پایان نامه بررسی مقایسه ای راهبردهای مقابله ای و الگوهای بالینی شخصیت در مردان همسرآزار و عادی شهرتبریز

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M. A)

روانشناسی

گرایش: بالینی

چکیده: هدف ازپژوهش حاضربررسی مقایسه ای راهبردهای مقابله ای والگوهای بالینی شخصیت درمردان همسرآزاروعادی می باشد.

همسر آزاری یکی از آسیب های اجتماعی پنهان است که معمولادر محیط بسته خانه شکل می گیرد و سبب از هم گسیختگی کانون خانواده می شود، قربانیان اصلی خشونت در محیط خانواده زنان، کودکان و سالمندان هستند، لذا این مطالعه سعی دارد عوامل موثر در بروز این پدیده را شناسایی کند.

 روش بررسی:در این پژوهش نمونه استفاده شده شامل 100 نفرکه 50 نفر مردان همسر آزار (نمونه در دسترس) و 50 نفر مردان عادی ازطریق همتاسازی بامردان همسرآزارانتخاب شدند وداده ها از طریق پرسشنامه های بالینی میلون mcmI – III و راههای مقابله ای لازاروس و فولکمن جمع آوری شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره تحلیل شدند.

یافته ها: نتایج تفاوت معنی داری در راهبردهای مقابله ای (هیجان مدارومساله مدار)و بعضی از الگوهای بالینی شخصیت شامل نشانه های شخصیت دوری گزین، خودشیفته ، وسواسی ، منفی گرا در مردان همسر آزار و عادی نشان داد اما تفاوت معنی داری درنشانه های شخصیت نمایشی، شخصیت وابسته ،شخصیت افسرده ،شخصیت دیگرآزار،شخصیت خودآزار،شخصیت ضداجتماعی و شخصیت اسکیزوئید نشان نداد.

بنابراین بطور کلی می توان گفت که راهبردهای مقابله ای و الگوهای بالینی شخصیت در مردان همسر آزار و عادی متفاوت است.

کلیدواژها:راهبردهای مقابله ای،الگوهای بالینی شخصیت،همسر آزاری.

1- مقدمه:

همسر آزاری به بدرفتاری علیه طرف مقابل در هر نوع رابطه نزدیک و صمیمی ، خشونت در خانواده و هر نوع خشونت علیه همسر اطلاق می شود. همسر آزاری می تواند به اشکال مختلفی نظیر آزار بدنی ،کلامی، عاطفی، روانی ، جنسی و اقتصادی بروز پیدا کند (نقل از شمس اسفند آباد، صدرالسادات، و امامی پور 1385).بر خلاف بسیاری از مشکلات جوامع امروزی ، خشونت علیه همسر و فرزندان فقط حامل زندگی شهری مدرن نیست، همسرآزاری فراتر از مرزهای طبقاتی و نژادی می رود.

بسیاری از پژوهشها بیانگر آن هستند که متغیرهای بسیاری ممکن است با همسر آزاری در ارتباط باشند(فلمینگ 1979)ویژگیهای شخصیتی یکی از متغیرهای درون فردی است که نقش تعیین کننده ای بر رفتار آشکار فرد دارد. شخصیت را شاید بتوان اساسی ترین موضوع علم روانشناسی دانست زیرا محور اساسی بحث در زمینه هایی مانند یادگیری، انگیزه، ادراک، تفکر، عواطف، احساسات، هوش و مواردی از این قبیل است. به عبارتی موارد فوق الذکر اجزاء تشکیل دهنده شخصیت به حساب می آیند. حتی مطالعه بیماری های روانی و به خصوص بیماری های روان کنشی که از دیدگاه روانشناسان شامل اکثر پسیکوزها مانند اسکیزوفرنیاها، پسیکوزهای عاطفی تمام نوروزها، و تمام اختلالات شخصیتی و منشی، رفتارهای ضداجتماعی،ضداخلاقی،اعتیادها،انحرافها میشود را میتوان جزءامراض شخصیت دانست به عبارت دیگرموضوع شخصیت ماننددیگی است که تمام موادومخلفات روانشناسی درآن پخته میشود.(شاملو،1370).

درزمان ما و از دیدگاه عامه، مفهوم شخصیت هنوز هم معنای اصلی خود را در بر می گیرد و با شهرت، حیثیت اجتماعی، خصوصیات پسندیده و روانی، سنگینی و متانت، خوشرویی و بسیاری صفات مطلوب اجتماعی دیگر، برابراست . چنانچه می گوییم " او آدم با شخصیتی است" .

شخصیت را براساسی صفت بارز یا مسلط و یا شاخص فرد نیز تعریف کرده اند و براین اساس است که افراد را دارای شخصیت برونگرا، درونگرا، و یا پرخاشگر و امثال آن می دانند. در واقع می توان گفت که در شرایط مختلف، حالت بارز، یکی پرخاشگری و دیگری درونگرایی است. این گونه برداشت از شخصیت در محدوده تیپ شناسی می گنجد.

نظری اجمالی به تعاریف شخصیت، نشان می دهد که تمام معانی شخصیت را نمی توان در یک نظریه خاص یافت بلکه در حقیقت تعریف شخصیت بستگی دارد به نوع تئوری یا نظریه هر دانشمند به عنوان مثال کارل راجرز، شخصیت را یک خویشتن[1]سازمان یافته ی دائمی می داندکه محور تمام تجربه های وجودی ما است. یاآلپورت از شخصیت، به عنوان یک مجموعه عوامل درونی که تمام فعالیتهای فردی را جهت می دهد نام می برد و زیگموند فروید عقیده دارد که شخصیت از نهاد[2] ، خود[3] ، فراخود[4]ساخته شده است. برداشتهای متفاوت از مفهوم شخصیت به وضوح نشان می دهد که معنای شخصیت در طی تاریخ بسیار گسترده تر از مفهوم تصویری، صوری و اجتماعی اولیه آن شده است. در حال حاضر شخصیت به روندی اساسی و مداوم درباره خود انسان اطلاق می شود.(شاملو، 1370).[i]

یکی از رایج ترین مشکلاتی که همه ی ما را در سنین مختلف مورد حمله قرار میدهد استرس یا فشار روانی است.همه ما واژه استرس را به راحتی بکار می بریم در حالی که شناخت بسیار ناچیزی از آن داریم. واقعیت این است که استرس در افراد گوناگون به شکل های متفاوتی بروز می کند و می تواند نشانه مشکلات متعدد و جدی در سلامت ما باشد. واکنش افراد در برابر استرس با یکدیگر متفاوت است و چندان قابل پیش بینی نیست.

واکنشی که به استرس داده  می شود بیش از آنکه به شدت " محرک " به وجود آورنده استرس بستگی داشته باشد به حساسیت فیزیکی و میزان استعداد هیجانی شخص بستگی دارد . برخی افراد در برابر استرس آرام و خونسرد هستند و برخی دیگر بسیار حساس و زود رنج  هستند.بنابراین این گوناگونی تفاوت واکنش ها موضوع را پیچیده و در عین حال جذاب می کند و درک و شناخت آن را ارزشمند می سازد.

روشهای مقابله با استرس وجود دارد که این روش ها با توجه به ویژگی افراد در همه یکسان نیست. روشهای مقابله با استرس از نظر لازاروس و فولکمن به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

الف) مقابله های هیجان مدار

ب) مقابله های مساله مدار

منظور از مقابله ی هیجان مدار فعالیت عملی یا ذهنی است که فرد آن را انجام میدهدتا خود را آرام سازد و مقابله ی مساله مدار به اعمالی اشاره دارد که فرد با انجامشان بتواند بر مشکل خود غلبه کند یا حداقل از میزان شدتش بکاهد. استرس بخش جدایی ناپذیر زندگی بشر است بنابراین لازم است که تمامی افراد با راهبردهای مقابله با آن آشنا باشند،چون با شناخت عوامل ایجاد کننده استرس می توان زمینه مقابله با آن را مهیا کرد. پس هدف ازپژوهش حاضربررسی مقایسه ای راهبردهای مقابله ای والگوهای بالینی شخصیت درمردان همسرآزاروعادی می باشد.

1-2- بیان مساله:

تاریخ جهان نمایشگر خشونت در جوامع و زمان های مختلف است خشونت های ناشی از جنگ ، کشتار، غارت ، شکنجه و نظایر ‌آن معمولا از جانب گروهی از مردان بر مردان دیگر زنان و کودکان اعمال شده است. خشونت پدیده ای تاریخی است که در ادوار گذشته نیزوجودداشته است.چنانچه شرایطزندگی اجتماعی خشن،خشونت راجزئی اززندگی روزمره کرده است. گذشته از خشونت های اجتماعی خشونت در درون خانواده ها نیز به کرات مشاهده شده است با توجه به این امر که در جوامع گذشته موقعیت زنان نسبت به مردان بسیار نازل تر در نظر گرفته می شد ،در زندگی خانوادگی بر اساس نمایش قدرت و سلطه و -کمتر بر اساس نزدیکی و همدلی شکل می گرفت استفاده از خشونت برای نگاه داشتن زنان در سطوح پایین دست خود مرسوم بود و خشونتهای جسمانی علیه زنان به طرق و صورمتعددی همیشه وجود داشتاز زنده به گور کردن نوزادان دختر تا فروش آنها به عنوان کنیز و برده ، تجاوز، به اسارت درآوردن و کتک زدن های خانگی که جزیی از زندگی در نظر گرفته می شد.