مقطع کارشناسی روانشناسی بالینی
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین سبک اسناد و سلامت روانی در دانشجویان دختر و پسر دانشکده های علوم انسانی و پایه، فنی و مهندسی و هنر دانشاه علم و فرهنگ صورت گرفته است.
نمونه این پژوهش 90 نفر از دانشجویان رشته های مختلف که از سه دانشکده ی مختلف فنی و مهندسی و انسانی و هنر می باشد که از هر گروه 30 نفر نمونه گیری شده که 15 نفر از آنها دختر و 15 نفر از آنها پسر می باشد.
در این پژوهش روش نمونه گیری به صورت خوشه ای تصادفی انجام شده و به جای افراد از گروهها برای نمونه گیری استفاده شده و از بین سه دانشکده به صورت تصادفی انتخاب شدند.
برای جمع آوری اطلاعات پژوهش از پرسشنامه سبک اسناد (CASQ)، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و پرسشنامه وضعیت اجتماعی و اقتصادی استفاده شده است.
فرضیه های اصلی پژوهش به شرح ذیل مورد بررسی قرارگرفتند:
فرضیه اول:بین سبک اسناد و سلامت روانی دانشجویان همبستگی منفی و معناداری در سطح 1% وجود دارد.
فرضیه دوم: با توجه به جدول (2-2) ، 417/0=f و سطح معناداری 660P< ،هیچ تفاوت معناداری بین سبک اسناد در دانشجویان دانشکده های سه گانه وجود ندارد.
فرضیه سوم: با توجه به جدول (3-2) ، 745/0=f و سطح معناداری478/0P< ،هیچ تفاوت معناداری بین سلامت روانی در دانشجویان دانشکده های سه گانه وجود ندارد.
فرضیه چهارم: با توجه به جدول (4-2)، بین وضعیت اقتصادی- اجتماعی و سلامت روانی در کلیه دانشجویان هیچ همبستگی معناداری وجود ندارد.
فرضیه پنجم: با توجه به جدول (5-2)،هیچ تفاوت معناداری بین سبک اسناد و سلامت روانی در دانشجویان دانشکده علوم انسانی وجود ندارد.
فرضیه ششم:با توجه به جدول (6-2)، بین سبک اسناد و سلامت روانی در دانشجویان فنی و مهندسی همبستگی مثبت و معناداری در سطح 5% وجود دارد.
فرضیه هفتم: با توجه به جدول (7-2)، هیچ تفاوت معناداری بین سبک اسناد و سلامت روانی در دانشجویان دانشکده هنر وجود ندارد.
فرضیه هشتم: با توجه به جدول (8-2)، 742/0=t و سطح معناداری 460/0P< ، هیچ تفاوت معناداری بین سلامت روانی در دانشجویان با معدل کمتر از 99/13 و بیشتر از 99/13 وجود ندارد. هرچند بین میانگینهای آنها تفاوت اندکی به چشم می خورد.
فرضیه نهم: با توجه به جدول (9-2)، 102/1-t= و سطح معناداری 274/0P< هیچ تفاوت معناداری بین سبک اسناد در دانشجویان با معدل کمتر از 99/13 و بیشتر از 99/13 وجود ندارد.
فرضیه دهم: با توجه به جدول (10-2)، 398/1t= و سطح معناداری 166/0P< هیچ تفاوت معناداری بین سلامت روانی در دختران و پسران بطور کلی وجود ندارد.
فرضیه یازدهم:با توجه به جدول (11-2)، 167/3-=t و سطح معناداری 002/0P> تفاوت معناداری بین سبک اسناد در دختران و پسران بطور کلی وجود دارد.
مقدمه
امروزه سلامت روانی طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از ملاکهای لازم برای سلامت عمومی در نظر گرفته شده است. براساس نظر کارشناسان این سازمان سلامتی عبارت است از حالت «رفاه کامل جسمی،روانی،اجتماعی و نه فقدان بیماری است». یکی از روشهای تشخیص سلامت روانی از بیماری تعیین ملاک و معیار برای آنهاست. سابیشن و آفر (1984) چهار ملاک اساسی سلامت روانی را تحت عنوان فقدان اختلال یا نشانه های مرضی، کارکرد مطلوب، برخورداری از ویژگیهای اکثریت افراد جامعه و داشتن رفتار متناسب با فرهنگ هر جامعه برشمرده اند. البته در هریک از ملاکها اشکالاتی وجود دارد.
عوامل زیادی در سلامت روانی دانشجویان دخالت دارند که طبق تحقیقات انجام شده یکی از این عوامل نحوه اسناد دانشجویان می باشد،بدین معنی که اسناد نامطلوب می تواند سلامت روانی فرد را تهدید کند. تئوری اسناد از تئوریهای شناختی انگیزشی است که هدف آن بررسی شیوه هایی است که افراد، رویدادها و حوادث را تبیین کرده و به دنبال روابط علت و معلولی بین آنها هستند (هاردی و ویری، 1984).
اولین کسی که به موضوع اسناد توجه کرده هایدر (1985) بود. او اسناد را به صورت فرایندی که افراد بکار می برند تا رویدادها (رفتارها)را به شرایط زیربنایی پیوند دهند،تعریف کرده است. در واقع او معتقد است که مردم در تبیین رفتار دیگران یا اسناد موقعیتی می دهند (رفتار فرد را معلول عوامل موقعیتی می دانند) یا اسناد گرایشی می دهند (معتقدند شخص با این رفتار، یکی از صفات شخصی خود را بروز داده است). (کریمی، 1373)
پس ازهایدر، جونز و دیویس (1965) نظریه اسناد را با توجه به پیامدهای رفتار بعنوان مبنای اسناد شکل دادند. منظور آنها این بود که مردم سعی دارند از یک عمل استنباط کنند که آیا آن عمل با یک ویژگی (خصیصه) پایدار فرد تطبیق می کند یا خیر (کریمی، 1373)
سپس هارولدکلی (1976) در نظریه تغییر همگام خود بر این اعتقاد بود که مردم اسنادهای خود را بر مبنای اصل تغییر همگام انجام می دهند. این اصل می گوید برای این که عاملی علت یک رفتار باشد، باید هروقت آن رفتار روی می دهد،آن عامل حاضر باشد و وفتی رفتار رخ نمی دهد،آن عامل نیز حضور نداشته باشد. به اعتقاد کلی مردم برای اسناد از سه منبع اطلاعاتی همرایی، ثبات و تمایز استفاده می کنند. آیا فرد در همان موقعیت همان رفتار را دارد (همرأیی)،آیا فرد در مورد همه موقعیتها همین رفتار را دارد یا صرفا در یک موقعیت خاص (تمایز)، آیا فرد همواره در این موقعیت چنین رفتاری دارد یا فقط همین یکبار در این موقعیت چنین رفتاری داشته باشد (کریمی، 1373)، و بالاخره شیور در نظریه ترکیبی خود که ترکیبی از سه نظریه بالاست، سه مفروضه بیان داشته است. بدین معنی که رفتارها تصادفی رخ نمی دهند و قابل پیش بینی هستند. همچنین رفتارها قابل مشاهده افراد،اطلاعات معتبری در مورد علل زیربنایی خود بدست می دهند و مردم تمایل به پیش بینی رفتار دیگران دارند. و سرانجام آخرین نظریه پرداز اسناد، برناردواینر (1971) نظریه اسناد را در ارتباط با یادگیری در مدارس مطرح کرده است و معتقد است مردم بازده رفتار خود را به عوامل درونی- بیرونی،پایدار- ناپایدار، قابل کنترل، غیرقابل کنترل اسناد می دهند. و در تبیین شکست و موفقیت ، پیامد آن را به یکی از چهار عامل توانایی،تلاش،شانس و دشواری تکلیف اسناد می دهند. (فورسایت، 1990)
بطور کلی اسنادها عملکرد آینده خود را تحت تاثیر قرارمی دهند و با انتظار فرد درباره بازده او در آینده پیوند دارند. البته اسناد افراد با توجه به شرایط محیطی و تجارب موفق و ناموفق متفاوت است. سلیگمن و همکارانش اسنادها را در سه بعد بیرونی – درونی،کلی – اختصاصی، پایدار- ناپایدار طبقه بندی کردند و معتقدند که سبک اسناد چهار اصل دارد و فرض بر این است که برای تهدید سلامت روانی و خصوصا وقوع افسردگی وجود هر چهار اصل لازم است، که عبارتند از:
انتظار شیوع حوادث بسیار ناگوار یا انتظار وقوع حوادث بسیار مطلوب
ناتوانی در کنترل نتایج مرتبط با این حوادث
برخورداری از سبک اسنادی ناجور (نسبت دادن رویدادهای منفی به علل بیرونی، ناپایدار،اختصاصی)
هرقدر اطمینان درباره حالت ناگوار مورد انتظار و غیرقابل کنترل بودن رویداد بیشتر باشد،نارسایی های شناختی، انگیزشی، نیرومندتر خواهندبود و هرقدر رویداد غیرقابل کنترل برای فرد اهمیت بیشتری داشته باشد، اختلال عاطفی و کاهش عزت نفس بیشتر خواهدبود.
علایق محققان بیشتر برروی اصل سوم متمرکز شده است. طبق این اصل برخورداری از یک سبک اسنادی ناجور فرد را مستعد می سازد تا در برابر رویدادهای ناخوشایند یا عدم وقوع رویدادهای خوشایند افسردگی نشان دهد. (نظری، 1372)
با توجه به مطالب فوق، تحقیق حاضر به بررسی و شناخت سبک اسناد دانشجویان دانشکده های هنر،علوم انسانی،فنی مهندسی بعنوان یکی از عوامل موثر در سلامت روانی آنها خواهد پرداخت تا شاید بتوان از این طریق، راه حلی موثر برای بهبود هرچه بیشتر سلامت روانی ارائه داد.