روش تحقیق بررسی نقش آموزش از راه دور در توسعه اقتصاد کشور

مقدمه

    نظام آموزش از راه دور عملی ترین روش جهت غلبه بر مشکلاتی محسوب می گردد که در توسعه منابع انسانی کاردان رخ می نماید. درحال حاضر از آموزش از راه دور تحت عنوان نظام آموزشی جایگزین با هدف جبران کمبود های نظام آموزشی معمول کشور طی یک مرحله خاص از توسعه یاد نمی گردد؛ بلکه از آن تحت عنوان عنصر اساسی نظام آموزشی یاد می گردد. پیشرفت های حاصله در رایانه ها و فناوری های مخابراتی به اجرای هرچه بهتر برنامه های آموزش از راه منجر گردیده است. آموزش مبتنی بر مخابرات ابزار مؤثری در جهت تحت پوشش قرار دادن افرادی است که در مناطق جغرافیایی دور افتاده و صعب العبور سکنی گزیده و به اشکال دیگری نمی توان امکانات آموزشی آنان را تأمین نمود. نظام آموزش از راه دور به دلیل کیفیت انعطاف پذیر، از توانمندی بسیاری در سازگاری با نیازهای متغیر جامعه برخوردار میباشد. به گفته «کرونین »، «به منظور حفظ موقعیت رقابتی در بازار بین المللی، هر کشوری می باید از نیروی کار بسیار ماهر و انعطاف پذیر برخوردار باشد که این کار به نوبه خود به توانایی آن کشور در تأمین نیازهای آموزشی و پرورشی انعطاف پذیر نیازمند است» به عقیده وی نظام متعارف آموزشی، فاقد نرمش پذیری و حساسیت لازم است و این درحالی است که نظام آموزش از راه دور از توانایی بسیاری در این جهت برخوردار می باشد.(به نقل از دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی،1386)  

    آموزش از راه دور گامی است در جهت رعایت عدالت میان افراد مختلف در موقعیت های مختلف جغرافیایی و افراد، در هر سطحی از موقعیت اجتماعی با هر مدرکی و در هر موقعیت جغرافیایی، می توانند در دوره آموزشی خاص مورد نظر خود شرکت کنند و از امکانات آموزشی که ممکن است از لحاظ فیزیکی نتوانند به آن دسترسی داشته باشند، از راه دور استفاده کنند. این همان خصلت انعطاف پذیر بودن نظام آموزش از راه دور است که همچون مایعات، شکل و قالب همان ظرفی را که در آن ریخته می شود به خود می گیرد و خود را متناسب با ظرفیت ها و قابلیت های موجود در جامعه وفق می دهد. این نوع نظام آموزشی جدید مبتنی بر آموزش از راه دور در هر جامعه ای یک ضرورت انکار ناپذیر می باشد. از طرفی در هر نوع ارتباط از راه دور، تعامل و دوسویه عمل کردن یکی از ارکان اساسی آن ارتباط به شمار می رود لذا هنگامی که فردی در مکانی در حال برقراری ارتباط با شخصی در مکانی دیگر است به طوری که هیچ گونه زمینه شناختی نسبت به او ندارد، این تعامل و ارتباط دو سویه است که سبب می گردد ارتباط با موفقیت صورت پذیرد و طرفین به راحتی بدون نیاز به حضور فیزیکی، با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند.

روشهای نوین نظامهای آموزشی به منزله یک ضرورت و نیاز آموزشی فراگیران جهت بوجودآمدن فرصتهای تحصیلی در کلیه نقاط جهان و بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی در نظر گرفته می شود.

فناوری ارتباطات و اطلاعات در مدت زمان کوتاهی که از پیدایش آن می‌گذرد توانسته است تغییرات فراوانی را در نحوه زندگی بشر به وجود آورد. یکی از بسترهایی که سهم عمده‌ای از این تغییرات را به خود اختصاص داده است آموزش است. آموزش‌های مبتنی بر تکنولوژی نوین اینترنت، با تغییرات بنیادینی که در مفاهیم آموزش سنتی ایجاد کرده است، توانسته است بسیاری از ناکارآمدی‌های سیستم‌های سنتی آموزشی را رفع کرده و دگرگونی‌های اساسی را در آموزش به وجود آورد. محور تغییرات ایجاد شده، حذف زمان، مکان و محدودیت‌های منابع آموزشی از سیستم‌های سنتی است. این امر سبب تغییر روش‌ها و رویکردها در امر آموزش شده است. فناوری اطلاعات، امکانات زیادی را در اختیار افراد قرار می‌دهد. با استفاده از دنیای مجازی در آموزش، می‌توان به روش‌های نوین و کارآمدی از آموزش دست یافت.

بیان مسئله

   تاریخ تفکر آموزش از راه ‌دور را باید در اواسط قرن بیستم جستجو کرد. ایده آموزش غیرحضوری که پیشینه تاریخی آموزش اینترنتی یا دانشگاه مجازی قلمداد می ‌شود، به طرح دانشگاه آزاد که از سوی کشور انگلیس مطرح گردید، مربوط می‌شود. براساس این طرح، متقاضیان با استفاده از برنامه‌های تلویزیونی، آموزش‌های علمی لازم را می‌گذراندند و سپس مدرک دریافت می‌کردند. همچنین با ابداع مفهوم "کلینیک آزاد" در ایالات متحده آمریکا (در دهه 1960) و با راه‌اندازی کارگاه مشورتی و کرسی‌های آموزشی در داخل این کشور، گام عملی بزرگتری در این زمینه برداشته شد. برای اولین بار، ارائه واحدهای درسی به صورت آنلاین در اوایل دهه 1980 توسط یکی از بنیانگذاران دانشگاه مجازی در ایالات متحده آمریکا ابداع گردید. در سال 1988 برای اولین بار یک برنامه نرم‌افزاری قدرتمند که بیانگر تحول انقلابی در سیستم الکترونیکی بود، تحت عنوان "استاد دیجیتالی" که یکی از موارد استفاده اولیه از کامپیوتر تلفنی در امور آموزشی را پیشنهاد می‌کرد، در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. از آن زمان تاکنون، دانشگاه مجازی تحولات زیادی را پشت‌سر گذاشته است؛ از جمله در سال 1995 مراکز علمی آموزشی آمریکا با ایجاد تغییراتی در این سیستم و تقویت آن، به امکان گسترش شیوه آموزش الکترونیکی به سراسر دنیا دست یافته‌اند. اگرچه در ابتدای کار، افکار عمومی، کمپ ‌ها و وب ‌سایت‌های جهانی، از جمله سایت ‌های مربوط به آموزش مجازی را هوس زود گذر تلقی می‌کردند، اما امروزه شاهد ایجاد صد ها سایت آموزشی با قابلیت ارائه بیش از پانصد عنوان درسی کم هزینه بر روی اینترنت جهانی هستیم که موضوعات بسیار گسترده و متفاوت علمی را تحت پوشش خود قرار داده‌اند. طبق یک برآورد آماری، بیش از یک میلیارد نفر در سراسر دنیا به اینترنت دسترسی داشته و به آن ملحق شده‌اند و یک میلیون نفر از آنها به سیستم آموزشی الکترونیکی دانشگاه ‌های معتبر دنیا پیوسته و از این طریق به ادامه تحصیل پرداخته‌اند. بنابراین می‌توان ادعا کرد که در سطح بین‌المللی و با استفاده از تکنولوژی مدرن ارتباطات، یک مجمع جهانی یادگیری ایجاد شده است که نه تنها مراکز مختلف علمی، بلکه استادان و حتی دانشجویان رشته ‌های مختلف علمی را با یکدیگر آشنا می‌کند و توان علمی آموزشی آنان را بدون محدودیت زمانی و مکانی مورد استفاده مشترک قرار می‌دهد. بی‌تردید، در  آینده نزدیک، آموزش غیرحضوری بیشترین فضا را در اینترنت اشغال خواهد کرد (فتوره چی،1383).

     گسترش آموزشهای مجازی در فضای آموزش عالی، از تأسیس دانشکده مهندسی فناوری اطلاعات دانشگاه امیر کبیر آغاز شد. در این دانشکده که فعالیت مجازی دارد، برخی از دوره های فنی و مهندسی مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت از راه دور تدریس می شود. موفقیت های این دانشکده و برنامه های کلان دولت در جهت فراگیرتر کردن سطح آموزش عالی در استان های مختلف و ارائه  امکانات بیش تر و  بهتر به مراکز آموزش عالی استان ها و مراکز محروم، رویکرد توسعه و راه اندازی سیستم های آموزش الکترونیکی را در دانشگاه های کشور گسترش داد. ماحصل برنامه های تقویت آموزش از راه دور در مراکز آموزش عالی کشور که با کمک طرح تکفا دوره های مختلف کارشناسی و کارشناسی ارشد به صورت از راه دور در چند دانشگاه مشهور و معتبر ایجاد گردید (به نقل از خبرنامه داخلی دانشگاه علامه بحرالعلوم،1386).