانی به شمار می آید.هزینه حمل ونقل بخش مهمی از هزینه تمام شده کالا ویا خدمات می باشد وکاهش آن مورد توجه تولید کنندگان ، مصرف کنندگان ، مدیران ، اقتصاددانان وسایر اقشار جامعه می باشد هرچه قدر میزان هزینه مصرفی برای امور حمل ونقل افزایش یابد به همان نسبت اهمیت آن نیز افزایش خواهد یافت بطوری که در سطوح کلان نیازمند ارایه ی روشهای اقتصادی کاهش هزینه خواهد بود.
در این تحقیق مساله بهینه سازی حمل ونقل گندم تولیدی کشاورزان استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفته است وسعی گردیده است مدل حمل ونقل مناسب برای کاهش هزینه تمام شده گندم تولیدی کشاورزان استان که ازطریق شرکت غله وخدمات بازرگانی استان به عنوان متولی خرید گندم مازاد بر نیاز کشاورزان ویا مباشرین بخش خصوصی خریداری می گردد ارایه شود.
1-2 بیان مساله
حمل ونقل یکی ازمسایل مهمی است که همه نقاط جهان ودرکشور ما اکثر بخش ها از جمله بخش کشاورزی وتولیدات آن با آن سرو کار دارند بطوری که هزینه ی حمل ونقل قیمت تمام شده ی کالاهای کشاورزی را تحت تاثیر قرار میدهد ودر بسیاری از تولیدات محصولات کشاورزی به دلیل افزایش مسافت بین محل تولید تا محل مصرف تفاوت قابل ملاحظه ای بین قیمت کالا درمحل تولید وقیمت آن درمحل مصرف مشاهده می گردد
وحتی در برخی موارد از جمله محصولات سبزی وصیفی ومحصولات جالیزی افزایش هزینه حمل موجب عدم صرفه اقتصادی حمل محصولات تولیدی به بازارهای مصرف داخلی می گردد.
در یک دید کلی می توان حمل ونقل را دربخش کشاورزی به عملیات انتقال کالا از محل تولید تا بازار مصرف اطلاق نمود.
گندم یکی از کالاهای اساسی کشور است به نحوی که برخی از مسایل اقتصادی ، اجتماعی وحتی بعضی از مسایل سیاسی راتحت تاثیر قرار می دهد دراستان های مختلف کشور تاسیسات زیر بنایی وسیلو های ذخیره وهمچنین کارخانجات متعددبرای ذخیره سازی و فراوری گندم وتبدیل آن به نان مصرفی مورد استفاده مردم احداث گردیده است ولازم است ظرفیت هر کدام از این تاسیسات وانبارهای ذخیره وهمچنین ارتباط وفاصله بین محل های تولید تامراکز ذخیره سازی ومحل مصرف موردبررسی قرار گیرد.
1-3. ضرورت واهمیت تحقیق
گندم نه تنها در کشور ما بلکه درکل دنیا بخش مهمی از نیاز غذایی انسان را به خود اختصاص می دهد که البته سهم آن در کشورهای جهان سوم بیشتر می باشد. در کشور ما سالانه حدود 7/2 میلیون هکتار گندم آبی و 9/3 میلیون هکتار گندم دیم کشت می گردد وبسته به سالهای مختلف سالانه بیش از 10 میلیون تن تولید وجود دارد .
در استان اردبیل سالانه حدود370هزار هکتار گندم آبی ودیم کشت می گرددونزدیک به 500 هزار تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان توسط شرکت غله وخدمات بازرگانی دولتی استان،کارخانجات آردسازی و سازمان تعاون روستایی خریداری می گردد .
بر اساس آخرین آمار سال زراعی 90-1389 مقدار 620هزار تن گندم در استان اردبیل تولید شده است وبادرنظر گرفتن قیمت خرید تضمینی ارزش اقتصادی گندم تولیدی استان اردبیل درهمان سال 2232 میلیارد ریال بوده است که از نظر حجم تولید 21درصد تولید محصولات زراعی استان وازنظرارزش اقتصادی 26درصدسود ناخالص تولیدات زراعی استان به گندم اختصاص یافته است براساس آمارموجود رکورد میزان خرید گندم مازاد بر نیاز کشاورزان استان 493هزار تن بوده است بادرنظر گرفتن میانگین کرایه حمل وجابجایی گندم براساس قیمت سال1390 درحد250ریال برای هر کیلو گرم گندم ، مجموع هزینه حمل ونقل گندم مازاد بر نیاز استان 155میلیارد ریال می باشدکه درصورت ارایه الگوی بهینه سازی حمل ونقل این محصول مقدار قابل توجهی از این مبلغ صرفه جویی در هزینه حمل ونقل خواهد داشت.